Kapıkule krizi için bakanlık devrede

Aysel YÜCEL

Türkiye’nin Avrupa’ya en önemli çıkış kapısı olan Kapıkule’de artan ihracat paralelinde uzun TIR kuyrukları oluştu. İhracatın hızlanmasının yanı sıra AB’nin talimatı ile Bulgaristan sınırında kaçak göçmen kontrollerinin sıkılaştırılması da sınır kapılarındaki yoğunluğu artıran bir diğer önemli neden oldu. İhracatçılar ve lojistikçilerin beklemelerden kaynaklı kayıplarının artması üzerine, Ticaret Bakanlığı harekete geçti. Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, Bulgaristan’a giderek sorunları yerinde inceledi, çözüm için Bulgar makamlarla masaya oturdu.

Türk nakliyecilerin ve ihracatçıların uzun yıllardır en büyük sorunlarından biri olan Kapıkule’deki uzun beklemeler, 2021’in ilk başında sınır kapısında yapılan iyileştirmelerle büyük oranda çözülmüştü. Ancak Türkiye’nin artan ihracatı, mevcut kapasiteyi de yetersiz hale getirdi. Hem ihracatçılar hem de lojistikçiler, Bulgar sınır kapılarından kaynaklı beklemeler nedeniyle yaklaşık iki aydır büyük mağduriyet yaşıyor. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) de sorunun çözümü için ilgili kamu yetkilileri ile bir süredir görüşüyordu.

Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, Kapıkule’deki son durumu ve Bulgaristan ziyaretinin detaylarını DÜNYA’ya anlattı. AB’ye çıkış kapılarında yaşanan TIR kuyruklarının temel nedeninin artan ihracat olduğuna vurgu yapan Turagay, “Türkiye’nin ihracatı bu yılın ilk 10 ayında 2020’nin aynı dönemine oranla yüzde 34 yükselişle 181,8 milyar dolara ulaştı. Dolayısıyla ihracattaki yükselişe paralel TIR yüklemeleri de artıyor” dedi.

Sınırdan geçen araç sayısı bu yıl %20 arttı

Türkiye’nin AB’ye ihracatının yüzde 38’inin karayolu ile yapıldığı bilgisini veren Turagay, bu noktada en aktif iki sınır kapısının Kapıkule ve Hamzabeyli olduğunu hatırlatarak, çıkış yapan TIR sayıdındaki artışa dikkat çekti. Kapıkule’de 1 Ocak- 21 Kasım tarihleri arasında çıkış yapan araç sayısı geçen yıla oranla yaklaşık yüzde 20 artarak 370 bin oldu. 2020’de günlük ortalama çıkış yapan araç sayısı 965 iken, 2021’in ocak-kasım 25 döneminde bu rakam 1.138’e çıktı.

Kasımda ihracat daha da hızlandı

Turagay, kasım ayında sınırlardan çıkış yapan araç sayısının daha da arttığını açıklayarak, 29 Kasım itibarıyla Kapıkule’den çıkış yapan günlük araç sayısının 1.251’e ulaştığını söyledi. Turagay, “2018’de günlük ortalama 808 olan çıkış sayısı, 2021 yılında ortalama 1.138’e gelmiş. Kasım ayında ise daha da artmış. Dolayısıyla çıkış yapan araç sayısında inanılmaz bir artış söz inanılmaz bir artış var” diye konuştu.

Hamzabeyli’den çıkışlar % 50 arttı

Hamzabeyli’de de benzer bir durum yaşandığını ifade eden Rıza Tuna Turagay, “Bir diğer AB’ye çıkış kapımız olan Hamzabeyli’de geçen yıl 1 Ocak-21 Kasım tarihleri arasında toplam çıkış sayısı 110 bin 530 iken, 2021’in aynı döneminde 172 bin 587 adet olmuş durumda. Yani yüzde 50 artmış. 2020’de 347 olan ortalama günlük çıkış sayısı, bu yıl 531 sefer olurken, Kasım 2021’de bu rakam 676’yı bulmuş” açıklamasını yaptı.

