Halıda makine krizi
Pandemi ile birlikte ev tekstiline yönelen yoğun ilgi, halı sektöründe yatırımları hareketlendirdi. Geçen yıl 2.2 milyar TL’yi aşan yatırım için teşvik belgesi düzenlendi, ancak yatırımda kullanılacak makinelerde termin süresi 4 aydan 12 aya çıkınca sektör sıkıntıya girdi.
2020’de ihracatını artıran 9 sektörden biri olan ve Türkiye’ye 2.6 milyar dolarlık döviz girdisi sağlayan yatırımlar termine (teslim tarihi) takıldı. Artan talebe bağlı olarak yatırımların hareketlendiğini belirten sektör temsilcileri, Almanya ve Belçika’dan daha önce 3-4 ayda getirilen halı dokuma ve halı ipliği makinelerinde termin süresinin 12 aya çıkmasının ise birçok zorluğun yaşanmasına neden olduğunu belirtti. Halı dokuma makinesinde büyüklük ve özelliklerine göre fiyatlar 1-2,5 milyon Euro arasında seyrederken, halı iplik makinesinde ise 6 milyon Euro’ya kadar çıkıyor.
Yatırımlar yüzde 10 artacak
Sektör temsilcilerinin verdiği bilgilere göre 2020’de 100 adet halı dokuma makinesi ithal edilerek yabancı şirketlere 150 milyon Euro’dan fazla ödeme yapıldı. Öte yandan 2020 yılının 11 ayında 50’ye yakın yenileme tevsi ya da yeni yatırım için 2.2 milyar TL’lik teşvik belgesi düzenlendi.
Türkiye, Çin'den sonra dünyada en fazla halı ihraç eden ülke. Dünya halı pazarından toplamda yüzde 25, makine halısından ise yüzde 50 pay alan Türkiye halı sektörü, bu yıl yatırımlarını yüzde 10 civarında artırmayı planlıyor. İstanbul Halı İhracatçıları Birliği Başkanı Uğur Uysal, sektörün pandeminin etkisine rağmen, Türk halısının dünya çapında marka değerinin olması ve katma değerli ürün üretmesiyle büyümeyi sürdürdüğünü söyledi.
Büyümenin yatırımı da artırdığına dikkat çeken Uysal, “Şirketler makine parklarını güçlendirmek için adeta yarışıyorlar. Birbiri ardına yatırım haberleri geliyor ama yatırım yapmak için makine bulunamıyor. Halı dokuma makinesi ve iplik makinesi için 12 ay sonrasına sıra veriyorlar. Bunların önemli bir kısmı Almanya ve Belçika’dan alınıyor. Makinede ne yazık ki yüzde 100 oranında dışa bağımlıyız” açıklamasında bulundu.
2.2 milyarlık teşvik belgesi
Söz konusu hareketlilik yatırım teşvik istatistiklerinde de açıkça görülüyor. Ticaret Bakanlığı tarafından her ay düzenli olarak açıklanan yatırım teşvik istatistiklerine göre, 2020’nin 11 ayında 40’a yakın yatırım için teşvik belgesi düzenlendi. Söz konusu teşvikler 2 milyar 225 milyon dolara ulaşırken, binden fazla da istihdam taahhüt verildi.
Merinos 2020’den güçlü çıktı
Geride bıraktığımız yıl en büyük yatırımlardan biri de sektörün en büyük oyuncuları arasında yer alan Merinos Halı’dan geldi. Gaziantep’te 1 milyar 115 milyon TL’lik yeni yatırım için çalışmalarını sürdüren şirket, makine parkı alımlarını geçen yıl gerçekleştirdi. Merinos Halı Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Erdemoğlu, yatırımların hızla arttığını ancak makine termin sürelerinde uzamaların sektöre olumsuz yansıdığını söyledi.
Makine parkının yüzde 90’ı Gaziantep’te
Güneydoğu Anadolu Halı İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Kaplan, AB’de salgın nedeni ile üretimde yaşanan düşüşün makine üretimine yansıdığını söyledi. Kaplan, özellikle halı ipliği makinelerinin çok zor tedarik edildiğine dikkat çekti. Kaplan’ın verdiği bilgilere göre, Türkiye’de 1500 halı dokuma makinesi bulunurken, dünyada ise bu rakam 4 bin 500 civarında. Türkiye’de halı makine parkının yüzde 90’a yakını ise Gaziantep’te bulunuyor.
