Güneş paneli için çatıda yerli-ithal savaşı çıktı

Yener KARADENİZ

Rusya-Ukrayna savaşı, fosil yakıtlara bağımlılığın bir kez daha sorgulanmasına yol açtı. Tüm dünyada yenilenebilir enerji kaynakları daha fazla öne çıktı. Dünyadaki gelişmelerin etkisi Türkiye’de de hissediliyor. Özellikle Çatı üstü güneş enerji santrali (GES) yatırımlarında adeta patlama yaşanıyor. Halen çatı GES’lerdeki toplam kurulu gücün bin 150 megawatt (MW) seviyesini aştığı hesaplanıyor. Bu da Çatı tipi GES’lerin güneş kurulu gücü içerisindeki payının yüzde 14’ler seviyesine kadar yükseldiği anlamına geliyor.

“Sektör bu yıl 5 kat büyür”

Utku Korkmaz, gelecek 20 yılda yapılacak GES yatırımının şu anda sadece 50’de 1’inin yapılabildiğini belirterek “Elektrik tüketimini güneşten üretme artık konsept haline gelecek. Güneş enerjisi devrimi başladı. Biz geçen seneki toplam kapasitemizin 5 katına çıkacağımızı düşünüyoruz. Sektörde de benzer bir durum söz konusu olacaktır. Yani sektör bu yıl en az 5 kat büyüyecek” şeklinde konuştu.

Ekipman tedarik süresi uzadı

Sektör temsilcilerine göre, çatı üstü GES kurulum taleplerinde geçen yılın yaklaşık beş katı bir talep yaşanıyor. Ancak yatırım iştahında yaşanan bu artışa karşılık, güneş santrali ekipmanlarının tedarik süresi uzadı. Solarçatı CEO’su Utku Korkmaz, daha önce 2-3 ay arasında değişen ekipman tedarik süresinin 9 aya çıktığını söyledi.

“Anti-damping vergisi kalksın”

Solar Enerji Firmaları Derneği Başkanı Ali Gür, günde ortalama 3-4 firmadan panel bulamadıkları yönünde şikayetler aldıklarını söyledi. Gür, çok acil bir şekilde Anti-damping vergilerinin iç piyasadaki üretim yapan firmalara da zarar vermeyecek şekilde kaldırılması gerektiğini belirtti. Gür, dernek olarak konuyla ilgili bakanlıklara gerekli müracaatları yapma kararı aldıklarını anlattı.

Stratejik bir sanayi kolu

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrileri Derneği (GENSED) Başkanı Halil Demirağ da çatı GES’lere talebin şu an çok yüksek olduğunu anlattı. Ekipman tedarikindeki sıkıntıyı aşmak için planlı davranmak gerektiğini vurgulayan Demirdağ “Yatırımcının elinde daha çağrı mektubu bile yok, (ben panel istiyorum) diyor. Şu an tüm dünyada arz sıkıntısı var. Birçok firma kapasite artışı yapıyor. Merak etmeyin, hiç kimse ürünsüz kalmayacak. Vergiye itirazlar var. ABD gibi bir ülke bile kendi üreticilerini koruyor da Türkiye mi korumayacak? Bu stratejik bir sanayi kolu” dedi.

Anti-dampinge rağmen ithalat arttı

2017 yılında başlayan uygulama ile güneş panellerine metrekare başına 20-25 dolar tutarında önleyici vergi getirilmişti. Ancak söz konusu uygulamaya rağmen panel ithalatı arttı. TÜİK verilerine göre 2019’da 81 milyon dolar olan panel ithalatı, geçen yıl 94 milyon dolara çıktı. Yine hücre ithalatı ise 100 milyon dolardan 273 milyon dolara yükseldi.

Korkmaz: Elektrik fiyatları daha da artacak

Solarçatı ve Çatıges CEO’su Utku Korkmaz, çatı GES’lere yönelik talepler artarken batarya ve panelde tedarik sürelerinin uzadığını, fiyatların da yükseldiğini söyledi. Korkmaz, “MW başına GES yatırım maliyeti yaklaşık 150 bin dolar artışla 700 bin dolarlara çıktı. Bugünün fiyatlarıyla GES’lerin geri dönüş süreleri finansman maliyeti hariç 3,5-5 sene arasında. Trakya bölgesinde bile 4,5 sene. Beklenti elektrik fiyatlarının temmuz-ağustos gibi iki katına çıkacağı yönünde. Bu da amortisman süresinin daha da kısalması anlamına geliyor. Artık 4-4,5 yıldan daha kötüsü olmayacak” dedi.

Girdi yüzde 400 zamlandı, panel fiyatı ise yüzde 50 arttı

GENSED Başkanı Halil Demirdağ, kendi elektriğini üretmek için güneş santrali kurma konusunda tekstilden demir çeliğe, mobilyadan çimentoya kadar her sektörden yoğun talep geldiğini söyledi. Özellikle AB’ye ihracat yapan ve sınırda karbon vergisine takılmak istemeyen sektörlerden daha yüksek talep var” dedi. Türkiye’deki toplam çatı GES kurulumlarının 1150 MW civarında olduğunu kaydeden Demirdağ, yerli panel üretimine dair “Kapasiteler dolu, fiyat artıyor konusundan ziyade dünyadaki gelişmelere bakmak lazım. Paneldeki girdilerde yüzde 400’e varan fiyat artışı yaşandı. Ama güneş panelleri güzde 50 arttı” ifadesini kullandı.