Hizmet ihracatçıları yeni rekor hazırlığında

İmam GÜNEŞ

Türkiye ekonomisinin büyüme modelinde lokomotif görevi üstlenen ihracat hem mal hem de hizmet tarafında büyüme göstererek, ülke ekonomisinin büyüme verilerinin yaklaşık yarısını karşılıyor. Özellikle pandemi etkisiyle küresel düzeyde en fazla etkilenen sektör olan hizmet, 2021 yılı ile adeta sıçrama dönemine girdi. Öyle ki, 2021 yılında 2020 yılına göre yüzde 60 büyüyerek 61,4 milyar dolara ulaşan hizmet ihracatı 31,8 milyar dolar da ticaret fazlası vererek Türkiye’nin cari açıkla mücadelesine de önemli destek sağladı. 2022 yılında da büyüme ve ihracat rekorları kıran hizmet sektörleri Merkez Bankası (TCMB) tarafından henüz aralık ayına ilişkin veriler açıklanmamasına rağmen Ocak-Kasım döneminde bir önceki döneme göre yüzde 50,7 büyüyerek 83,5 milyar dolara ulaştı. Sektör, bu dönemde 48 milyar dolarlık dış ticaret fazla verdi. Bu rakam hizmet ihracatının ulaştığı en yüksek rakam oldu.          

Bünyesinde eğitim, eğlence ve kültür, liman işletmeciliği ve yer hizmetleri, müteahhitlik ve teknik müşavirlik, sağlık, turizm ve seyahat, yazılım ve bilişim, yolcu taşımacılığı, yük taşımacılığı ve lojistik, diğer iş hizmetleri gibi 10 alt sektörü barındıran Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) 2023 yılına da damga vurmayı planlıyor. Geçen yıl hazırlanan strateji raporunda 2025 yılı için belirlenen 130 milyar dolarlık ihracat hedefini 2 yıl öne çeken HİB, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılında rekor ihracat ve ticaret fazlasıyla ülke ekonomisinin itici gücü olmaya hazırlanıyor.

Ticaret fazlası 11 ayda 48 milyar dolara ulaştı

Tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgınının ardından hizmetler sektörünün 2021 yılında hızlı bir yükseliş trendine girdiğine vurgu yapan HİB Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat, sağladıkları hizmet ticareti fazlasıyla Türkiye ekonomisinin cari açıkla mücadelesine çok önemli katkı verdiklerine dikkat çekti. HİB olarak tüm alt sektörlerde daha fazla potansiyel olduğunu gördüklerini kaydeden Bolat, şöyle devam etti: “Bunun için daha fazlasını başarabileceğimizin bilinciyle çalışmalarımıza hız kesmeden devam ettik. Pazar çeşitliliği ile ülke markamızın gelişimine destek verdik. Sonuç itibariyle, TCMB verilerine göre 2022 yılının Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 50,7’lik bir artış ile 83,5 milyar dolar seviyesine ulaştık. Bu dönemde sağladığımız dış ticaret fazlası ise 48 milyar doları buldu. HİB olarak 2022 hedefimiz olan 90 milyar doları yakalayabileceğimizi öngörüyor, 2025 yılı için belirlediğimiz 130 milyar dolar hizmet ihracatı hedefimizi 2 yıl öne çekiyoruz. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında ülkemize 130 milyar dolarlık hizmet ihracatıyla katkıda bulunmayı amaçlıyoruz. Her yıl olduğu gibi, 2023 yılında da elde edeceğimiz ihracatın yarısından fazlası cari fazla olacağı için ülkemizin büyümesine, hizmet sektörlerimizin yatırımlarının artmasına, istihdamın gelişmesine ciddi katkı sunmuş olacağız.”             

“Hedefimiz hizmet sektörü denilince akla gelen ilk beş ülkeden biri olmak”

Hizmet sektörlerinin son 10 senede düzenli olarak dış ticaret fazlası yaratarak ülkenin dış ticaret dengesine olumlu katkı yaptığının altını çizen Bolat, sektör hakkında şu bilgileri paylaştı: “Sektörlerimiz bugün, ülkemizde 17,3 milyon kişiyi istihdam ederek, toplam istihdamdan yüzde 56 pay alıyor. GSMH içindeki payı ise yüzde 53’tür. Hizmet sektörleri, verilerden anlaşılabileceği üzere ülke sınırlarında yarattığı değeri, sınırlar ötesine taşıyan kritik ve büyük bir potansiyel oluşturan alanlardır. Dünya ekonomisinde 19’uncu sırada yer alan ülkemiz, mal ihracatında 30’uncu, hizmet ihracatında ise 25’inci sırada yer alıyor. 2021 yılında mal ihracatı yüzde 33,4 büyürken, hizmet ihracatı yüzde 60’lık artış kaydetmeyi başardı. Mal ihracatı 2022 yılında yüzde 12,9 büyürken, hizmet ihracatımızın yaklaşık yüzde 50 civarında bir büyüme sağlaması bekleniyor. Mal ticareti net açık verirken, hizmet ticaretinde ise net fazla veriyoruz. Yakaladığımız başarılarla beraber hizmetler sektörümüz, önümüzdeki yıllarda da ülkemizin hedeflediği refah seviyesine ulaşması için önemli katkı verecek. Pandemi ve savaşların etkisiyle 2020 yılında 5 trilyon dolara gerileyen küresel hizmet ihracatı, 2021 yılında 6 trilyon doları geçmeyi başardı. 2022 yılı için 7 trilyon dolar seviyesine ulaşması beklenen sektörden daha fazla pay almak için çalışmalarımız devam ediyor. Hedefimiz hizmet sektörü denilince akla gelen ilk beş ülkeden biri olmak.”