“Bulgar tarafı peron sayısını artıracak”

Bakan Yardımcısı Turagay, hem mevcut yoğunluğu azaltmak hem de sınır kapılarından günlük geçen araç sayısını çok daha yukarı çekmek için çalıştıklarını belirterek, bu konuda yapılması planlanan çalışmaları şöyle özetledi: “Kapıkule’den günlük 400 frigofirik araç çıkıyor. Frigofirik TIR’lar için iki yeni peron yapılıyor. Bu kısımda bir rahatlama olacak.Bulgar tarafına girerken sadece 2 peron var. Sonra içeri doğru gidince 9 perona çıkıyor. Ama ilk girişte COVID-19 kontrolü ve dezenfektan çalışması iki perondan yapılıyor. Frigofirik araçlara yönelik çalışmalar tamamlanınca orası 4 peron olacak. Bu da bir rahatlama sağlayacak. Bir de Bulgar gümrüğünden en son Bulgaristan’a girerken bir tane peron var. Orayı da iki peron yapmaları için talepte bulunduk. Bu konuya da olumlu yaklaştılar. Diğer yandan, Hamzabeyli’de daha önce iki peron çalışıyordu. Şu anda 4 peron çalışıyor. Oraya da yeni bir dezenfektan ünitesi konulmasını istedik. Bunu da yapmasını bekliyoruz. Biz Bulgar Gümrük Dairesi Başkanı ile görüştük. Günlük çıkış sayılarının Kapıkule’den 1400’e çıkarılması Hamzabeyli’de de 700’lere gelmesini talep ettik. Üzerinde çalışacaklarını söylediler.”

Bakan Muş, Bulgar meslektaşını ziyaret edecek

Tuna Turagay, Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un sınır kapılarında yaşanan sorunların çözümü noktasında büyük hassasiyeti olduğunu vurgulayarak, Bulgaristan’da yeni hükümet oluşturulduktan sonra, Bakan Muş’un Bulgar Ulaştırma Bakanı ile bir görüşme yapılacağını aktardı.

Suriyeli ve Afgan göçmenler gizlice TIR’lara biniyor

Türkiye’den AB’ye yönelik ihracat taşımalarında sınır kapılarında uzun kuyruklara neden olan gelişmelerden biri de AB’nin talimatı ile Bulgaristan’ın kaçak göçmen kontrollerini artırmış olması. Çünkü bazı Suriyeli ve Afk an göçmenler Türkiye’de mola halinde olan ya da gümrüklerde bekleyen TIR’lara tenteyi kesmek ya da mühürleri çıkarıp yeniden takmak suretiyle kaçak olarak biniyor. Şayet bir TIR içerisinde kaçak göçmen varsa, şoför ve firma sahibi AB’de ağır cezalarla karşılaşıyor. Ticaret Bakanlığı, Türk nakliyecilerin Bulgar sınırında bu tür sorunlarla karşılaşmaması için önemli bir adım attı. Türkiye de göçmen kontrollerini artırdı. Kapıkule’nin yanı sıra ve Yunanistan’a çıkış kapımız olan İpsala’da X-Ray cihazları ile Türkiye’den çıkan TIR’larda kaçak göçmen olup olmadığına bakılıyor. DÜNYA’nın edindiği bilgiye göre, sadece son iki ayda ihracat TIR’larının içine saklanan binin üzerinde kaçak göçmen Türkiye sınırını aşmadan yakalandı. Gerçekleştirilen kontroller neticesinde uluslararası taşımacılık faaliyeti yürüten firmaların yurt dışında ağır cezalarla karşılaşmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

“İhracatımızı kasıtlı yavaşlatma yok!”

Bazı sektör temsilcileri, Bulgaristan’ın Türkiye’nin ihracatını yavaşlatmak adına kasıtlı olarak sınır geçişlerini yavaşlattığını öne sürüyordu. Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, yaptıkları görüşmeler sonucunda Bulgar tarafında kasıtlı bir yavaşlatma olmadığını belirterek, şunları kaydetti: “Bulgaristan’ın özel olarak bir yavaşlatma yapmadığı çok net. Bizi gayet sıcak karşıladılar. Bulgar Gümrük İdaresi Başkanı ile gayet samimi bir toplantı yaptık ve karşılıklı olarak çıkış sayılarının artırılması konusunda beraber çalışma konusunda mutabık kaldık. Şunu unutmayalım ki, AB’nin sınırı Bulgaristan. Dolayısıyla belli konularda da tedbir alıyor. Ama nereden bakarsanız bakın, sınır kapılarındaki yoğunluğun temel nedeni artan ihracatımız. Evet, Kapıkule’de kuyruk var ama bu bizim ihracat artışından kaynaklanıyor. Bunu eritmek için elimizden geleni yapıyoruz.”