Emtia piyasalarında metal zehirlenmesi

EVRİM KÜÇÜK

Kentleşme ve sanayileşmenin endüstriyel metal piyasalarında yarattığı Çin süper döngüsü sona eriyor. Enerji geçişi ekonomisinin yarattığı alım dalgası ise yeterince güçlenmiyor. Çin’in talebinin fiyatları desteklemekte yetersiz kaldığı ortamda, dünya genelinde sıkı para politikalarının uygulanması da metal fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor. Çin ve Fed ikilisinin yarattığı metal zehirlenmesi analistlere göre devam edecek.

Metal endeksi yılbaşından bu yana %7.6 geriledi

Londra Metal Borsası (LME) vadeli işlemlerinde yılın ilk altı ayında temel metal fiyatları geriledi. LME Endeksi ocak ayındaki 4.356 puandan 3.675 puana geriledi. Yılbaşından bu yana düşüşü yüzde 7’nin üzerinde gerçekleşti.

Sadece kalay yükselmeyi başardı

Yılın ilk yarısında endekste yalnızca kalay fiyatları zayıf trendin dışında hareket etti. Üç vadeli kalayın fiyatı yılbaşına göre yüzde 7.5 artışla yılın ilik yarısını ton başına 26.787 dolardan kapattı.
Bakır, yılın başına göre daha yatay bir seyir izledi. Yıla 8.400 doların altından start veren kımızı metalin tonu şu sıralar 8.300 dolar bandında hareket ediyor.

Nikel ve çinko en ağır darbeyi aldı

Nikel ve çinko ise 2023'ün ilk altı ayında sırasıyla yüzde 34 ve yüzde 21 düşerek özellikle ağır darbe aldı. Nikelin fiyatı haziranın son haftası 20 bin doların altına sarktıktan sonra şu sıralar 20.600 dolar civarında 10 ayın en düşük seviyelerine yakın duruyor. Çinko da 2.5 yılın en düşük düzeyine yakın bir seyirle 2.350 dolar civarında fiyatlanıyor. Alüminyumun tonu 2.145 dolarla Eylül 2022’den bu yana en zayıf döneminde.
Analistlere göre en büyük emtia tüketicisi Çin’de özellikle imalat verilerinin zayıf seyretmeye devam etmesi metal fiyatlarını dizginleyecek.

BofA endüstriyel metal fiyat beklentisini düşürdü

Son olarak Bank of America (BofA) bu yıla ilişkin fiyat tahminlerini aşağı çekti. Çin'de ekonomik faaliyetin yavaş normalleşmesi, dünyada daha sıkı para politikası, küresel resesyon nedeniyle banka 2023 yılı tahminlerini revize etti. Nikel için tahminini 23.222 dolardan 22.063 dolara indiren banka, gelecek yıl için fiyat öngörüsünü 21.250 dolarda tuttu. Bakır fiyat beklentisini 9.427 dolardan 8.788 dolara ve 2024 için 9.875 dolardan 9.750 dolara indiren banka, çinko hedefini 2.905 dolardan 2.603 dolara, kurşun hedefini 2.108 dolardan 2.087 dolara ve lityum karbonat tahminini de 48.809 dolardan 45.980 dolara düşürdü.

Çip krizi endişesiyle galyum ve germenyum fiyatları yükseliyor

Çin’in galyum ve germanyum ürünleri ile bilgisayar çiplerinde kullanılan metaller ve diğer ürünlere 1 Ağustos'tan itibaren ihracat kısıtlamaları getirmesiyle başlayan yeni çip krizi endişesi fiyatlara doğrudan yansıdı. Telekom ve elektrikli araç endüstrileri için çok önemli olan bu malzemelerin fiyatı yükselirken, üretici şirketlerin de hisseleri değer kazanmaya başladı.
Nisan ayında fiyatı 1.600 yuan/kg olan galyumun fiyatı bu geçtiğimiz hafta 1.675 yuanın üzerine çıktı. Germenyumun kilo fiyatındaki artış da yılbaşından bu yana yüzde 20’ye ulaştı ve Şanghay’da fiyatlarlar 9500 yuan seviyesine yükseldi.

Başka nerede üretiliyor?

Bu iki elementin en büyük üreticisi olan Çin, dünyadaki galyum üretiminin yüzde 80'in karşılıyor. Avrupa endüstri derneği Critical Raw Materials Alliance'a (CRMA) göre dünya çapındaki germanyumun yaklaşık yüzde 60'ını Çin üretiyor ve geri kalanı Kanada, Finlandiya, Rusya ve ABD’den geliyor.

Galyumun %80’i Çin kaynaklı
Çin’in ulusal güvenlik çıkarlarını öne sürerek planladığı ihracat kısıtlamaları tedarik için kendisine güvenen yarı iletken ve savunma sanayilerindeki uluslararası şirketleri alarma geçirdi.
Piyasada doğacak boşluğu kapatmak için ise Kongo'nun devlet destekli Gecamines, Rusya'nın Rostec, Hollandalı şirketi Nyrstar, Kanadalı Teck Resources’un aralarında bulunduğu şirketler harekete geçti. Belçikalı şirket Umicore, portföyünün müşterilere tedarik sağlamak için yeterince sağlam olduğunu söyledi.

Galyum ve germanyum nedir?
Hem görünüşte gümüşi beyaz olan hem de genellikle "minör metaller" olarak sınıflandırılan bu iki metal, çip yapımı, iletişim ekipmanı ve savunma alanlarında çok çeşitli uzmanlık kullanımlarına sahiptir. Galyum, TV ve cep telefonu ekranlarında, güneş panellerinde ve radarlarda iletim hızını ve verimliliğini artırmak için birden çok öğeyi birleştiren bileşik yarı iletkenlerde kullanılır. Germanyumun kullanım alanları arasında fiber optik iletişim, gece görüş gözlüğü ver. Uzay keşif araçları ve çığu uydu da germanyum bazlı güneş pilleri ile çalışır.

Türkiye’nin ithalatı 10 milyon dolar

Evet, Türkiye galyum ve germanyum üretimi yapabiliyor. Ancak, üretim miktarı oldukça sınırlı. Türkiye'nin galyum ve germanyum ihtiyacının büyük bir kısmı ithal ediliyor. 2020 yılında, Türkiye'nin galyum ithalatı 8.5 milyon dolar ve germanyum ithalatı 1.5 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Türkiye'nin galyum ve germanyum ithalatı çoğunlukla Çin, Almanya, ABD, Fransa ve Japonya gibi ülkelerden gerçekleşmektedir. Germanyum Yunanistan’dan da alınıyor.

Metaller Çin’den özgürleşemiyor!

Endüstriyel metaller, Çin'in gayrimenkul ve ihracat gibi eski ekonomi itici güçlerine olan bağımlılıklarından kurtulamıyor. Goldman Sachs, "Fiyatlardaki sürekli yükseliş ivmesi potansiyeli, muhtemelen Çin faaliyet verilerindeki iyileşmeye bağlı" diyor. Bundan dolayı piyasanın yukarı gitmesi için Çin'de altyapı harcamalarını artırması gerekiyor. Yeşil ekonominin yaratması beklenen emtia süper döngü uzmanlara göre henüz başlamadı ve metaller halen imalat verilerine göre yön buluyor.