ENC: Türkiye'nin lojistik sorunlarını çözmeliyiz

Aysel YÜCEL

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), Avrupa Birliği ve Küresel Araştırmalar Derneği (ABKAD), Polonya Uluslararası Karayolu Taşımacıları Derneği (ZMPD) ve Brüksel merkezli Avrupa Komşuluk Konseyi (ENC) iş birliğinde yapılan, “Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Yeni Bir Karayolu Taşımacılığı İşbirliği: Beklentiler ve Olasılıklar” projesinin sonuçları İstanbul’da düzenlenen toplantı ile açıklandı. Çıkan sonuçlar, Türkiye’nin lojistik bağlantılarının, AB’nin küresel ticaretinde giderek daha fazla kritik bir rol üstlendiğini ortaya koydu.

Türkiye ve AB arasındaki ilişkileri geliştirmek üzerinde bir yıldır çalışılan proje kapsamında 4 sivil toplum kuruluşu bir araya geldi ve 4 farklı raporun hazırlandı. İlk raporda, Türkiye karayolu müktesebatı ile Avrupa müktesebatının yüzde 95 uyumlu olduğunu görüldü. İkinci raporda; Türk taşımacılarının Avrupa’da karşılaştıkları sorunların sadece Türk ekonomisini değil AB ekonomisine de olumsuz etkilediği sonucuna ulaşıldı. 3. raporda ise AB’nin üçüncü ülkelerle imzaladığı anlaşmalar incelendi ve AB ve Türkiye arasında nasıl bir yol haritası çizilebileceğine bakıldı. Mevcut koşullar aynı kalırsa AB ve Türkiye arasında ticaretin sürdürülebilir gelişiminin mümkün olamayacağı belirlendi. 4. rapor ilk 3 raporun sonucunun analiz edilmesini ve çıktılar oluşturulmasını kapsıyor. Raporlar hazırlandıktan sonra tam metin olarak proje için özel olarak hazırlanan web sitesinde (www.eutransportdialogue.org) 4 farklı dilde yayınlanacak.

Vesterbye: Türkiye ile anlaşmazlıklar çözülmeli

ENC Müdürü Samuel Doveri Vesterbye, toplantıda AB-Türkiye Taşımacılık İlişkilerinin Gelişimi ve Ekonomik Etkileri adlı raporla ilgili bilgiler verdi. Vesterbye, Türkiye-AB ilişkilerinde ulaşımın çok önemli bir yere sahip olduğunu ve anlaşmazlıkların çözülmesi gerektiğini söyledi. “AB’nin ekonomik menfaatleri için Türkiye ile arasındaki ilişikleri geliştirmesi gerekiyor” diyen Vesterbye, şöyle konuştu: “Türkiye önemli bir tedarik zinciri ülkesi. Daha önce Kazakistan ve Rusya’dan geçen TIR’lar yeni hatlardan geçecek. Ya Hazar rotasını ya da İran rotasının düşünülmesini gündeme gelecek gibi görünüyor. Bütün meseleler Türkiye’yi karar alıcılar arasında çok önemli noktaya getirdi. Sadece AB-Türkiye arasındaki ticaret değil AB ile Orta Asya ve Asya arasındaki ticarette Türkiye’nin; kara, deniz ve demiryolu bağlantıları daha önem kazanacak.”

"Türk nakliyecinin koşullarının iyileştirilmesi için çalışıyoruz"

ZMPD Taşımacılık Birimi Araştırmacısı Tomasz Malyszko, AB’nin Karayolu Alanında imzaladığı Uluslararası Anlaşmalar adlı raporun çıktılarını paylaştı. Malyszko, “AB’nin 3. ülkelerle yaptığı tüm anlaşmalara baktık ve Türk taşımacılarının AB ülkelerine yönelik taşıma koşullarının iyileştirilmesi için bunlardan nasıl yaralanabileceğimize baktık. İsviçre Anlaşması önemliydi. Burada her iki taraftan da taşımacılara tam erişim veriyor. Batı Balkan ülkeleriyle AB arasındaki Ulaşım Topluluğu Anlaşması’na baktık, orada da AB müktesebatına tam uyum sağlanması şartı karşılansa da, tam serbestleşmenin öngörülmediğini gördük. Ukrayna ve Rusya ortaklık anlaşmasına da baktık. Burada bir serbestleşme için yeterli koşul göremedik. Polonya AB’ye girdiğinde yapılan iyileştirmelerden yararlandık. Neticede birtakım opsiyonlar ve çözümler bulduk” açıklamasını yaptı.

