Araç kiralama sektöründe kayıplar büyüyecek

Aysel YÜCEL

Son iki yıldır yüzde 10’un üzerinde daralan araç kiralama sektörü, bu yıla yüzde 6’ya yakın büyüme öngörüsü ile girmişti. Ancak koronavirüs salgını, sektöre sert fren yaptırdı. İlk çeyrekte daralma yüzde 5 oldu. Daralma nisanda hızlandı, en büyük iş kaybı ise kısa dönem kiralamada oldu. Uçuşların durması ile özellikle havalimanı ofislerinde işler yüzde 95'e yakın düştü. TOKKDER Başkanı İnan Ekici, 264 bin adede gerileyen araç parkının, daha da küçülebileceğine dikkat çekti.

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER), 2020 yılının ilk çeyreğine ait “TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu”nu açıkladı. Türkiye’de gerçekleşen yeni otomobil satışları ocak-mart döneminde, 2019 yılının aynı dönemine göre yüzde 45 oranında artarken, operasyonel araç kiralama sektörü ilk 3 aylık dönemde Türkiye’de satılan yeni otomobillerin yaklaşık yüzde 8’i olan 7 bin 800 adet yeni aracı filosuna kattı. Bu dönemde 1.3 milyar TL’lik yeni araç yatırımı yapan sektörün aktif büyüklüğü ise 2.3 milyar TL oldu. 2018 yılında yüzde 11,5, 2019’da ise yüzde 13,9 oranında daralan operasyonel araç kiralama sektörü, pozitif göstergelerle başladığı 2020 yılının ilk çeyreğinde salgının yanı sıra araç tedarikinde yaşanan sıkıntının etkisiyle yüzde 5.1 oranında daraldı. Sektörün ilk çeyrek itibariyle araç parkı büyüklüğü 264 bin adet oldu. 2019 yılını 5.5 milyar TL’lik yatırım ve 279 bin adetlik araç parkıyla kapattıklarını hatırlatan TOKKDER Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici, geçtiğimiz yıl sonu itibariyle sektörün aktif büyüklüğünün yüzde 29.6 milyar TL olduğunu dile getirdi.

2020 yılına oldukça umutlu başladıklarını kaydeden İnan Ekici, “Yılın başında araç tedarikinden kaynaklı biraz durgunluk yaşadık. Bu durgunluğu mart-nisan aylarında aşacağımızı umuyorduk. Pozitif hava ise, ocak ve şubatta aldığımız yoğun taleplere bağlı olarak devam ediyordu. Bu kapsamda, 2020 yılını, yüzde 5-6 üzerinde büyüme ve yeniden 300 binli adetlere çıkacağımız şekilde planlamaya başlamıştık. Tabii, tüm bunlar dünyayı etkisi altına alan Yeni Tip Koronavirüs (Covid-19) salgınıyla beraber sekteye uğradı” dedi.

'Toplu taşımadan kaçınılıyor'

Mart ayının başından itibaren Covid-19 etkilerinin sektörde görülmeye başladığını dile getiren İnan Ekici, “Ancak bu süreç henüz operasyonel araç kiralama sektörünü tam anlamıyla etkilemiyor diyebiliriz. Çünkü araçları kullanan bireyler toplu taşıma kullanmak istemediklerinden ötürü araçları bırakmak istemiyor. Şirketler ise, zaten faizin düştüğü dönemlerde çok uygun fiyata kiraladıkları bu araçları, işleri kısmen daralsa da geçici bir durum olduğu inancıyla sözleşme süresinin bitmesine rağmen bırakmıyorlar. Dolayısıyla uzun dönemli kiralamada çok ciddi bir sorunun, pandemi çok fazla uzamadığı sürece, oluşmayacağı yönünde izlenimimiz var” dedi.

Uçuşları durması nedeniyle, günlük araç kiralamadaki kaybın daha ciddi olabileceğini vurgulayan İnan Ekici, şöyle devam etti. “Günlük araç kiralama sektörünün iş hacminin yüzde 30’luk kısmını yabancı turistler veya yabancı iş adamlarının yaptığı kiralamalar oluşturuyor. Uçuşların neredeyse tamamen durmasından ötürü havalimanı ofislerinden yapılan araç kiralamalarında yüzde 90-95 seviyesinde düşüş var. Öte yandan, müşterilerimizin toplu taşıma yerine araç kiralamaya yönelmelerinden dolayı şehir ofislerindeki kiralamalarda geçtiğimiz dönemlere göre az da olsa bir artış yaşanıyor. Özellikle 15-20 günlük veya aylık kiralamalara bir rağbet var. Tabii bu durum, seyahat kısıtlamalarından dolayı yaşanan kayıp göz önüne alındığında ciddi bir artış değil. Mevcut durumda kısa dönem & günlük kiralama iş hacmi yüzde 50-60 daralmış durumda. Salgının kontrol altına alınması ve kontrollü yeni normale dönüşle beraber kısa dönem & günlük araç kiralamada bugüne göre bir büyüme bekliyoruz. Çünkü tüketiciler ulaşım ihtiyaçlarını günlük araç kiralamayla çözmek istiyorlar. TOKKDER olarak, bu konularla ilgili ve diğer birçok konuyla ilgili ciddi senaryolar üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Özetle, özellikle yüksek sezondaki turizm beklentisinin virüs etkisi ile ciddi düşmüş olması ve bizlerin de yüksek sezonda ağırlıklı cirolarımızı yapmamız nedeni ile düzelme yaşansa da büyük daralmayla karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum. İki kat ciro yaptığımız yüksek sezon olan temmuz ve aylarında yüzde 85 daralmadan endişe ediyoruz. ”

Renault ve Fiat filoda zirveyi korudu

TOKKDER raporuna göre, yılın ilk 3 aylık döneminde Renault yüzde 26,5’lik pay ile Türkiye operasyonel araç kiralama sektörünün araç parkında en çok tercih edilen marka oldu. Renault’u yüzde 13,5 ile Fiat, yüzde 12 ile Volkswagen, yüzde 10,8 ile Ford takip etti. Sektörün araç parkının yarısı kompakt sınıf (C segmenti) araçlardan oluşurken, küçük sınıf (B segmenti) araçlar yüzde 27.6, üst orta sınıf araçlar (D segmenti) ise yüzde 13.9 pay aldı.

“Önü açılırsa karavan işi çok büyür”

Pandemi nedeniyle Karavan tatiline ilginin arttığına söyleyen Ekici, ancak burada ÖTV oranlarının yüzde 160 olduğunu hatırlatarak, “Türkiye’de araç karavana çevrilince, hususi kapsama giriyor. Yani N1’den M1’e giriyor. Dolayısıyla böyle olduğunda karavan kiralama işine girecek olası şirketler, karlı bir endüstri yaratamıyor. Sektörün önü açılırsa bu iş çok hızlı büyür" dedi.

Havalimanı kiraları ötelendi

Ekici, nisan-mayıs-haziran aylarında havalimanı ofis kiralarının alınmamasını talep ettiklerini hatırlatarak, DHMİ’nin havalimanı kiralarını 3 ay ötelediğini açıkladı. Sektör, gidişata göre sonraki aylar için de yeni bir kira indirimi talep ediyor.