Şehir Hatları elektrikli deniz taksi üretip, ihraç edecek

Hüsniye GÜNGÖR

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin deniz ulaşımı hizmeti sağlayan iştiraki Şehir Hatları, 2019 yerel seçimlerinin ardından göreve getirilen ilk kadın genel müdürü Sinem Dedetaş ile birçok yeniliğe imza attı. En son 2010’da üretim yaptıktan sonra atıl bırakılan Haliç Tersanesi, Dedetaş’ın göreve gelmesi öncesinde ‘ Avrupa’nın en büyük bilim merkezi’ yapılmak üzere Tersane-i Amire’nin diğer iki tersanesi gibi özelleştirilmek üzereydi. Şehir Hatları’nın iki temel işinden biri olan tersaneyi etkin hale getirmek Dedetaş’ın ilk işlerinden biri oldu. Şehir Hatları’nı 2 milyon TL eksi bilançoyla devralan Dedetaş ilk etapta şirketin filosundaki gemilerin bakımını dışarı vermek yerine tersane kapsamında yaparak ilk yılı sadece birkaç ayda 7 milyon TL artı ile kapattı. 2021 için 130 milyon TL gelir hedefleyen Dedetaş, Şehir Hatları’nın yürüyen ve yeni projelerini DÜNYA gazetesinin haftalık İngilizce yayını TR MONITOR’e anlattı.

İBB’nin iştirak şirketi olarak verilen deniz taşımacılığının bir kamu hizmeti olması sebebiyle karlı olması beklenen bir iş kolu olmadığını vurgulayan Dedetaş, “Ancak tersane tarafında bir sermayenin üzerinde oturuyorduk. Üç tane kuru havuzu var ve ekstra bir yatırım yapmadan gelir elde edebileceğiniz bir yerdi Haliç Tersanesi. Biz de bunu görmüştük” dedi.

Kamu ihaleleri ve özel sektörle yapılan anlaşmalarla bakım faaliyetleri artan Haliç Tersanesi 2020’de 40’ı havuzda 23 tanesi rıhtımda olmak üzere 63 geminin bakımını yaparak 50 milyon TL katma değer yarattı. 2021’de yeni projelerle birlikte bu rakamın 130 milyon TL’ye kadar çıkacağını söyleyen Dedetaş’ın verdiği bilgiye göre yeni başlayan 56 küçük tekne inşasının 50’si deniz taksi, diğerleri de İBB’nin diğer iştiraki İSTAÇ için üretilen bir pilot botu ve beş temizlik teknesi.

‘Deniz taksi’ için yeni isim çalışılıyor

Haliç Tersanesi’nde İstanbul’a özgü küçük tekneler yaparak dünyaya satmanın ilk sundukları projelerden olduğunu söyleyen Dedetaş taksi hizmetiyle karıştırıldığı için farklı bir isim üzerinde çalıştıkları bilgisini vererek şöyle konuştu: “Bu hizmeti geniş kurguluyoruz, bir yandan çağırdığın yere gelsin ve denizde taksi hizmeti versin, bir taraftan da toplu ulaşım götüremediğimiz deniz olan yerlerde denizin kullanılmasına da olanak sağlasın istiyoruz. Sadece üst gelir grubu değil, herkes kullanabilsin istiyoruz.”

Araçların tasarımı Dedetaş’a ait, mühendislik işleri de içeride halledilmiş. Çevreci, düşük yakıt tüketimli, az personelle sevk edilebilecek, İstanbul’un siluetine uygun bir küçük tekne tasarladıklarını anlatan Dedetaş projeyle ilgili şu detayları verdi. “Araçların iki adet 150 kw motoru ve 3 litrelik tankı olacak. 25 knot hıza çıkabilen bu araçlarda bir kadın bir erkek olmak üzere iki görevli çalışacak. Bu kısmı sürpriz olsun ama konforlu bir iç tasarımı olacak. Her yere yanaşacak şekilde tasarladığımız 10 yolcu kapasiteli bu araçlar dolmuş mantığı ile taşıma yapacak. Araçların 10’unun bu yaz denize indirilmesi planlanıyor. Normal Şehir Hatları bilet ücretinin iki ya da üç katı bir ücret öngörüyoruz ama ücret UKOME’de belirlenecek.”

Elektrik desteği ile atılım yapacak

Şehir Hatları bünyesinde kurulan Ar-Ge biriminin bu araçların beşinin elektrikli olması için çalışmalar yürüttüğünü belirten Dedetaş “Avrupa Birliği denizde sürdürülebilir kaynaklarla çalışan araçlara ciddi bir kaynak ayırmayı planlıyor. Hibe sisteminin altyapısını çalışıyoruz. Başvurduğumuz AB projelerinden biri olumlu karşılandı, ortak olacaklar” dedi. Elektrik desteği aldıktan sonra Şehir Hatları’nın çok ciddi bir atılım yapacağını düşünen Dedetaş, Şehir Hatları olarak kullandıktan sonra bu araçları yurtdışına pazarlayacaklarını söyledi.

