Sosyal etki amacıyla başlatılan yatırımlar Bitlis’i bölgenin yeni çekim merkezi yaptı

Mustafa Kemal Çolak

Doğu’nun Anadolu’ya açılan kapısı Bitlis, türkülere konu cami ve minareleri kadar köprüleri ile de meşhurdur. O köprüleri sayesinde, binlerce yıldan bu yana coğrafyanın en önemli geçiş güzergahı olmayı başardı. Tarihi İpek Yolu’nun en önemli duraklarından biriydi. Büyük İskender’in, kumandanı Bedlis’e ‘geçilmez olsun’ uyarısını da yaparak sipariş ettiği 2 bin 800 metre uzunluğundaki Bitlis Kalesi, milattan önce 300’lü yıllarda iki nehir arasında sarp kayaların üstüne kuruldu. Etrafını çeviren akarsuların üzerindeki 9 köprüden kaleye girilebiliyordu. Tarihin en zor fethedilen kalelerinden biri olmasını geçişlerin gerçekleştiği 9 köprüye borçlu olan Bitlis, yine geçiş bölgesi olmasının bir ihtiyacı olarak han ve kervansarayları ile de ünlendi. Köprüleri ve hanlarının yanı sıra konukseverliği de tarihinden miras kaldı Bitlis insanına.

Bugünkü Bitlis’in ortasından geçen Bitlis Deresi’nde 2020’de başlanıp iki yıl içinde tamamlanan ıslah projesi sonunda gün yüzüne çıkarılan 9 tarihi köprü içinde, Kumandan Bedlis’ten kalan köprü var mıdır, tam bilinmemekle birlikte, yürütülen çalışmalar sonrasında kentin çehresinin değiştiği bir gerçek. Bitlis Belediyesi’nin öncülüğünde yürütülen ıslah çalışmasında, derenin üstünü kapatan toplam 756 bağımsız bina kamulaştırılmak suretiyle yıkılmış, üstü açılan dere kenarları temizlenerek, kente kazandırılmış. Bitlis’e gün yüzüne çıkarılan yalnızca dere olmamış, tarihten gelen 9 köprünün yanı sıra Behiye Camii ile birlikte, Paşa Hamamı’nın kadınlar bölümü ve çok sayıda han da kent kültür mirasına dahil edilmiş. Bitlis’in tarihten gelen gerçek yüzünü ortaya çıkaran ıslah projesinin yalnızca kamulaştırma bedeli 550 milyon, tamamı 2 milyar liraya mal olmuş. Konuya ilişkin görüşlerine başvurduğumuz Bitlis Belediye Başkanı Nesrullah Tanğlay, ıslah çalışmasının başlatıldığı dönemde belediyelerinin bütçesinin 90 milyon lira olduğunu söylüyor. Islah projesinin, içinde Karayolları’nın da bulunduğu yerel kurumların iş birliğinde yürütüldüğünü ve birden fazla bakanlığın maddi katkılarıyla hayata geçtiğini ifade ederek, ekliyor: “Şimdi belediye bütçemiz yıllık 1 milyar liraya yükselmiş durumda”.

Belediye başkanlığı koltuğuna ilk kez, 2019 yılında oturan Tanğlay, tek dönem yapmayı planladığı görevi süresince söz verdiği 50 projenin tamamını ekipleriyle birlikte hayata geçirdiklerini söyleyerek, “En önemli çalışmalarımızdan biri, Bitlis’in altyapı çalışmaları oldu” diyor. Kentte 89 kilometre içme suyu, 86 kilometre de kanalizasyon çalışmasının tamamlandığını kaydeden Tanğlay’dan, bir mahallede olan doğalgazın kentin tamamını oluşturan 13 mahalleye de getirildiğini öğreniyoruz. Tanğlay, yanda geldiği noktayı aktaracağımız sanayileşme hamlesinin de aynı tarihlerde başladığını ifade ediyor.

