2. el otomobilde fiyat ‘sıfır’a tırmandı

Aysel YÜCEL

Otomotiv, inişli çıkışlı performans sergilediği bir yılı geride bırakmaya hazırlanıyor. Döviz fiyatlarındaki artışın etkisi ile yılın büyük bölümünde satışlarında ciddi düşüş yaşayan sektör, geçen Temmuz ayında başlayan faiz indirimlerinin ardından farklı bir döneme girdi. Merkez Bankası’nın faizlerde art arda indirimlere gitmesinin tetiklediği kampanyalar, hem sıfır, hem 2. el piyasada rekor satışların yaşanmasına neden oldu.

Otomotiv sektöründe DÜNYA Gazetesi’nde de geniş şekli ile haber sütunlarına taşıdığımız, canlanan satışların sıfır araçlarda stokları eritmesi, 2. ele yaradı. Piyasada sıfır araç bulamayan alıcı, 2. ele adeta akın etti. Geçen Eylül ayında 700 bin adetlik 2’nci el otomobil satışı ile tüm zamanların rekoru kırıldı. Ekim ayında da yeni rekor geldi ve sektör 800 bin adedi aştı. Satışların etkisi ile son dört ayda zirve yapan satışlarla 2018’de 6 milyon adet satışa imza atılırken, bu yılın 7 milyon adetlik satış ile kapanacağı tahminleri yapılıyor. Talepteki bu hızlı artış, 2. el araçların fiyatlarını da yukarı çekti. Yılın ilk 11 ayında ortalama yüzde 20 fiyat artışı yaşanan 2. el piyasada, bazı modellerde bu oran yüzde 60’lara kadar uzanarak, sıfır araç seviyesine yaklaştı.

“Eylül ayında kırılma başladı”

Garenta ve İkinciyeni Genel Müdürü Emre Ayyıldız, 2. ele çok yoğun bir ilgi olduğuna ve yıl sonunda sektörün 7 milyon adetlik bir rekora imza atmasını beklediklerine dikkat çekerek, “Otomotiv sektörü 2019’a kötü başladı. Yüzde 50’ye yakın bir daralma gördük. 2. el otomobil pazarı da ocak ve şubat ayına kötü başladı. Ocakta yüzde 19, şubatta ise yüzde 12 daralma oldu. Daha sonra sektör artışa geçti. Asıl yükseliş ise eylül ayında yaşanmaya başladı. Otomobil ve hafif ticari araç pazarında eylül ayında bir önceki yıla oranla yüzde 30’luk artış gördük ve 700 bine ulaştık. Ekimde ise 816 binlik bir pazar gerçekleşti. Temmuz ayında başlayan faiz indirimleri bu yükselişte etkili oldu. İlk 10 ayda 5.8 milyona ulaştık. Bu da başlı başına bir rekor. Son iki ayda 1.2 milyonun üzerinde satışla yıl toplamında 7 milyonluk bir rekoru kıracağımızı düşünüyorum” diye konuştu.

Emre Ayyıldız, piyasadaki fiyat artışına da değinerek, ekim sonunda yüzde 18 artan 2. el piyasasının kasım ayında yüzde 4, aralık ayında ise iki haftada yüzde 2 arttığını söyledi. Ayyıldız, “Yıl ortalamasına baktığımızda 2. elde fiyatların ortalama yüzde 25 arttığını görüyoruz” dedi. Ayyıldız, sıfır araç piyasasında ise yıl boyunca ortalama yüzde 16 fiyat artışı yaşandığını belirterek, “Hurda indirimi ay sonunda bitecek, sıfır araçta fiyat daha da artacak. Bu da 2. ele talebin devam etmesine neden olacak” dedi.

“Böyle artış görülmedi!”

Otomotiv sektörünün önde gelen veri ve analiz şirketlerinden Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, 2019’un son aylarında 2. el fiyatlarında kademeli yükselişinin devam ettiğini vurgulayarak, bazı modellerde ocak ayından bu yana fiyatlarda yüzde 60’lara varan artış yaşandığına dikkat çekti. 2. el pazarında çok farklı bir dönem yaşadıklarının altını çizen Yalçın, “Cardata’ya üye 600 otomobil bayisinin ve yaklaşık 100 bin bireysel kullanıcının, son iki ayda sistemimizdeki araçları fiyatlandırdıkları seviyelere baktığımızda bir veri ve analiz şirketi olarak sıfır km araç fiyatına yaklaşan bazı 2.el araç fiyatları gözlemledik. Neredeyse sıfır araç fiyatına yaklaşan 2.el fiyatları var. Ancak burada fiyatlar o aracın gerçek 2. el değerini yansıtmıyor. Biraz da suni olarak değer artırılıyor” dedi.

2. elde fiyatların artmasının önemli bir nedeninin sıfır araç fiyatlarının bu yıl içinde normalin üstünde artması olduğuna dikkat çeken Yalçın, sıfır araçlarda yaşanan stok probleminin de piyasaya önemli etki yaptığını ifade etti. Yalçın, “Yıl içinde sıfır km satışların daralması, vergi avantajının bitmesi, faizlerin yüksek olması nedeniyle pazarın son 3 ayını riske etmek istemeyen markalar, bu yıl sonu üretim ve ithalat siparişlerinde tedirgin davrandılar. Bu nedenle bayilere yeteri kadar sıfır araç sevkiyatı yapılamadı. Özellikle son 2 aydır sıfır araçlarda çok ciddi boyutlarda bulunurluluk problemi var. Bayilerde araç yok.