Haliç Tersanesi’nin yat refit ve bakım-onarım tersanesine dönüşmesi için de girişimleri olduğunu belirten Dedetaş Şehir Hatları filosunu büyütmeyi de planlıyor. Envanterdeki 28 vapurla şu an yapılabilecek maksimum seferi yaptıklarını söyleyen Dedetaş, “Yeni hat açmak ve seferleri artırmak için şu an sadece kiralama yapabiliyoruz. Hedefimiz şehir hatlarını devrettiğimizde yeni gelecek yönetimin filo sorunu çekmemesi. Filoyu büyütmek istiyoruz, deniz taksi bunun ilk adımı” diye konuştu.

İstanbul’da bir dönem yüzde 99 olan ulaşımda denizin oranının günümüzde yüzde 3’lere kadar düştüğünü belirten Dedetaş, “Ekrem İmamoğlu’nun da denizin payını artırma vizonuyla, Raylı Sistemler Daire Başkanlığı ve Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü ile entegre çalışıyoruz. Raylı sistemler kendi planını yaparken bunu nasıl denize bağlarız diye düşünüyor. Aynı dili konuşuyoruz. İBB yapısı içinde bu anlamda kendimi şanslı hissediyorum” diye konuştu. İETT’nin simülasyon programlarıyla çalıştıklarını anlatan Dedetaş deniz taksi olarak bilinen küçük araçların yeni hatlar için de öngörü sağlayacağını belirtti.

Bugüne kadar hiç kredi kullanmadan öz kaynaklarıyla yatırım yapan Şehir Hatları istihdamı 2020’de yüzde 4, 2021’de deniz taksi, vapur kafe ve yeni hatların açılmasıyla yüzde 56 artırdı. Dedetaş döneminde kurumun kadın çalışan sayısında yüzde 60’a yakın bir artış oldu.

‘Paşabahçe Vapuru'nun yenilenmesine talip şirketler var’

70 yaşının 60 yılını suda geçiren ve bir dönem filonun en hızlısı olarak bilinen 1952 İtalyan yapımı Paşabahçe Vapuru Haliç Tersanesi’nde bakımda. Vapurun oldukça kötü durumda olduğu bilgisini veren Sinem Dedetaş en ekonomik biçimde sözleşme gereği iki yıl içinde hayata döndürmek için çalıştıklarını, özel sektörden boyasını ya da mobilyasını üstlenerek vapura destek olmak isteyen şirketler olduğunu söyledi.

Yeni hatlar, denizcilik müzesi, yaşayan iskeleler…

• Haliç’e Alibeyköy tramvayı ile entegre açılan dik besleme hattının bir benzeri Rumelihisarı tramvayı tamamlandığında boğaza da açılacak.
• İstanbul’un her iki yakasında kıyıya paralel potansiyel yeni hatlar için İETT ile ortak çalışma yürütülüyor.
• Şehir Hatları kapsamında tüm toplu ulaşım hatları ile entegre bir deniz ulaşım planı çalışması yapılıyor.
• Ar-Ge birimiyle hat karlılık analizlerini yeni bir anahtar ile yeniden kuran Şehir Hatları veri ile karar veren bir şirket olmak için çalışmalar yürütüyor.
• Haliç Tersanesi’nin girişinde önceden ahşap atölyesi olarak kullanılan bina denizcilik ve sanat müzesi yapılmak üzere restore ediliyor.
• Hayatın içinde olmasına rağmen sosyal etkisi bir o kadar düşük iskeleler Jules Verne ya da Fatih Sultan Mehmet gibi İstanbul’a etki etmiş isimlerle özdeşleşirken denizcilik terimlerini de tanıtacak.
• 83 Beltur personelini kendi bünyesine alarak vapur kafeleri kendi işletmeye başlayan Şehir Hatları menüye taze çekilmiş kahve ile şekersiz ve glütensiz ürünler ekledi.

Yeni vapurlar küçük ama klasik olacak

Şehir Hatları’nın 1.500, 1.800 ve 2.100 kişilik klasik vapurlarının ortalama doluluk oranı yüzde 20. Filoyu genişletme planları olduğunu söyleyen Şehir Hatları Genel Müdürü Sinem Dedetaş yeni vapurların İstanbul’un siluetine uygun, klasik ve 500-700 kişilik daha küçük araçlar olacağını söyledi.