Girişimci sermaye, sanata yatırımda vites yükseltti

‘Sanata yatırım kriz zamanlarında artar’ diyerek başlıyor sözlerine ünlü sanat danışmanı Sevil Dolmacı. Bu noktada iki unsuru işaret ediyor; birincisi sanatın rahatlatan manevi gücü, ikincisi de kriz dönemlerinde parası katlanan varlıklı insanların sanat eserlerini diğer dönemlere göre daha karlı alması. 2013’te yaşanan Gezi Parkı olayları döneminde kurmuş Sevil Dolmacı Art Consultancy firmasını, 2016’da yaşanan 15 Temmuz olaylarında da aynı durumu sentezlemiş. Dolmacı, 15 Temmuz gecesinin ertesi sabahında bile hatırı sayılır rakamda sanat eserinin satılmasına vesile olmuş. Bugün geldiğimiz noktada pandemi yine sanata yatırımı körüklemiş durumda. Ve her zamanki gibi iki nedeni var; maddi ve manevi...

Sevil Dolmacı’yla Beşiktaş’taki galerisinde bir sergide bir araya geldik. Türk iş dünyasının sanata yatırımından yurt dışından aldıkları yoğun talebe kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Sanat eserleriyle dolu olan galeride manevi atmosfer o kadar güçlüydü ki, iş insanlarının olaya sadece maddi olarak bakmadıklarından bir kez daha emin oldum. Koleksiyonerlik farklı bir ruh halini gerektiriyor çünkü…

‘Önce prestij için alıyorlar’

Sevil Dolmacı, akademisyen olarak başladığı sanat hayatına, ünlü bir iş adamının öncülüğünde özel sektöre adım atarak devam eden, sonrasında ise kendi firmasını kuran bir isim. Hem yurt içi hem de yurt dışındaki gelişmeleri yakından takip ediyor. Yurt dışında iş yaptığı sanatçıların atölyelerini tek tek geziyor, adeta sanat keşfine çıkıyor. Uzmanlık alanı ikinci el market. Bu alana yatırım yapmak isteyen kişilere danışmanlık veriyor. Peki, Türk iş dünyasının sanata bakışı nasıl? Dolmacı şunları anlatıyor: “Pandemiyle birlikte Türkiye’de ve dünyada sanata olan ilgi arttı. Herkes sosyal medyadan sanat girişimlerini takip ediyor. Bu, bir statü aracı aynı zamanda. İnsanlar öncelikle eğlenmek için, dekorasyon ve statü amaçlı yatırım yapmak istiyor. Örneğin, bana diyorlar ki, ‘Bizim holding binasına resim almak istiyoruz, ama misafirler geldikleri zaman herkesin bildiği bir sanatçının eseri olsun, o konu hakkında da konuşabilelim. Benim sanatla ilgilendiğimi bilsinler.’ Ben de, ‘Size önce şu isimleri alırız, bunları sergilersiniz, sonra bir gusto sahibi olduğunuzda satmak isteyeceksiniz. Bunu satabileceğiniz likidite değerinde eserler seçelim’ diyorum ve onları seçiyoruz.”

‘İş hacmimiz ikiye katlandı’

Sevil Dolmacı, iş hacimlerinin son 2-3 yılda ikiye katlandığını söylüyor. Sanat eserlerinin de pandemide ortalama yüzde 50 zamlandığını açıklayan Dolmacı, “2020’de 410 eser satmıştık. Geçen yıl bu rakam 850’ye çıktı. Hem adetsel hem de hacimsel büyüme yakaladık” diyor. Hem pazardaki talep hem de sanatçıların ürünlerini hayata geçirdikleri malzeme fiyatlarının arttığına işaret eden Dolmacı, “İş insanları da döviz yükseldikçe ciddi bir kazanım sağladı. Alım güçleri arttı” diyor. Türk iş dünyasından daha çok ikinci ve üçüncü kuşak temsilcilerin sanata olan ilgisinin arttığını belirten Dolmacı şunları anlatıyor: “19-45 yaş arası bir müşteri kitlesine sahip olmaya başladık son yıllarda. Satın alma yapılırken fiyatlar eskiden daha çok sorgulanır, daha fazla pazarlık yapılırdı. Ama bu yaş aralığındaki kitle, interneti de çok iyi kullandığı için piyasadaki rakamları biliyorlar. Dolayısıyla eskisine göre daha kaliteli bir çalışma sistemi oluştu aramızda. Türkiye ortalamasında alıcıların yüzde 60’ı sanatı sevdiği için bu alana yatırım yapıyor. Yüzde 40’lık kesim ise kar amaçlı yatırım yapıyor. Zaten işe yatırım olarak bakanın bütçesi her zaman daha fazladır.”