Durum böyle olunca da talep 2.el’e kaydı. 2.ele olan talebin yarattığı ivmelenme de fiyatlarının yükselmesine sebep oldu” diye konuştu.

Filo şirketlerinin arzı kesildi

2. el piyasasında da arz sorunu yaşanmaya başladığına dikkat çeken Yalçın, “Sıfır araç fiyatlarının çok yükselmesi nedeniyle uzun dönem filo kiralama şirketleri filolarını yenilemek için sıfır km araç almadı. 

Bunun yerine kiradan dönen araçlarını piyasaya 2.el olarak satmayıp tekrar kiraya verip kiralama operasyonlarına devam etti. Bu da 2.el piyasasında önemli bir arz ve kaynak problemi oluşturuyor” dedi. 

“2. elde de arz sorunu başladı

Piyasada yeterli arz olmadığı için özellikle yılın son 15 gününde sınırlı satış olacağına dikkat çeken Yalçın, “Bu yıl içerisinde fa izlerin 3. kez düştü ve tüketicilerin finansmana erişiminin daha kolay hale geldi. Ancak buna rağmen rağmen piyasada yeteri sayıda araç olmadığı için yılın son 15 gününde satışlara çok bir etkisi olmayacak. Ayrıca, sıfır araç düğümü çözülemediği için sürece de 2. elde fiyatlar yüksek kalmaya devam edecek. Böyle bir kısır döngünün içindeyiz şu an” dedi.

Minoto CEO'su Ferhat Albayrak 2. elde fiyatların hızlı yükselişe geçtiğini belirterek, “2. elde fiyatlar o kadar yükseldi ki, pazar sıkışacak. Sıfır km araçlara yönelme olacak. Sektörde arz problem başladı ve bu daha da artacak. Öte yandan 2. el pazarının kapalı devre olduğunu, direkt sıfır km satış rakamlarına bağlı olduğunu ve sektörün bir ekosistem olduğunu her unsurun birbiriyle girinti olduğunu hiçbir zaman unutmamak lazim” dedi.

Kasımda online pazar yüzde 36 büyüdü

İkinci el araç satışı yapan şirketlerden VavaCars’ın Satış Direktörü Sencer Alagöz, 2018’in ikinci yarısında başlayan döviz kurlarında yaşanan dalgalanmaların yanı sıra krediye ulaşmaktaki zorlukların 2. el pazarına talebi artırdığına dikkat çekerek, “Bunun en önemli göstergesi ise sıfır otomobil satışları 2017’den bugüne yaklaşık yüzde 60  daralırken, 2. el otomobil pazarının yüzde 5.15 büyümesi” dedi. Fiyatların yılın ilk 11 yaklaşık yüzde 20 arasında arttığına dikkat çeken Sencer Alagöz, bazı modellerde bu artışın daha fazla olduğunu söyledi.  Alagöz, bu yıl yüzde 7 büyüme öngörülen pazarda 2020’de de aynı oranlarda büyüme beklediklerini söyledi. 

INDICATA verilerine göre, kasım ayındaki online büyümeye de dikkat çeken Alagöz, “2019 Kasım ayında Türkiye 2. el online pazarında 164 bin 219 adetlik satış gerçekleşti. 2. el pazarı, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 36 oranında büyüdü. 2019 yılı 11 aylık dönemde ise online pazar bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8.2 büyüyerek toplam 1 milyon 595 bin 064 adede ulaştı” diye konuştu.

2020'de 2 el pazarının 8 milyona ulaşması bekleniyor

EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, 2019 yılını 2.el için rekor yılı olarak gördüklerini belirterek, sıfır araç ile ikinci el arasındaki makasın giderek açıldığını vurguladı. Şu anda 1 sıfır araca karşılık yaklaşık 18 adet ikinci el araç satıldığını belirten Şahin, “2. el pazarı hem otomobil hem de hafif ticari araç olarak son 3 aydır rekor seviyede yükseliyor. Eylül ayında 586 bin adetlik 2’nci el otomobil satışı ile tüm zamanların rekoru kırıldı. Ekim ayında eylüle göre pazar yüzde 14.98 oranında artarak tam 674 bin adede ulaştı. Böylece yeni rekor kırıldı. Büyüme aynı şekilde ekim ayında yüzde 7.67 büyüyerek 158 bin adet satışa ulaşan ikinci el hafif ticari araç pazarı ile de devam ediyor. Bu yılın sonunda bu sayının 7 milyon aracı aşması bekleniyor. 2020'de bu rakamın 8 milyona yaklaşması bekleniyor” dedi. 

Sıfır araçta neden stok sorunu yaşanıyor?

DÜNYA, sıfır araç piyasasında yaşanan stok sorununu 4 Kasım’da ‘Talep arttı, stok yetersiz kaldı’ başlığı ile manşetine taşımıştı. Satış hedeflerini yıllık 300 bin adete göre planlayan firmalar, faiz indirimi ile artışa geçen talebi karşılayamadığını dile getirmişti. Bilindiği gibi iç pazarda satışlar 450 bine yaklaştı. OYDER Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, otomobil ve hafif ticari araç tedariğinde yaşanan sorunu dile getirerek, şu açıklamalarda bulundu. “Bu yıla beklentilerin altında başlayan otomotiv sektörü, 2019'un sonlarına doğru faiz indirimleri ve firmaların özel kampanyalarıyla vites yükseltirken, bazı modellerin tükenmesi nedeniyle müşterilerin talebine karşılık verilemiyor. Şu anda aslına bakarsanız müşteriler, hayal ettikleri aracı bulma noktasında zorluklar yaşıyor.”