Uygar Gündeşli: “Kahramanmaraş’ta yerinde dönüşüm süresi uzatılsın”

Ali ESKALEN-Kahramanmaraş

Depremlere engel olamayız ama depreme dayanıklı binalar ve afetlere dirençli şehirler elde edebiliriz ifadelerine yer veren Kahramanmaraş İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Uygar Gündeşli, yaptığı açıklamada “Bu da kentsel dönüşüm projeleri ve dönüşüm teşvikleri ile mümkündür. Kahramanmaraş’ta devam eden yerinde dönüşüm hibe ve kredi imkanı için süre uzatılmalı ve yarısı bizden kampanyası da şehrimizde ivedi bir şekilde uygulanmalıdır.” dedi.

Kullanımı uygun olmayan yapılar dönüştürülmelidir

Her mamulün bir garanti süresi ve kullanma koşulu olduğu gibi binaların/yapıların da olmalıdır diye Gündeşli, “Hiçbir ürünün ömür boyu garantisi olmaz. Binalar en fazla 5 yılda bir kontrol edilip kullanımı uygun olmayan ya da 6306 sayılı yasa kapsamında riskli olarak belirlenen yapılar, güçlendirilmezse kullanımına izin verilmemeli, ruhsat süresi askıya alınmalı ve önlem alınarak boşaltılmalıdır. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın getirdiği BKS sistemiyle binalar 5 yıllık periyotlarla gözlemsel olarak incelenecektir. Ancak bu yeterli değildir. Belirli bir süre belirlenip o sürenin sonunda özellikle eski deprem yönetmeliği ile inşa edilmiş (özellikle 1998 Deprem Yönetmeliği öncesi inşa edilmiş yapılar) ya da ekonomik ömrünü tamamlamak üzere olan yapılardan teknik numuneler alınarak performans analizine tabi tutulması gerekmektedir. Ayrıca kullanıcı hatalarını ve izinsiz esaslı onarım ve yanlış uygulama yapılıp yapılmadığını anlamak için özellikle işyerleri her el değiştirdiğinde(maliki ya da kiracısı değiştiğinde) yetkili inşaat mühendislerince statik bir problem ve taşıyıcılara müdahale olup olmadığının kontrolü sağlanmalıdır. Kullanımı uygun olmayan yapılar Kentsel Dönüşüm projeleri ile dönüşümü sağlanmalıdır.” Dedi.

30 Haziran 2025, hibe ve kredi için son gün!

Bilindiği üzere deprem illerinde uygulanan Yerinde Dönüşüm modelinde,  750 bin hibe + 750 bin kredi + 40 bin TL proje desteği hasar durumu orta hasarlı olup yıkımına karar verilen, ağır hasarlı ya da yıkık olan yapılara sağlandı ifadelerine yer veren Başkan Gündeşli, “Depremde az hasarlı ya da hasarsız olarak tespit edilen ancak ekonomik ömrünü doldurmak üzere olan ya da riskli olup ta gözden kaçmış yapılara destek verilmemektedir, bu ve benzeri yapılarda kentsel dönüşü kampanyalarına dahil edilmelidir. Ayrıca ilk açıklandığında yeterli olan bu miktarlar şuan yetersiz kalmakta ve maddi yetersizlik yüzünden vatandaş yerinde dönüşümden gün geçtikçe faydalanmakta güçlük çekmektedir. Hibe ve kredi destek miktarının ilk açıklandığı günden günümüze revize edilmesi gerekmektedir. Bizler hibe ve kredi miktarının enflasyon oranında güncellenmesini beklerken 30 Haziran 2025 tarihinden sonra ruhsatlanacak olan yapılara hibe ve kredi desteğinin verilmeyeceği haberi bizleri üzmüştür. Kahramanmaraş başta olmak üzere depremden etkilenen şehirler buna hazır değildir. Bu tarihin iptal edilmesi ya da ertelenmesi Kentsel dönüşümlerin hızlanabilmesi ve yeni yapılaşmalar için önem arz etmektedir.” dedi.

Yarısı bizden kampanyası Kahramanmaraş’ta da uygulanmalı

Gündeşli, “Tamamen depreme dirençli ve güvenli bir Kahramanmaraş elde edebilmemiz için İstanbul’da gerçekleştirilen ‘Kentsel Dönüşümde Yarısı Bizden’ kampanyası mevcut kampanyaların yanında Kahramanmaraş’ a ve hatta tüm depremden etkilenen ve etkilenecek şehirlerde sağlanmalı ve mevcut dönüşüm kampanyaların yanı sıra bu seçenekte sunulmalıdır.

Kampanya detaylarından bahsetmek gerekirse; Başvurular e-Devlet üzerinden yapılabiliyor. Bakanlık hak sahibine konutun dönüşmesi için 100 bin TL taşınma desteği + 700 bin TL hibe + 700 bin TL de kredi veriyor. İşyerleri için ise 350 bin TL hibe + 350 bin TL kredi desteği veriliyor. Ödemeler işe başlayınca %30, taşıyıcı sistem tamamlanınca %30, ince imalat aşaması %30 ve yapı kullanım belgesi alınınca kalan %10’luk kısım veriliyor.

Destekten faydalananlar evlerini ve iş yerlerini kendi seçebileceği yüklenici firma ile yeniden inşa ettirebiliyor. Sıfır faiz uygulanan kredi geri ödemeleri ise yapı ruhsatı alındıktan 2 yıl sonra başlıyor ve 10 yıl vadeye yayılıyor. Alan bazlı büyük dönüşümlerde de Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, TOKİ ve Emlak Konut iş birliği ile destek sağlanıyor ve 700 bin TL’lik hibe desteği kullanılabiliyor. İnşaatları TOKİ ya da Emlak Konut üstleniyor. Hibe tutarı bina maliyetinden düşürülüyor arta kalan borç yine uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor.

Ayrıca bu kampanya ile evini dönüştüreceklere kira yardımları da sağlanıyor. 2025 yılında kira desteği İstanbul’da 8 bin TL, Ankara, Antalya, Bursa, İzmir’de 6 bin 500 TL; diğer büyükşehirlerde 5 bin 500 TL, kalan tüm illerde ise 4 bin 500 Türk Lirası olarak belirlenmiştir.” İfadelerine yer verdi.

Dönüşümler, şehirler için hayati önem arz ediyor

Depremler başta olmak üzere afetlerden etkilenmememiz için yeni yönetmeliklere ve tekniğine uygun afetlere dirençli binalar elde edebilmemiz gerekmektedir diyen Başakn Gündeşli, “Kentsel dönüşümler şehirler için hayati önem arz etmektedir. Bu bağlamda 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinde büyük hasar almış ve yapı stoğunun önemli kısmını kaybetmiştir. Şehrimizde Yerinde Dönüşüm de hibe ve kredi desteklerinin devam ettirilmesi yanı sıra İstanbul’da devam eden ‘Kentsel Dönüşümde Yarısı Bizden’ kampanyasının da bir seçenek olarak bizlere sunulması afetlere daha dirençli bir şehir ile geleceğe daha güvenli bakabilmemiz için çok önemli ve değerlidir.” İfadelerini kullandı.