"Ev kiralamayla oturum izni kaldırılmalı"

LEYLA İLHAN

Ticaret Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde yaptığı düzenleme gayrimenkul ihracatını da turizmde olduğu hizmet ihracatı kapsamına aldı. Yeni düzenleme kapsamında doğrudan yurt dışında gayrimenkul, pazarlayıp satan firmalara devlet desteği sağlanacak. Düzenleme gayrimenkulde fiyatları yukarı çekeceği endişesiyle sosyal medyada tepki çekerken, yabancıya satış yapan sektör oyuncuları düzenlemenin sektörün global anlamda oyuncu olmasını sağlayacağını belirtti. Tepki çeken noktaya işaret eden sektör temsilcileri, ev kiralama yoluyla oturum izni alarak kiraların yükseltilmesine neden olan kitle ile sınırlı sayıda alım yapan yatırımcı grubun karıştırılmaması gerektiğine vurgu yapılırken, Türkiye’nin oturum programı geliştirerek bunu 150 bin dolar ile 200 bin dolar karşılığında vermesi gerektiği kaydedildi.

“Oturum programı geliştirilmeli”

Düzenlemeyi değerlendiren Gayrimenkul Yurt Dışı Tanıtım Derneği (GİGDER) Başkanı Ömer Faruk Akbal, dünyada özellikle Amerika ve ABD’de gayrimenkul alanında faaliyet gösteren büyük şirketler olduğunu belirterek, “Türkiye uluslararası gayrimenkul firması çıkarma alanında ne yazık ki istenilen seviyeye henüz ulaşamadı. Hem yurt dışı yatırımcılara yönelik hem de Türkiye’ye gayrimenkul yatırımcısı çekme, hem de yurtdışında bu alanda hizmetler verme, yurtdışında bu konuyla ilgili markaların oluşması açısından çok önemli bir atılım olarak görüyoruz” dedi. Bu açıdan düzenlemeyi sadece yurtiçine yatırımcı çekme olarak görmenin yanlış olduğunu dile getiren Akbal şunları söyledi: “Bu sadece bir kısmı diğer kısmı uluslararası alanda markalarla rekabet etme imkanı sağlaması. Çünkü gayrimenkul sadece satış anlamında değil, emlak yönetimi, gayrimenkul fonu, teknoloji üretimi gibi pek çok farklı alanda büyük markaların hizmet verdiği bir alan. Bu desteklerde gayrimenkulün etraflıca büyümesini sağlayacak bir anlayışın önemli bir adımı olacak.” Öte taraftan Türkiye’nin özellikle kiralama yoluyla oturum izni alan geniş bir kitle olduğuna dikkat çekerek, “Türkiye daire kiralayan yabancıya 1 yıl oturum hakkı veriliyor. Hiçbir ülkede böyle bir uygulama yok. Ancak çalışma, öğrenci vizesi olana veriliyor. Yada 300-400 bin dolarlık oturum programıyla böyle bir hak kazanıyorlar. Bizimde kiralamayla oturum hakkı verilmesi yerine 150-200 bin dolar ödeyene bu hakkı vermemiz gerekir” değerlendirmesinde bulundu. “Herkes vatandaşlık için gelmiyor. Aslında vatandaşlık oranı azınlıkta” diyen Akbal, “Eğer bir ara oturum programı çıkarılırsa Dubai giden bu kitleleri çekebiliriz. Çok fazla rekabetçi olmamız gereken bir alanda konu ne yazık ki manipüle ediliyor ve ülkenin geleceği ile oynanıyor” dedi.

“Yabancıya satılan konutun  yarısı kiraya veriliyor”

Bu yıl yabancıya satılan 58 bin konutun 30 binin yeniden kiraya verildiğini de kaydeden Akbal, “Bu da piyasaya yeni kiralık arz sunulması demek. Mülteciye kızıp bizi dövmesinler. Her yıl 10 milyara yakın bir girdi sağlıyoruz. Turizm gelirinin üçte biri gelir söz konusu” diye konuştu.

