Limanlarda 5 yılın ardından daralma kapıda

AYSEL YÜCEL

2023 dönemine yönelik limanlarda elleçlenen yük verilerini açıkladı. Ağustosta limanlardaki toplam yükte daralma eğilimi sürdü. Geçen ay Türkiye limanlarında elleçlenen toplam yük miktarı bir önceki yılın ağustos ayına göre yüzde 2,5 oranında azalarak yaklaşık 44,2 milyon ton olarak gerçekleşti. Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Erdemir, Ocak-Ağustos verilerinin yıl sonunda daralma sinyali verdiğini dile getirdi.

Can suyu transit konteynerden geldi

Küresel ekonomideki daralma paralelinde Türkiye limanlarında elleçlenen yük miktarı yaklaşık son bir yıldır düşüşe geçmişti. Ocak ayından bu yana, haziran ayı dışında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı düşüş gösterdi. Ağustosta bir önceki ay olan temmuz ayına göre toplam yükteki daralmanın hız kesmesi dikkat çekse de (Temmuz ayında yüzde 4,5 oranında düşüş olmuştu) sektörde yılsonu için geçen yılın üzerine çıkma umudu tamamen tükendi. Toplam yükte ağustos ayında sadece ithalatta yüzde 8,2’lik bir artış oldu. İhracat, kabotaj, transit taşımalarda ise düşüş yaşandı.

Yaklaşık 349,4 milyon ton yükün elleçlendiği Ocak-Ağustos 2023 döneminde yıllık bazda yüzde 4,3’lük düşüş gerçekleşti. EKONOMi gazetesine konuşan TÜRKLİM Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Erdemir, limancılık sektörü açısından Ocak-Ağustos 2023 verilerinin yılın kalan dönemi için önemli sinyaller verdiğini söyledi. Erdemir, “2022 yılında toplamda 542,6 milyon ton elleçlemiştik. Bu rakama ulaşmak için kalan 4 ayda limanlarımızda yaklaşık 194 milyon ton yükün elleçlenmesi gerekiyor ki, bu da aylık olarak ortalamada 48,5 milyon ton yük anlamına geliyor. Yılbaşından bu yana duruma baktığımızda en yüksek tonajı sadece 46 milyon ton olarak mayıs ayında elleçledik, aylık ortalamamız 44 milyon ton. Bu durumda 2023 yılı sonunda Türk limancılık sektörü de küresel duruma benzer şekilde maalesef geçen yılın altında kalacak” diye konuştu.

Türkiye limanlarında daha büyük bir daralma yaşanmasını ise konteyner elleçleme miktarındaki artışın önleyeceği görülüyor. Ağustos ayında limanlarda elleçlenen konteyner miktarı geçen yılın ağustos ayına göre yüzde 6,4 artış gösterdi. Ağustos ayında ihracata konu konteyner elleçlemesi yüzde 7,6 oranında artarken, ithalatta ise konteyner elleçleme miktarı yüzde 0,2 oranında düştü. Transit konteyner elleçleme miktarı ise aylık bazda yüzde 35’e yakın arttı. Böylece son Ocak-Ağustos dönemini içeren 8 ayda Türkiye limanlarında elleçlenen konteyner miktarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,22 azaldı. Aydın Erdemir, “Özellikle mayıs ayından bu yana transit ve ihracata konu konteynerdeki artışlarla beraber düşüş oranı hızla pozitife doğru yöneldi. Özellikle burada belirteceğimiz en önemli konu Rusya-Ukrayna arasında devam eden çatışma nedeniyle yılın ilk dört ayında düşen transit konteyner hareketinin mayıs ayından itibaren yeniden yükselişe geçmiş olması. Yaptırımlar nedeniyle Karadeniz’den çekilen bazı küresel konteyner hatlarının yerini yerli armatörlerin işlettiği konteyner hatlarının almasıyla birlikte konteynerdeki gerilemenin önemli oranda dengelendiği, transit taşımaların yeniden canlandı.” açıklamasını yaptı. Erdemir bu duruma ilişkin olarak, “Özelikle yerli armatörlerimizin gemi filolarını giderek güçlendirdiği, özellikle Karadeniz ve Akdeniz’i kapsayan yakın deniz taşımacılığında bu yerli armatörlerin dış ticaretimize son derece büyük katkılar yaptığını, Türkiye’nin konteynerde de kendi armatörüne ve filosuna sahip olmasının dış ticaretimizin sürdürülebilirliği açısından ne kadar kritik olduğu” değerlendirmesinde bulundu.

KONTEYNER YENİDEN ARTIŞA GEÇİYOR

2022 yılında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarında artış sürerken, konteyner segmenti özelinde ise 7 yıldan sonra ilk kez daralma yaşanmıştı. Geçen yıl limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı yıllık bazda yüzde 3,1 oranında artarken konteynerde ise yüzde 1,8 oranında daralmıştı. TÜRKLİM Başkanı Aydın Erdemir, “Konteyner elleçlemede kalan 4 ayda 4 milyon TEU’nun üzerine çıkılırsa geçen yılı aşmış olacağız. Bu rakamın üzerine çıkılacağına da kesin gözüyle bakıyoruz ki aylık konteyner elleçleme miktarımız 1,1 milyon TEU. Böylelikle konteynerde küçük bir miktarda da olsa geçen yılın üzerinde bir elleçleme yapılacağı görülüyor” dedi. Küresel olarak bakıldığında da konteynerde hem elleçlenen konteyner adeti ve hem de fi yat endeksinin 2022 yılına göre 2023 yılının başından bu yana düşmeye devam ettiğini hatırlatan Erdemir, “Konteyner firmalarının pandemiyle birlikte elde ettikleri rekor karlarında geçmiş yıla göre yüzde 80 oranında düşüş beklenmesi bir yana başta MSC ve Mearsk’in 2M ittifakını dağıtma kararı da konteyner taşımalarında toparlanmanın daha uzun süre alacağını gösteriyor. Bir taraftan da Asya-Amerika ve Asya-Avrupa taşımalarında gemilerin kapasitelerini doldurma sorunları (blanck sailing) yaşadıklarını görüyoruz. Genel beklentiye göre konteyner adetinde küresel ölçekte 2023 yılında yüzde 2,5 oranında bir düşüş öngörüldüğü için bu olumsuz durum 2023 yılının ilk aylarıyla birlikte Türkiye’ye yansıdı. Fakat Karadeniz’de yaşanan ve uzun süreceği beklenen Rusya-Ukrayna çatışması özellikle bu bölgenin transit yüklerinin Türkiye için önemini de gösterdi” diye konuştu.