Turist sayısı ve gelirde pandemi öncesi seviyeye ulaşılması bekleniyor

Pandemide biriken taleple birlikte başta yolcu taşımacılığı ve turizm olmak üzere tüm alt sektörlerin çok ciddi artış gösterdiğini ifade eden Bolat, “2010 yılından bu yana ziyaretçi sayısında en çok artış yaşanan ülkeler arasında yer alan Ukrayna ve Rusya turizm sektörümüz açısından oldukça önemli ülkeler. Coğrafyamızı ve dünyayı etkileyen bu durum göz önünde bulundurulduğunda turizm sektörümüzün etkileneceğini öngörmekle beraber pandemi öncesi turist sayısı ve gelir seviyesine ulaşacağımıza inanıyoruz. Boğazların savaş gemilerine kapatılması ve gıda ambargosu gibi konular ise hem lojistik sektörümüzü hem de Karadeniz’de önemi artan limanlarımıza yönelik liman işletmeciliği hizmetlerini ön plana çıkarıyor. Bu krizin ülkemizin önemli bir yumuşak gücü olan hizmet sektörlerimizce kolaylıkla fırsata çevrileceğini düşünüyoruz” dedi.                 

Dizi ve film ihracatı yüzde 175 büyüdü

Ahmet Bolat, hem Türkiye’nin hem de mal ve hizmet sektörlerin tanıtımını destekleyen dizi ve film sektörünün hızlı bir yükseliş trendi yakalayarak ihracat artışını yüzde 175 seviyelerine taşıdığına dikkat çekti. Bugün en güçlü olduğumuz alanların başında gelen seyahat hizmetleri sektörünün yaklaşık yüzde 61 büyüdüğünü kaydeden Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü: “2022 yılı Ocak-Kasım döneminde ülkemizi ziyaret eden turist sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 84,77 artarak 42 milyonu aştı. Ülkemizin mal ihracatı için de kritik öneme sahip olan lojistik sektörümüz yaklaşık yüzde 52 artış gösterirken 2023 hedefine 2022 yılı bitmeden ulaştı. Aynı dönem yolcu taşımacılığı hizmetleri sektörü ise yüzde 61’lik bir büyüme ile hizmet ihracatının bugüne dek en yüksek rakama ulaşmasında önemli katkıda bulundu. Hizmet ihracatının öncü sektörleri olarak değerlendirilen turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler ile yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri sektörlerinin 2023 yılında da öncü ve lokomotif olacağını öngörüyoruz. Bu sektörlerin yanı sıra, mevcut şirket ve ürün portföyü ile büyük potansiyele sahip yazılım ve bilişim hizmetleri sektörümüz tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla gelişip pandemiden en az etkilenerek hızlı iyileşme görülen sektörlerden biri oldu.”               

Türkiye, sağlık turizminde ilk 10 ülke arasında yer alıyor

Türkiye’nin sağlık hizmetleri sektörü ve sağlık turizmi açısından dünyada öne çıkan ilk 10 ülke arasında yer aldığı bilgisini veren Bolat, “Sağlık çalışanlarının uzmanlıkları, sağlık turistine sunulan hizmet çeşitliliği, hastanelerin tıbbi cihaz ve teknolojik altyapısı dikkate alındığında Türkiye onkoloji, kardiyoloji, organ nakli gibi kompleks tedavilerin sunulması açısından da önemli bir potansiyele sahip. Sağlık turizmi sektörü için HİB ve Türk Hava Yolları arasında İyi Niyet Anlaşması imzalandı. Ticaret Bakanlığının desteği ile HİB tarafından hazırlanan ve yürütülen “Heal in Türkiye Sağlık Portalı”na üyeliği bulunan sağlık hizmeti ihracatçısı firmalarımız için ABD, Avrupa, Orta Doğu, Afrika ve Asya kıtalarında yer alan toplam 23 ülkeden tedavi almak için gelen sağlık turistleri için sabit bilet avantajı kampanyası başlatıldı” diye konuştu.               