“Yabancıya 10 yıldır satıyoruz  fiyatlar 1 yılda arttı”

Düzenlemenin sektörün uzun zamandır üzerinde çalıştığı ve beklediği bir uygulama olduğunu aktaran Inhouse Global Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Ergüven, “Gayrimenkulün bu alanı doğrudan döviz girdisi sağlıyor. Döviz girdisi sağlayan diğer sektörlere destek veriliyor. Düzenleme ile bundan bizim de faydalanmamız sağlandı. Tepki çekmesinin nedeni fiyatların artmasının nedeni yabancıymış gibi görünüyor. Hâlbuki biz yabancıya 10 yıldır konut satıyoruz ancak fiyatlar 1 yıldır artıyor. Dolayısıyla bunun yabancıya satışla alakası olmaz. Bunun en büyük nedeni konut üretiminin son 3-4 yıldan bu yana azalıyor olmasından kaynaklanıyor” dedi. Yabancıya satış oranının toplam satış içindeki payının yüzde 3.5-4 gibi olduğunu kaydeden Ergüven, “Şu anda çok fazla yukarıya kaldıracak bir gücü yok. Artış, özellikle pandemiden sonra faizlerin düşük kalmasından dolayı orta ve üst segment yatırımcının da belli bölgelerde gayrimenkul yatırımlarına yönelmesinden kaynaklandı” değerlendirmesinde bulundu. Fiyatların artışında tüm dünyada tedarik zincirinde yaşanan sorunların da etkili olduğunu aktaran Ergüven, “Kanada zaten yüzde 90 oranında göç alan bir ülke. O yüzden Türkiye için doğru bir örnek olamaz” dedi.

“Merdiven altı firmalar ayrışacak”

Bu işi hakkıyla yapan firmalar zaten pazarlama ve tanıtım gibi alanlara para harcadığını kaydeden Ergüven, uygulama ile işi düzgün yapan lisanslı firmaların merdiven altı firmalardan ayrılacağını dile getirdi. Moskova’da yakın zamanda ofis açma planları olduğunu, yeni düzenleme ile 30 metrekare yerine 50 metrekare, 2 kişi yerine 3 kişi çalıştırma imkanı bulacaklarını da aktaran Ergüven, “Böylece yurtdışında mevcut olan ofis sayımızı daha artıracağız. Bu da aynı zamanda yurtdışında yabancıdan yabancıya da satış yapma anlamında dünyanın her yerine sektöre avantaj sağlayacak ve Türkiye’ye daha fazla döviz girdisi sağlayacak” diye konuştu

“Yabancıya satış belgeli emlak firmalarına açılmalı”

Düzenlemenin emlak sektörüne çok fayda sağlamayacağını belirten İstanbul Emlak Komisyoncuları Başkanı Nizamettin Aşa, “Yabancıya satış yapan biz değiliz. Bizim emlakçıların yüzde 1 ila 2 bile değil. Bazı ajans adı altında çalışanlar ile yabancı aracılık acente şirketleri ve kaçak çalışanlar bu işi yapıyor. Biz yüzde 2 komisyonu zor alırken, onlar en az yüzde 10 komisyonla çalışıyorlar. Dolayısıyla Türkiye emlak sektörüne faydası olmayacak” dedi. Sektörün düzene kavuşması için önce yabancı ajans ve acentelerin piyasada çalışmasını disiplin altına almak gerektiğini belirten Aşa, “Taşınmaz Ticareti Belgesi olmayan aracılık hizmeti veremiyor. Ancak ajans adı altında bu yapılıyor” dedi. Bu tür satışlarda mevcut olan Taşınmaz Ticareti Belgesi zorunlu hale getirilmesi gerektiğini kaydeden Aşa, “Bu alan belgeli Türk emlak firmalarına açılmalı” dedi.

“Önce yurtiçi emlakçılık mevzuatı düzenlenmeli”

İstanbul Emlak Brokerlerı Klübü (İSTEB)Başkanı Ulvi Özcan, Ticaret Bakanlığı’nın yeni çalışmasının sektöre bir destek gibi görünse de, ülkedeki kira sorunun günden güne büyüdüğü gerçeği dikkate alındığında zamanlaması doğru olmayan bir uygulama olarak niteledi. Toprağın ihracatına karşı olduğunu belirten Özcan, “Eğer devlet sektöre destek vermek istiyorsa, emlakçının kim olduğunun belli olduğu, emlakçılığın standartının düzgünce belirlendiği bir mevzuat için destek sunmalı” dedi. Özcan, “Çünkü şu anda herkes emlakçı olabiliyor. Hiçbir denetim yok. Dolayısıyla bir ilanı portallara10 emlak ofisi giriyor. Bundan da legal çalışan, işini seven saygın emlak ofisleri olumsuz etkileniyor. Emlakçının kim olduğu belli olmalı ki emlakçı tarafından dolandırıldı gibi ithamların hedefi legal ofisler olmamalı. Mevcut düzenlemede sektörün geneli yerine, kısıtlı sayıda birkaç firmaya fayda sağlayacak” diye konuştu.