“AB, Rusya üzerinden 20 yıl taşıma yapamayacak”

Türkiye hiç olmadığı kadar ABKAD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Dr. Can Baydarol, yaptığı değerlendirmede Türkiye’nin giderek güçlenen tedarik merkezi konumuna vurgu yaptı. Dünyada yaşanan paradigma değişikliğine dikkat çeken Baydarol pandemi ve ardından Ukrayna krizi ile birlikte Türkiye’nin öneminin hiç olmadığı kadar arttığını vurguladı. “Koşullar değişti ve AB-Türkiye ilişkileri sadece Gümrük Birliği ile sınırlı kalmayacak. Artık Türkiye tedarik zincirinin tam merkezinde bulunuyor. Rusya üzerinden taşımalar 20 yıl yapılamayacak. Savaş bitse de ambargolar devam edecek. Yollar da kalmadı. AB’den Orta Asya ve Orta Doğu’ya yapılan Karayolu taşımaları Türkiye üzerinden yapılacak” diye konuştu. Baydarol, Türkiye’nin artık ricacı ülke pozisyonundan çıktığını ve pozisyonların değiştiğine dikkat çekti. Türkiye’ye yapılan kota engellemelerini eleştirerek şartların değiştiğine vurgu yapan Baydarol, “Benim üzerimden geçen ülkelere kota uygularsam ne olacak” diye sordu ve Türkiye’nin şu anda yaşadığı durumun anlaşılmasının gerektiğine dikkatleri çekti.

“Türkiye olarak bu fırsatı iyi değerlendirmeliyiz”

Toplantının açılış konuşmasını yapan UND İcra Kurulu Başkanı Alper Özel, dünyada artık rekabet üstünlüğü tedarik zincirlerinin hızı ve etkinliği ile sağlanabildiğine dikkat çekerek, “Pandemiyle birlikte ticaret politikasını revize eden Avrupa Birliği’nin üye ülkeleri, yakın bölgelerden, kendi sistemlerine yakın ülkelerden tedarik sağlayarak arz kaynaklarını çeşitlendirip yeni krizlere dayanıklı hale getirmeye yöneliyor. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne yönelik ihracatının son yıllardaki muazzam artışında bunun etkisi oldu. Siparişler Türkiye’ye kaydı. Ukrayna kriziyle birlikte Avrupa’nın ticaret ve lojistik haritası da değişiyor; kuzey güzergahı kapanırken AB’nin Avrasya bölgesine yönelik ticaret açılımında Türkiye’nin transit konumu ile ilgili önemli fırsatlar ortaya çıktı. Bu nedenle transit taşımacılık rejimini AB ile karşılıklı olarak daha da kolaylaştırmak durumundayız. Bu fırsatı iyi değerlendirmemiz gerekiyor” diye konuştu.

"Karayolunda hükümler uygulanmıyor"

Ticaret Bakanlığı Daire Başkanı Çiğdem Koşan, Türkiye’nin elinde mevcut güçlü anlaşmalar olduğunu ancak sorunun uygulamalarda olduğuna dikkat çekti. Koşan, “GATT Madde V, GATS, Katma Protokol ve Gümrük Birliği hükümleri güçlü hükümler içeriyor. Elimizde aslında güçlü anlaşmalar var. Sorun uygulamalarda. Karayolu taşımacılığı olduğunda taahhütler uygulanmıyor. Dünyanın genelinde böyle bir sorun var. Başka taşımacılık modlarında hükümler istisnasız uygulanıyor. Bunu iyi düşünmemiz ve karayolu taşımacılığındaki hassasiyetleri anlamaya çalışmamız gerekiyor. Bu anlamda, projenin başlığı çok anlamlı. Çünkü AB Türkiye arasında karayolu taşımacılığı ilişkilerinde birbirimizi yeniden anlamaya ve sonra yeni iş birlikleri kurmaya ihtiyacımız var ” diye konuştu.

"AB'nin şoför sorununu çözebiliriz ama vize verilmiyor"

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Daire Başkanı Hasan Boz, karayolu ile yapılan taşımaların 1.2 milyon adetten 1.5 milyon adede çıktığını belirterek kotalar konusunda bir çok ülkede önemli sonuçlar aldıklarını söyledi. Denizcilik, havacılık ve demiryolunda oturmuş genel kurallar olduğunu ancak karayolu taşımaları için her ülkeyle ayrı ayrı ilişki kurmak gerektiğini aktaran Boz, ülkelerle yapılan görüşmeler ve çalışmalardan örnekler verdi. “Asıl sorunumuz geçiş belgesi, sürücü vizeleri ve kotalar” diyen Boz, sürücü temini ile AB’de yaşanan sıkıntılara dikkat çekerek “Bizim elimizde sürücüler var ama vize sorunu nedeniyle bunları kullanamıyoruz. Burada büyük bir çelişki var” dedi. Ayrıca, pandemi ile birlikte tedarik zincirindeki eğilimlerin değiştiğini, bölgemizde yaşanan gelişmeler de dikkate alındığında, karayolu taşımacılığında sorunların çözümü için yeni bir bakış açısı gerektiğini ifade etti.