140’ı aşkın ülkeden 310 binden fazla öğrenci

Türkiye’de eğitim görüyor Eğitim hizmetleri sektörünün de önemli aşamalar kaydettiğini vurgulayan Bolat, “Türkiye’de uluslararası öğrenci sayısı her yıl düzenli olarak artıyor. Dünyada en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan ilk 10 ülke arasına girerek önemli bir performans sergiledik. 2022 yılı itibariyle Türkiye’de eğitim gören 140’ı aşkın ülkeden 310 binin üzerinde uluslararası öğrenci bulunuyor. Benzer büyüme performansının devam etmesi durumunda 2025 yılında sektörel gelirin, uluslararası öğrencilerin yaşam giderleri de dahil edildiğinde 3 milyar doların üzerine çıkması hedefleniyor. THY ile imzalanan ‘İyi Niyet Anlaşmaları’ ile de uluslararası öğrencilere ve ailelerine çeşitli indirimler sağlandı” açıklamasını yaptı.            

“Yeni ihracat rekorlarının kırılması için var gücümüzle çalışacağız”

Tüm alt sektörlerin birbirine dokunduğunu ve hem birbirlerine hem de mal ihracatına kaldıraç etkisi yaptığını dile getiren Bolat, şöyle devam etti: “Eğitim, turizm ve sağlık sektörlerini birbirinden ayıramadığınız gibi bunları da yolcu taşıma sektöründen ayıramazsınız. Dünyanın dört bir yanına dizi film ihraç ederken bunu tanıtım faaliyetlerinde kullanmamak büyük bir eksiklik olur. Sanayiden savunmaya kadar her alana giren yazılım sektörümüzü, mal ihracatı için kritik öneme sahip olan lojistik sektörümüzü ayırırsak cari açık problemiyle mücadelede eksik kalırız. Benzer şekilde lojistik sektörümüzde, liman ve yer hizmetleri ile multi-modal taşımacılığın entegre olabileceği gibi hem liman işletmeciliği hizmetlerinin verileceği binaların hem de lojistik alt yapılarının sağlanması ve geliştirilmesi hususunda müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmetleri önemli bir ekosistem oluşturmaktadır. HİB olarak hizmet ihracatının önemi ve kamuoyundaki farkındalığının artırılmasını teminen hizmetler sektörüne en büyük desteği sunan Sayın Cumhurbaşkanımız ile Sayın Ticaret Bakanımızın koyduğu hedeflerin takipçisi olarak hizmet ihracatında yeni rekorların kırılması hedefimiz için tüm sektörlerimizle iş birliği ve sinerji içerisinde ihracatçılarımızla var gücümüzle çalışacağız.”

Hizmet ihracatına verilen destekler ihracata katkı sağladı

Hizmet ihracatının gelişmesi için önemli destek mekanizmalarının hayata geçtiğini söyleyen HİB Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat, şu bilgileri verdi: “Hizmet sektörlerimiz için Sayın Cumhurbaşkanımızın tensipleri ve Sayın Ticaret Bakanımızın kıymetli destekleri ile Ticaret Bakanlığımızca farklı kararlar kapsamında destekler veriliyor. Örneğin, 5448 sayılı Hizmet İhracatının Tanımlanması, Sınıflandırılması ve Desteklenmesi Hakkında Karar ile eğitim hizmetleri, fuarcılık, kültürel ve yaratıcı endüstri hizmetleri, lojistik ve taşımacılık, sağlık ve spor hizmetleri, yeşil hizmetler, yönetim danışmanlığı ve diğer sektörlere birçok kalemde destek sağlanıyor. Devlet destekli ilk ve tek markalaşma programı olan 2564 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörleri Markalaşma Desteği Kararı ile sağlık turizmi, ulaştırma, konaklama, dizifilm, eğitim ve perakende sektörlerinde firmalarımızın markalaşma süreçlerine destek oluyoruz. Ayrıca, Türkiye Bilişim Sektörünün Uluslararasılaşması ve E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) Programı ile yazılım-bilişim sektörümüz, Yurt Dışı Lojistik Dağıtım Ağları Destek Programı ile yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri sektörleri desteklerden faydalanıyor.”

Dizi ihracatında ABD’nin ardından ikinci sıradayız 

Birçok alt başlıktan oluşan eğlence ve kültür sektöründe özellikle film, dizi ve program formatı alanlarında ciddi başarılar gösterildiğine vurgu yapan HİB Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat, “Dijitalleşmenin etkileri ile sektör hızla değişiyor ve büyük fırsatlar barındırıyor. Eğlence ve kültür hizmetleri ihracatında ilk 10 içerisinde yer alan ülkemiz, ihraç ettiği diziler ile ABD’den sonra dünyanın ikinci büyüğü konumunda. Türk dizileri, Balkanlardan Orta Doğuya, Afrika’dan Avrupa, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya’ya uzanan 140’tan fazla ülkede 700 milyondan fazla izleyiciye ulaşmış durumda. Hem Türkiye algısına hem de Türk ürünlerinin imajına pozitif etki yapan bu yapımlar başta turizm olmak üzere birçok alanda ülkemize olan ilgiyi de artırıyor. Yurtdışında yaptığımız faaliyetlerde görüyoruz ki, Türk dizileri sayesinde öğrenciler ülkemizde okumak, ülkemizin tedavi olanaklarından yararlanmak, turist olarak ailelerini ülkemize getirmek gibi planlara sahip olurken, Türk yapımları sayesinde birçok insan Türkçe öğrenmeyi tercih ediyor.