İthal parsiyel yükte, istisnai uygulamaya dönüş sinyali

Aysel YÜCEL

Pandemi ve ardından Rusya-Ukrayna savaşıyla küresel tedarik zincirinde Türkiye’nin rolünün artması, Ticaret Bakanlığı’nı lojistikteki sıkıntıları çözmek konusunda harekete geçirdi. Özellikle transit ticareti kolaylaştırmaya yönelik sektörden gelen talepleri değerlendirmeye alan bakanlık, İstanbul gümrüklerinde parsiyel eşyanın geçici depolanan eşya statüsünde iki iş günü antrepoya konulabilmesine yönelik istisnai uygulamanın yeniden devreye alınması konusunda da yeşil ışık yaktı. DÜNYA’ya konuşan Gümrüklü Antrepo İşletmecileri Derneği (GAİD) Başkanı Cavit Değirmenci, kısa süre önce konuyla ilgili bakanlık yetklilileri ile görüştüklerini, yaklaşık 1.5 yıl önce kaldırılan kaldırılan uygulamanın yeniden yürürlüğe konulacağı müjdesini aldıklarını söyledi.

Ticaret Bakanlığı, dış ticaretin yarıdan fazlasının yapıldığı İstanbul gümrüklerinde parsiyel eşyanın geçici depolanan eşya statüsünde iki iş günü antrepoya konulabilmesine yönelik istisnai uygulamayı Eylül 2020’de kaldırmıştı. İstanbul’daki gümrük idarelerine bağlı antrepolarla sınırlı olmak üzere parsiyel taşınan eşyanın geçici depolanan eşya statüsünde iki iş günü süreyle antrepoya konulabilmesi uygulaması 2010’dan başlayarak 10 yıl süreyle devam etmişti. Uygulama; birden fazla alıcıya ait eşyanın gümrük işlemleri sırasında taşıma aracının bekleme mecburiyetini ortadan kaldırıyor, bütün ithalatçıların da birbirlerinin işlemlerine bağlı olmadan ithalat işlemlerini tamamlamasına olanak sağlıyordu. Bu sayede araçlar, ihracat taşımaları için kısa sürede hazırlanıyor, eşya sahipleri için bekleme maliyetleri ortadan kalkıyor, geçici depolama nakil işlemleri ve ilave maliyetlere de gerek kalmıyordu.

1 günlük mal boşaltma işlemi 1 haftaya uzadı

İstanbul gümrüklerinde bu istisnanın kaldırılması, sektörde büyük tepkiyle karşılanmış, sektör dernekleri, bakanlığa ilgili kararda geri adım atılması yönünde talepte bulunmuştu. Çünkü uygulamanın kaldırılması, 1 günde tamamlanan işlemlerin, 3-4 güne hatta bazen bir haftaya kadar uzamasına neden oldu.Kararın devreye girmesiyla hem lojistikçi hem de ithalatçı ve ihracatçı için yüksek maliyetlerin oluştu. Antrepo sektörünün sesini daha güçlü duyurmak adına Temmuz 2020’de kurulan Gümrüklü Antrepo İşletmecileri Derneği (GAİD) de kurulduğu günden bugüne kaldırılan bu uygulamanın yeniden yürürlüğe girmesi için Ankara ile yoğun temaslarda bulunuyordu. Değirmenci, “İstisnai uygulamanın yeniden devreye alınması için neredeyse her ay Ankara’ya giderek derdimizi anlatmaya çalıştık. Çünkü 10 yıldır bu istisnai uygulama ile ilgili bir sorun yaşanmadı. Bu karara anlam vermedik. Sunumlarla uygulamanın Türkiye ekonomisine sağladığı faydaları anlattık. Uygulamanın kalkmasının sektöre, dış ticarete ve Türkiye ekonomisine verdiği zararı anlatmaya çalıştık” diye konuştu. Değirmenci, geçen günlerde yaptıkları son görüşmenin oldukça olumlu geçtiğini belirterek, “Uygulamanın yeniden devreye gireceğinin sinyallerini aldık. Altyapı çalışmaları tamamlandığını öğrendik. Bu istisnanın tüm Türkiye’deki antrepolar için geçerli olmasını talep ettik. Bakanlık bu konuda temkinli. Bu konuda bazı haklı endişeleri de var. Bu yüzden biz de tüm Türkiye olmasa bile dış ticaretin yoğun olduğu bazı büyük illeri de kapsamasını talep ettik. Buna da pozitif yaklaştılar” dedi.

"Fırlayan navlun yeniden düşüşe geçer"

İstisnai uygulamanın yürürlükten kaldırılması, navlunların da artmasına neden olmuştu. Uygulamanın yeniden devreye alınması ile navlunda da düşüş olacağını belirten GAİD Başkanı Cavit Değirmenci, “Uygulama kalkınca, ihracat navlunu da hızlı yükselişe geçmişti. Çünkü yeni uygulamayla TIR’lar, 1 haftaya varan beklemelere maruz kaldığı için, normalde ayda 3 sefer yapan bazı uluslararası nakliyeciler, sefer sayısını ikiye düşürmek zorunda kaldı. Beklemeler ihracat navlununa yansıtıldı. Zaten araçlarımız yurt dışında sınırlarda yeterince bekletiliyor. Bir de bizim araçları bekletmemiz çok anlamsız” dedi.

"40 müşteriden birinde sorun çıksa hepsi bekliyor"

Cavit Değirmenci, İstanbul gümrüklerinde uygulamanın kalkması ile birlikte büyük sıkıntılar yaşamaya başladıklarını anlatarak, şunları kaydetti: “Söz konusu uygulamanın sona erdirilmesiyle birlikte parsiyel araçlarla antrepoya indirilecek yüklerin antrepo beyannameleri tamamlanmadan aracın boşaltılması mümkün olmuyor. Bu da parsiyel araçların antrepolarda bekleme ve yığılmalarına sebep oldu. Eskiden 1 günde tamamlanan malın boşaltılması ve yüklerin müşterilere teslim edilmesi artık günler sürüyor. Araç içerisinde bulunan tek bir parsiyel yük sahibinin çeşitli sebepler ile antrepo beyannamesi verememesi durumunda TIR’lar boşaltma işlemleri için beklemek zorunda kalıyor. Ancak bu arada beyanname açmak ve yükünü boşaltmak için herhangi bir engeli bulunmayan firmalar da beyanname açamayan firmanın sorununun çözülmesini beklemek durumunda kalıyor. Diğer yandan bir parsiyel araç ithalatçıların anlaşmasına göre birden fazla antrepoya yük indiriyor. Her antrepoda tüm beyannamelerin tamamlanmasının beklenmesi sonucu araçların boşaltılması çok uzun sürüyor. Bu da araçların verimsiz işletilmesine neden oluyor."