"AB, Türkiye'ye yaklaşımını değiştirmeli"

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Daire Başkanı Hasan Boz, karayolu ile yapılan taşımaların 1.2 milyon adetten 1.5 milyon adede çıktığını belirterek kotalar konusunda bir çok ülkede önemli sonuçlar aldıklarını söyledi. Denizcilik, havacılık ve demiryolunda oturmuş genel kurallar olduğunu ancak karayolu taşımaları için her ülkeyle ayrı ayrı ilişki kurmak gerektiğini aktaran Boz, ülkelerle yapılan görüşmeler ve çalışmalardan örnekler verdi. “Asıl sorunumuz geçiş belgesi, sürücü vizeleri ve kotalar” diyen Boz, sürücü temini ile AB’de yaşanan sıkıntılara dikkat çekerek “Bizim elimizde sürücüler var ama vize sorunu nedeniyle bunları kullanamıyoruz. Burada büyük bir çelişki var” dedi. Ayrıca, pandemi ile birlikte tedarik zincirindeki eğilimlerin değiştiğini, bölgemizde yaşanan gelişmeler de dikkate alındığında, karayolu taşımacılığında sorunların çözümü için yeni bir bakış açısı gerektiğini ifade etti.

"Bulgaristan-Türkiye sınırına yeni kapı yapılsın"

UND Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Fatih Şener, projenin en büyük çıktısının ortak bir sivil diyaloğun oluşturulması olduğunu söyledi. “Türkiye-AB arısındaki sorunları konuşacaksak mevzuatlara bakmak gerekiyordu. Yaptığımız incelemelerde gördük ki mevzuatımız AB ile yüzde 95 uyumlu” diyen Şener sorunu çözmek için gösterilecek iradenin önemli olduğuna dikkat çekti. 2014 yılında AB Komisyonu tarafından yaptırılan Etki Analizi Çalışmasında karayolu taşımalarında yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye-AB ticaretindeki kaybın 3.5 milyar Euro olduğunun ortaya çıktığını aktaran Şener, “Bu sorunu çözmemiz gerekiyor. Bu ticarette en zayıf nokta Kapıkule’dir. Bu soruna çözüm bulamazsak ticareti hızlandıramayız" dedi. Global Gateway kapsamında sınır geçişleri dahil ulaştırma alanındaki yatırım projelerine 4.6 milyar dolarlık fon ayrıldığını Bulgaristan-Türkiye arasında 100 milyon Euro'luk yatırımla yeni bir kapının inşa edilebileceğini belirterek bu fondan yararlanmak istediklerini anlattı.

Romanya'dan transit geçiş artık serbest ve ücretsiz

Türkiye-Romanya Kara Ulaştırması Karma Komisyon (KUKK) Toplantısı'nda tarihi bir karara imza atıldı. İstanbul’da gerçekleştirilen toplantıda, Türk taşımacılara yönelik Romanya transit geçiş belgeleri kotalarının serbestleştirilmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca, Romanya üzeri gerçekleştirilecek olan transit taşımalar tamamen ücretsiz olacak. Toplantının katılımcılarından olan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) yetkilileri, Romanya ile yapılan anlaşmanın Türk nakliyecilerin Avrupa’ya gerçekleştirdiği taşımaların sorunsuz gerçekleşmesi noktasında önemli biz kazanım olduğunu vurgulayarak, şu açıklamayı yaptı: “Gerçekleştirilen KUKK toplantısında, daha önce 55 bin adet ücretsiz, 23 bin adet ücretli olan Romanya transit geçiş belgeleri kotalarının serbestleştirilmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Romanya üzeri gerçekleştirilecek olan transit taşımalar 1 Mayıs 2022 tarihinden itibaren geçiş belgesinden muaf olarak tamamı ücretsiz gerçekleşecek. Bakanlığımız liderliğinde derneğimiz tarafından transit serbestesi politikası doğrultusunda Macaristan, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan’dan sonra ülkemiz için ana transit güzergâhı olan AB üyesi Romanya’da da bu ölçüde bir iyileştirme yaşanması transit kota engeline karşı yürütülen mücadelenin önemli bir kazanımı oldu” açıklaması yapıldı. Toplantının bir diğer önemli gündem maddesi ise Türk taşımacılarının Romanya’da karşılaştığı fatura kontrollerindeki 3. ülke ibareleri nedeniyle yaşanılan sorunlar oldu. Taşıma evraklarının Romanya’ya düzenlenmiş olmasına rağmen ticaret yapılan ülkenin faturada Romanya dışında başka bir ülkenin olması durumunda Rumen makamları 3. ülke geçiş belgesi talep ediyordu. Gerçekleştirilen toplantıda, söz konusu mağduriyetin karşılıklı olarak giderilmesi açısından, gerçekleştirilecek olan kontrollerde ticaret yapılan ülkeyi kontrol etmek yerine taşıma evraklarındaki yükleme ve varış ülkesini kontrol etmeleri yönünde mutabakat sağlandı.