Kazakistan kapıyı açtı ama....

Aysel YÜCEL

Türkiye’nin Orta Asya’ya ihracat taşımalarında geçiş güzergahlarından biri olan Kazakistan’dan beklenen haber geldi. İki ülkenin bakanlık yetkilileri arasında yapılan görüşme sonucunda Türk nakliyecilere Rusya’dan ülkeye girebilecekleri 2 bin adet transit geçiş belgesi verdi. Ancak yetkililer, bu sayının sadece 1 aylık ihtiyaçlarını karşılayacağını dile getirerek, Kazakistan’dan yeni bir adım daha bekliyor.

Türk nakliyeciler, transit geçiş belgeleri tükendiği için yaklaşık 4 aydır Orta Asya’ya taşıma yapamıyordu. Rus engelini aşan nakliyeciler, Kazak duvarını bir türlü aşamıyordu. Rusya nisan ayında 5 bin adetlik transit geçiş belgesini Türkiye’ye teslim etmişti. Ancak Kazakistan, geçiş belgesi vermeyince, Rusya’nın verdiği belgeler de işe yaramadı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve ilgili bakanlıklar bu konuda uzun süredir Kazak yetkililere baskı yapıyordu. Hatta bazı nakliyeciler seslerini duyurmak için çeşitli eylemler düzenledi.

Türk nakliyeciler, yıllık yaklaşık 35 bin adetlik Kazakistan transit belgesine ihtiyaç duyuyor. Bakanlık, Kazak yetkililer ile son olarak yaptığı görüşmede yılsonuna kadar minimum 15 bin adetlik transit geçiş belgesi verilmesi talebinde bulunmuştu. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü, önceki gün nakliyecilere Kazakistan ile yapılan görüşmeler neticesinde, güzergah kısıtlaması olmadan iki bin adet transit geçiş belgesi temin edildiğini duyurdu. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) bu gelişmeyi resmi web sitesi üzerinden üyelerine duyurdu. Ancak sektör yetkililerine göre verilen 2 bin adetlik geçiş belgesi nakliyecilerin bir aylık ihtiyacını bile karşılamıyor. Nakliyeciler en kısa sürede yeni belge teminin sağlanmasını umut ediyor.

5 bin transit geçiş belgesi de şartlı verildi

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın Kazak yetkilileri ile yaptığı yeni anlaşma kapsamında, Türk nakliyecilere 5 bin adet de ‘şartlı’ transit geçiş belgesi verdi. Bu 5 bin adetlik geçiş belgesi ancak Azerbaycan üzerinden Hazar Ro-Ro hattı kullanılarak Kazakistan’a girilmesi halinde kullanılabilecek. Ancak bu güzergah nakliyeciler tarafından çok tercih edilmiyor, çünkü hem zaman hem maliyet dezavantajı yaratıyor. Bu güzergah üzerinden Kazakistan’a giden bir nakliyeci sefer başına ekstra 2 bin 500 dolar ücret ödüyor. Bu da Türk nakliyecilerin yabancı araçlarla rekabet şansını azaltıyor.

Pazar yabancılara kalmıştı

Orta Asya, Türk nakliyeciler için önemli bir pazar. Bölge ülkelerine karayoluyla yıllık yaklaşık 200 bin ihracat seferi düzenleniyor.Türkiye’den bu ülkelere kimyevi maddeler, elektrik-elektronik, makine ve aksamları, hazır giyim, ağaç mamulleri ve orman ürünleri, taşıt araçları ve yan sanayii, çelik maden ve metaller, mücevherat, yaş sebze-meyve taşınıyor. Pandemi öncesi Orta Asya ülkelerine karayolu ihracat taşımalarının yüzde 90’ı İran üzerinden yapılıyordu. Ancak Türkmenistan’ın kapıları kapatması nedeniyle Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan ve Kazakistan’a İran üzerinden taşıma yapılamıyor. Bu nedenle Türk taşımacılar Gürcistan üzerinden Azerbaycan’a geçip oradan Kazakistan’a gidiyor. Ancak Azerbaycan, araç başına 500 dolardan fazla ek ücret aldığı için nakliyeciler çoğunlukla Gürcistan- Rusya-Kazakistan üzerinden Orta Asya’ya geçmeyi tercih ediyor. Bu ülkeler arasında en fazla taşıma yapılan ülke Özbekistan. Özbekistan’a yıllık yaklaşık 22 bin ihracat seferi yapılıyor. Ancak Türk nakliyeciler bu ülkelere taşıma yapamadığı için yerli yükü ve navlunu yabancı araçlar kapıyor.

“Adeta yabancı plaka teşvik ediliyor”

Türk nakliyeci Selahattin Kaçuru, dün geceden bu yana Kazakistan’ın göndermiş olduğu 2 bin adetlik geçiş belgesini almak için sırada beklediklerine dikkat çekerek, "Kazakistan, 5 bin adet de Ro-Ro şartlı transit geçiş belgesi verildi ancak bu güzergahı kullanıp yabancı araçlarla rekabet etmemiz mümkün değil. Çünkü sefer başına yüksek ek maliyet var. Azerbaycan sadece Türk araçlarından geçiş ücreti alıyor. Yabancı araçlar hiçbir ülkede sorun yaşamıyor. Ayrıca benim ülkemden benim yükümü çalıyor. Hiçbir engelle karşılaşmıyor. Yetkililer bu adaletsizliğe son vermeli. Adeta yabancı plaka alınması için insanlarımızı kendi elimizle teşvik ediyoruz. Bu süreçte taşıma yapamayan nakliyecilerimiz büyük zararlar yaşadı, ifl as noktasına geldiler" dedi.

Haziranda kapsamlı görüşme olacak

DÜNYA’ya konuşan Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, haziran ayı içerisinde iki ülkenin yetkililerinin de aralarında bulunduğu kapsamlı bir ulaştırma toplantısı yapılacağını hatırlatarak, geçiş belgesi konusunun da gündemde olduğunu aktardı. Saparbekuly, şu bilgileri verdi: “Kazakistan her alanda stratejik işbirliğine sahip kardeş Türkiye ile her türlü alanda ortak işbirliğini sürdürecek. Buna ulaştırma ve lojistik alanı da dahil. Ulaştırma bakan yardımcılarının da son görüşmesinde anlaşıldığı üzere iki ülke heyetleri haziran ayında bir görüşme yapacak. Bu görüşmede, geçiş belgeleri dahil olmak üzere ulaştırma alanında hem ikili hem çok tarafl ı işbirliği konuları görüşülecek. Malumunuz Kazakistan ve Türkiye'nin üye olduğu Türk Konseyi’nin ulaştırma alanındaki ana gündem konuları Orta Koridor’un geliştirilmesi. Son Türkistan Zirvesi’nde de bu konu liderlerimiz tarafında özellikle altı çizildi.Kazakistan Hazar geçit güzergahını ikili ve çok tarafl ı platformda ele alınıp, çözüm yollarını bulmadan yana. Orta Koridoru geliştirmek Türkiye’nin de öncelikli alanlarından birisi.”