Baz istasyonunda 5G heyecanı

Mehmet KAYA

Mart ayı teşvik belgesi alan yatırımlar içinde, Türk Telekom’un mobil hizmet şirketi TT Mobil’in 7 milyar 102 milyon TL tutarında, 128 bin 188 adet baz istasyonu için yatırım teşvik belgesi alması sektörde heyecan yarattı. Belge modernizasyon-tevsi nitelikli olsa da 2G ve 3G olamayacağı, mevcut direk ve altyapının üzerine yapılacağı için bu kapsama alındığı belirtiliyor.

Teşvik belgesinin bir diğer ilginç özelliği ise yerli üretim türü belge alması oldu. Baz istasyonlarının en düşük ihtimalle 4,5G-4GLTE teknolojisinde olacak olması iki baz istasyonu üreticisi ULAK ve GTENT’i akla getirdi. Sektörde ULAK ve GTENT dışında iki yabancı şirket de Türkiye’de kurduğu montaj hattıyla yerli üretim belgeli baz istasyonu üretiyor. ULAK ve GTENT ise henüz yüksek miktarlı seri baz istasyonu üretimi için yatırımını yapmadı. Türk Telekom yatırıma yönelik herhangi bir ayrıntı vermedi. Ancak sektördeki oyuncular EKONOMİ’ye bu yatırımın hedefinin 4,5G’deki kalite artırımı ve 5G’yi hedefl ediği ve 5G ihalesini akla getirdiğini vurguladılar. Sektörde 2024 başında bir ihale ihtimali dillendirilmişti.

Hacimli bir baz istasyonu ihtiyacının işareti

Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yerli teknoloji geliştirilmeden 5G’ye geçilmemesi yönündeki kararının ardından OSTİM öncülüğünde oluşturulan Haberleşme Teknolojileri Kümesi’nde kamu desteğiyle, ana amacı her ne kadar baz istasyonu üretmek olarak açıklansa da bu alanda teknolji şirketine dönüştürülen SSB desteğinde ASELSAN öncülüğünde ULAK projeleri başlatılmıştı. Kümelenme, GTENT altında şirketleşirken, ULAK da projeden şirkete dönüştürüldü. Her iki şirket de belirli bir seviyede 5G teknolojisine ulaşırken, baz istasyonu üretimi sürecini de ilerlettiler.

EKONOMİ’nin görüştüğü sektörün aktörleri, Türk Telekom’un aldığı teşvik belgesinin her ne kadar çok büyük miktarlarda olsa da bunun çok hızlı siparişe dönüşmeyeceğini, gelecek de düşünülerek bir teşvik belgesi alındığı bilgisini edindiklerini vurguladılar. Şirketin 5 ya da daha uzun süreye yayılabilecek bir ihtiyaç miktarını gözettiği ancak bunun yerli sanayii açısından hacmin büyüklüğünü göstermesi açısından önemli olduğunun altı çizildi.

Türk Telekom’ un aldığı teşvik belgesi “yerli üretim” niteliği taşıyor. Teknoloji geliştirmeye ve üretime yönelik çalışmalar sürerken bir başka tartışmanın da fitili ateşlendi. Türkiye’de ULAK ve GTENT’in baz istasyonu üretimi için kurduğu i2i şirketleri yanında, sektörün küresel olarak hakimlerinden olan 3 yabancı şirket “yerli malı” belgesi ile üretim yapma hakkı elde etmiş durumda. Bu şirketlerin sahibi olduğu yerli malı belgesinin niteliği, ne kadar yerli tedarike dayandığı gibi tartışmalar sektör içinde halen yapılıyor. Olası bir 5G ihalesi ya da Türk Telekom ile diğer operatörlerin ihtiyaçlarından kaynaklı benzer girişimleri başlatmalarıyla yerli teknoloji geliştirme üzerine kurulan şirketlerden beklentilerin karşılanamama ihtimalinden söz ediliyor.

Yeşil ışık ne zaman yanacak?

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ise 5G için yeşil ışığın henüz yakılmadığını belirtiyor. Üst düzey bir bakanlık yetkilisi EKONOMİ’ye “5G’ye ilişkin her oyuncunun kendi gündemi var ve o gündemine göre açıklamalar yapılıyor. Ancak 2023 sonu ve 2024 başı için herhangi bir işaret şu anda yok.” Bilgisini verdi. Bazı ülkelerde hem kurumsal, hem de bireysel tüketiciler için 5G’nin ilk fazını oluşturan hizmetler başlatıldı. Türkiye’de ise sadece teknoloji geliştirme değil, teknolojinin faydası açısından da ihale zamanlaması üzerine tartışma sürüyor. Sektörde, 5G’ye geçerek teknolojiye adaptasyon sürecinin de yaşanması gerektiğini savunanlar yanında, olgunlaşmamış ve üst seviyedeki standartların henüz uzağında olan 5G teknolojisi alımının anlamsız olduğunu, sadece küresel şirketlerin teknolojik yatırımlarının finanse edilmiş olacağını savunanlar da bulunuyor.