GTİP düzenlemesi için top TİM’de!

İmam GÜNEŞ

Temel olarak ürün ve eşyanın yapıldığı maddeye, imalat derecesine ve fonksiyonuna göre belirlenen Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) kodları, sektörlerde yıllardır tartışma konusu olmaya devam ediyor. İhracatçı birlikleri, GTİP kodlarının yeniden düzenlemesi gerektiğini Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Ticaret Bakanlığı’na ilettiler.

27 Kasım 2020’de “İhracatta ‘ürün benim, gelir de benim olmalı” başlıklı haberimizde bu konudaki tartışmaları ele almıştık. Haberin ardından birçok sektör temsilcisi de konunun çözümü için TİM’e ve birliklere başvuru dilekçelerini ilettiler. GTİP tartışmasındaki en önemli gelişme, geçen hafta açıklanan mayıs ayı ihracat rakamları toplantısının ardından gerçekleşti. Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un ev sahipliğinde yapılan toplantıda, sektör temsilcileri bu sorunun çözümü adına Bakan Muş’a talepte bulundular. Muş’un konuya olumlu yaklaştığı iddia edilirken, çözüm için ortak bir karar oluşturulması gerektiğini ifade ettiği belirtiliyor.

Rakamsal anlaşmazlık

Pandemi öncesinde bilimsel bir çalışma başlatmayı hedefl eyen TİM, sektörlerin ortak karar oluşturmasında kritik bir role sahip. Sektör temsilcileri, TİM önderliğinde ortak bir karar sağlayabilirse Ticaret Bakanlığı’nın bu kararı kısa sürede onaylaması bekleniyor. Ancak, sektör temsilcilerin hangi ortak noktada buluşacağı ise belirsiz. Çünkü, GTİP tartışmasının uzamasındaki en önemli faktör, birliklerin ihracat rakamlarının değişmesi. Birliklerde önemli yer tutan ürünler, yeni düzenleme ile başka bir birliğe geçerse, mevcut ürününü kaybeden birliğin ihracat rakamı da düşecek. Bazı sektör temsilcileri, ürünün nihai haliyle değerlendirilmesi gerektiğini ve verilen karara itiraz etmeyeceklerini belirtiyor. Diğer tarafta ise hem mevcut ürünlerini kaybetmemek hem de yeni ürünleri birliğine dahil etmek isteyenlerin olduğu konuşulanlar arasında.

Birlik bütçeleri değişebilir

GTİP kodlarının güncellenmesi gerektiğini düşünen ihracatçılar, bazı ürünlerin birçok sektörü kapsadığını belirtiyor. Bu durum, hangi ürünün hangi sektörde yer alacağı tartışmasını yaratıyor. Türkiye genelinde 61 ihracatçı birliği bulunuyor. Firmalardan ihracat başına kesilen aidat bedelleri, ihracatçı birliklerine göre binde 0.5 ila binde 1 arasında değişiklik gösteriyor. GTİP’ler güncellenir ise birliklerin üye sayıları, bütçeleri ve ihracat rakamları da değişecek.

İhracat birlikleri başkanları ve sektör temsilcileri ne diyor?

Mustafa Şenocak: Topu taca atıyorlar

Bazı GTİP’lerin bağlı olduğu birlikle hiçbir alakasının olmadığını söyleyen İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Başkanı Mustafa Şenocak, şu değerlendirmelerde bulundu: “Hiçbir yönetim, birlikler arasındaki sürtüşmeye ortak olmamak veya ondan zarar görmemek için karışmak istemiyor. Topu taca atıyorlar. Burada bir ölçü olabilir. Hammaddesinin belli bir yüzdesi hangi GTİP’te ise ona göre yerleştirme yapılabilir. Bana göre belli kriterlerle bir komite kurulmalı. O komite, kriterler çerçevesinde yerleştirme yapmalı ve buna hiç kimse de itiraz edememeli. Böyle bir şey olursa bir sonuç alınır yoksa herkes değişik açılardan bakıp, değişik şekillerde aidatların kendisine ödenmesi için baskı yapacaktır.”

Ahmet Fikret Kileci: Mevcut sistem adil değil

GTİP konusunun bir an önce doğru şekliyle düzenlenmesi gerektiği dile getiren Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) Koordinatör Başkanı Ahmet Fikret Kileci, “Bugün gelirimizin yüzde 25’i farklı birliklerde bulunuyor. Bir sektörde alanında Türkiye ihracat şampiyonu üyemizin ihracattan olan gelirinin yüzde 80’i başka birlikte. Hizmeti ve desteği biz veriyoruz ama gelir başka birliklerde oluyor. Adil bir sistem değil. Bu sistemi bugün değiştirirseniz dengeler de bozuluyor. Dengelerin bozulmasını istemeyenler de oluyor haliyle” dedi.

Rüstem Çetinkaya: Ürünün nihai haline bakmak lazım

Bazı sektörlerde GTİP sorununun çok daha küçük olduğunu kaydeden TİM Sektörler Konseyi Maden Sektörü Başkanı Rüstem Çetinkaya, asıl sorun yaşayan sektörlerin belli başlı olduğunu, bu nedenle çözümün aslında çok da zor olmadığını ifade etti. Temel olarak bakıldığında 169,5 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık 145 milyar dolarının GTİP konusunda sorunsuz ürünlerden oluştuğunu belirten Çetinkaya, “Aslında az sayıda birlikte az sayıda ürün için talep var. Sektörümüzde bor türevleri ve trona ürünlerimiz kimya sektöründen geçiyor. Madende olması gereken yaklaşık 1 milyar dolarlık ürün ihracatı bizde değil. Sorunun çözümü için ürünlerin nihai haline bakıp karar vermek lazım” diye konuştu.

Gökhan Turhan: Hangi çatıdayız, bilinmiyor

Yaklaşık 4 milyar dolar pazarı bulunan ve Türkiye ihracatına 1,5 milyar dolarlık katkı sağlayan armatür sektörü, GTİP kodları nedeniyle birden çok ihracatçı birliğinde yer alıyor. Bu durumdan dolayı uzun süredir sektörde birlik ve beraberlik sağlanamadığına dikkat çeken Armatür, Valf, Musluk, Tesisat Ekipmanları ve Vana Sanayicileri Derneği (ARMATÜR) Başkanı Gökhan Turhan, şu açıklamalarda bulundu: “Sektörümüz, birçok farklı sanayi kolu için üretim yapıyor. Bu sebepten birçok farklı birlik altında yer alıyor. Üye firmalarımız nispi aidat ödemelerini gerçekleştirmelerine karşın ihtiyaç duymaları halinde hangi alt birliği kendilerine muhatap alacaklarını, sorunlarının çözümünü hangi çatı altında arayacaklarını bilemiyorlar. Sektörel bütünlük açısından ele alındığında yalnızca bir alt ihracatçı birliği ile karşılıklı sahiplenme ilişkisi düzenine geçmeyi, bu birliğe tam destek vermeyi ve bu birlikten tam destek almayı arzu ediyoruz.”