Yatırım 1 milyon TL’den başlıyor

Peki, ikinci el bir sanat eserinden kar elde etmek için ne kadarlık bir bütçe gerekiyor? Dolmacı, hemen bir hesap yaparak 5-6 parçalık bir sanat eseri alımının minimum 1 milyon TL’ye geldiğini söylüyor. Peki ya satarken nasıl bir kar elde etmek mümkün? Onu da şöyle anlatıyor: “Bir sanat eseri aldınız ve satacaksınız. Bunun için belirli bir zaman beklemenize gerek yok aslında. Doğru isme doğru zamanda yatırım yaparsanız, 6 ay gibi kısa bir sürede bile geri dönüş sağlayabilirsiniz. Minimum yüzde 50 kar elde etmek mümkün. Örneğin Türk sanatçılarda 3-4 ay önce 140 bin TL’ye sattığım bir işi şu anda 200 bin TL’den aşağı satamıyorum. Alışımız da yükseldi ama satış da oluyor.” Sevil Dolmacı; Alicihan Kayalıoğlu, Ali İbrahim Öcal, Bahar Oganer, Çağatay Odabaş, Erhan Lanpir, Gözde Can Köroğlu, Haluk Akakçe, Kadriye İnal, Nejat Satı, Ozan Oganer, Robert Janitz, Şahin Demir, Yasin Uysallar gibi birçok ünlü sanatçıyla çalıştıklarını söylüyor.

Yurt dışından da ilgi yüksek

Sevil Dolmacı, Türkler kadar yabancıların da sanat eserlerine yoğun ilgi gösterdiğini söylüyor. 2021’de ABD, Fransa, Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar ve Lübnan’a çok sayıda eser sattıklarını açıklayan Dolmacı, “Sosyal medyayı aktif bir şekilde kullanıyoruz. Bizi takip edenler, sosyal medyada bizim sergilediğimiz eserleri almak istiyor. Buraya gelmelerine bile gerek kalmadan, video çekimleriyle de destekleyerek eserleri onlara tanıtıyoruz. Satış gerçekleşiyor. Yurt dışında önemli otel projelerini de takip ediyoruz” diyor. Türk sanatçılarının eserlerini özellikle Lübnan, Katar ve Kuveytliler’in beğendiğini söyleyen Dolmacı, Türk alıcıların da hem yerli hem de yabancı sanatçılara ilgi gösterdiğini vurguluyor. Dolmacı’ya göre 2022 de sanat yatırımları açısından oldukça hareketli geçecek.

Online müzayedelere dikkat!

Pandemi döneminde online müzayede sayısının arttığını söyleyen Sevil Dolmacı, koleksiyonerleri sahte eserlere karşı uyarıyor. Bazı sahtecilerin ünlü ressamların eserlerini birebir kopya ederek altına da kendi imzalarını attığını açıklayan Dolmacı, “Piyasada bilgi kirliliği var. O kadar çok müzayede evi açıldı ki, buna dikkat edilmesi lazım. Bunun dışında kondisyon konusunda çok dikkatli olsunlar, görmeden eser almayı tercih etmesinler. Eserleri alıyorlar, eve bir geliyor ki, yıkık dökük. Öte yandan para aktarımında siber dolandırıcılık çok ciddi boyutlarda, dikkatli olmalarını öneriyorum” diyor.