“Tedarikteki sıkışma ancak daha az tüketerek aşılır”

Hilal SARI

Küresel ekonomi dev teşviklerle tekrar atağa geçti geçmesine ancak tedarik zincirleri Delta varyantının getirdiği kısıtlamalar, artan hammadde ve enerji maliyetleri ve çip gibi kritik bazı ara malların arzında yaşanan sıkıntılarla giderek daha da sıkışıyor. Taşımacılık sektörünün kilit şirketlerinden Maersk’in bir üst düzey yönetici ise çarenin “Başta ABD olmak üzere ülkelerin daha az tüketmesi” olduğunu öne sürdü.

Dünyanın en büyük konteyner taşımacısı Danimarka merkezli Maersk'in şirketlerinden liman işletmecisi APM Terminals CEO'su Morten Engelstoft, “Tedarik zinciri krizinin bitmesi için müşteri talebinin azalması ve insanların daha az tüketmesi gerekiyor” dedi. Engelstoft’a göre tedarik zincirlerinin şu anda çok güçlü seyreden talebe bağlı olarak artan siparişleri yakalayabilmesi için tüketici talebindeki büyümenin azalması gerekiyor. Öte yandan tüm bu sıkışmalar tüketicilere ve üreticilere enflasyon olarak dönerek COVID-19 sonrası iyileşmenin hızına da ayak bağı olmaya başlıyor.

ABD’nin güçlü talebi zinciri her yerinden sıkıştırıyor

Limanlarda altyapıların iyileştirilmesi için yatırıma da ihtiyaç duyulduğunu belirten CEO, “Hızla artan ABD tüketici talebi sistemdeki bu sıkışmaların asıl sebebi” diye konuştu. ABD’nin ithal ettiği ürünler temmuzda 2020’ye göre yüzde 20, 2019’a göre ise yüzde 11,5 artmış durumda. ABD’nin ithalatında ve ihracatında yaşanan artışın diğer tüm bölgelerden daha büyük bir hacim artışına neden olduğuna dikkat çeken Engelsoft “Hacim o kadar büyük ki, hem liman, hem kamyon, hem depo hem de iş gücü kapasitelerinde darboğazlara neden oluyor” diyor. Geçen hafta Los Angeles ve Long Beach limanlarında - Çin’den gelen ürünlerin ABD’ye giriş limanları - pandemi başından bu yana en kalabalık günlerini yaşadı. Liman dışında demir atan gemi sayısı 40’a ulaşarak şubat rekorunu da tazeledi. Hem ABD hem de Avrupa’da perakendeciler ve toptan satıcılar alışverişin zirve yaptığı Noel sezonunda sıkışmalar nedeniyle gecikmeler yaşanacağından endişeli.

Güçlü talep IKEA’nın da stoklarını eritmiş durumda

Dünyanın en büyük perakende mobilyacısı İsveçli IKEA da limanlardaki sıkışıklık, ham madde maliyetlerindeki artış ve pandemi nedeniyle uygulanan tedbirler nedeniyle önemli iki pazarı İngiltere ve İrlanda’da ürün kıtlığı çektiğini duyurdu. Şirketin IKEA biriminin sözcüsü bir emailinde bazı ürünlerin stoklarının çok düşük olduğunu ve ürünlerin %10’unda stok da kalmadığını aktardı. Sözcü insanların evde daha fazla vakit geçirmesiyle birlikte çok daha güçlü bir talebi olduğunu ve bunun tedarik zincirlerini daha da baskıladığını vurguluyor.

Fransız mobilya perakendecisi Temahome da kereste, reçine ve çelikte yaşanan tedarik sorunlarından dolayı kataloğundaki 600 ürünün yarısının stoğunu yenileyemedi. CEO Phillipe Moreau “Sihah panel yoksa meşeye veya beyaza dönerek sorunu çözmeye çalıştık. Kreatif olmamız gerekti” sözleriyle sıkıntıları nasıl aşmaya çalıştıklarını aktarıyor.

Daimler: Çip krizi seneye de bizimle

Daimler CEO’su Ola Kaellenius, Bloomberg’in tedarik zincirindeki sıkışmalara ilişkin sorusuna ise şöyle yanıt veriyor: “Çip krizi konusunda 3. çeyrekte özellikle Malezya’daki kapanmalar nedeniyle yaşanan aksamaların 4. çeyrekte biraz daha rahatlamasını umuyoruz ancak bu sorun gelecek yıl da devam edecek. Güçlü talep devam ediyor ve tedarik tarafında sıkışmalar var. Öte yandan otomobillerin dijital bağlı aygıtlar hale gelmesi yeni gelir kapıları da açıyor. Bu on yılın sonunda tam elektrikli bir şirket olmaya çalışıyoruz. Bataryaların tedariği konusunda ihtiyaçlarımızı şu anda yüzde 25 oranında elektrikli olduğu için karşıladık ancak yüzde 100 elektrikli bir şirket olduğumuzdaki ihtiyaçları karşılayabilmek için tedarikçilerle görüşüyoruz. Otomobilde elektrifikasyon süreci tüm bölgelerde yürüttüğümüz bir dönüşüm.”

Malzeme kıtlığı birçok sektörde sorun olmaya devam ediyor

Euro Bölgesi’nin resmi istatistik kurumu EuroStat, birçok sektör yöneticisinin katılımıyla yaptığı anketle neredeyse her sektörün tedarikte sorun yaşadığını ortaya koydu. AB kauçuk, makine ve bilgisayar üreticilerinin neredeyse yarısı, elektrikli ekipman üreticilerinin çoğu ve otomobil üreticilerinin yüzde 60’ı Ağustos 2021 itibariyle “tedarikte sorun yaşıyorum” diyor. Alman Ticaret Odası tarafından Alman şirketlerle yapılan bir anket ise şirketlerin yüzde 83’ünün maliyetlerinde artış gördüğün ve ara mal ve hammadde tedariğinde sorunlar yaşadığını gösteriyor. Bu da bölgenin İmalat PMI verilerini açıklayan IHS Markit’e göre siparişlerle üretim arasındaki açığın ağustosta tarihi rekora ulaşmasının en önemli sebebi. ÜFE’nin yüzde 12 ile 20 yılın zirvesine çıktığı Euro Bölgesi’nde tüketici enflasyonu da yüzde 3 ile 10 yılın zirvesinde. Tüm tedarik zinciri sıkışmaları üreticilere ve tüketicilere enflasyon olarak dönmeye devam ediyor.