Arazi tahsisi sanayinin gelişmesinde rol oynadı

Bitlis’in ekonomisi, tarım ve hayvancılığa dayanıyor. Bir tarafı Süphan gibi dağlara, diğer yandan ılıman iklim sunan Van Gölü’ne uzanan kentte üzüm ve armut başta olmak üzere cevizden, kiraza, elmadan kayısıya, nar, incir, fındık ve özellikle Antep fıstığı önemli gelir kaynakları. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yanı sıra en önemli uğraş alanını balcılık, özellikle de karakovan bal üretimi oluşturuyor. Geleneksel tarım ürünü, kent ile adeta özdeşleşen tütünün kotaya takılmasıyla gözden düşmesi balcılığın öne çıkmasına vesile olmuş.

Bitlis Valiliği, Bitlis Belediyesi, ilçe kaymakamlıkları ve belediye yönetimleri ile Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı’nın iş birliğiyle yürütülen çalışmalar doğrultusunda organize sanayi bölgesi önemli bir üretim merkezi haline getirildi. 2018’de büyük oranda boş olan Bitlis OSB’de emek yoğun sektörlerin geliştirilmesi ve istihdamın artırılması programı uygulandı. 2019’da yalnızca 4 üretim tesisinin bulunduğu OSB’de bugün 48 fabrika faaliyet yürütüyor. 2019’da bin 400 sanayi işçisinin bulunduğu OSB'de, bugün 3 bin 850 işçi istihdam edilirken, Bitlis genelinde sanayideki istihdam 8 binin üzerine çıktı. Ucuz arazi tahsisi ve fabrikaların belediye destekli inşaası, İstanbul başta olmak üzere pek çok ilden yatırımcının Bitlis’e yönelmesine yol açmış. Tekstil ve hazır giyimde dünya çapında deneyimi bulunan Eren Holding’in iplik üretimine yönelik yatırım kararı ile verdiği danışmanlık hizmetleri de yatırımcı ilgisini artırmış.

Eren İplik, ithalatın önüne  geçecek

Eren Tekstil’in iplik yatırımı kararı, kentte yeni yatırımların önünü açtı.3 etaplı tesisin ilk iki etabı faaliyete geçerken, 3. etabı bir ay içinde devreye girecek. Tesiste üretim böylelikle günlük 100 tona çıkacak. Pamuk ipliğinden, elyafa çok çeşitli üretim alanına sahip Eren İplik, polyester viskon ipliğin yanı sıra teknik tekstile dönük yanmaz iplik üretimi de gerçekleştirecek. Üretimin yarısı İskenderun üzerinden ihraç edilirken, teknik tekstile dönük üretim ile Türkiye’nin bu alandaki yıllık ithalatının 25 milyon dolarlık kısmının yerli kaynaklardan tedarik edilmesinin önü açılacak. Bitlis Eren Tekstil Genel Müdür Yardımcısı Gürkan Şenel, fabrikalarının en son teknolojiyle kurulduğunu, ithal ikamesi yönünde önemli hedeflerinin olduğunu ifade etti.

İlk tekstil yatırımını memleketine yaptı

Kiler Holding, tekstil sektörüne memleketi Bitlis’ten adım attı.  En büyük tekstil yatırımlarından biri olarak hizmete giren Kiler İplik fabrikasını yerinde inceleyen Yener Karadeniz’in EKONOMİ okurlarıyla paylaştığı haberinden öğreniyoruz ki tamamlandığında 410 çalışanın istihdam edileceği tesiste, ilk etapta pamuk ipliği üretimi gerçekleştirilecek. Üç yıl içinde polyester iplik ve kumaş tesisi de kurulduğunda, toplam yatırım tutarı 200 milyon dolara ulaşacak. Elyafın el değmeden makineye gitmesi ve yine el değmeden paketlenmesine kadar tam otomasyona sahip tesisin dünyada da örneği olmadığını belirten Vahit Kiler, “Otomatik paketleme tesisi kurulacak. Bunun dünyadaki ilk örneği. Yatırımımız birçok ilki barındırıyor” dedi. Üretimin yüzde 40’ı ağırlıklı İtalya olmak üzere Avrupa ülkelerine ihraç edilecek.

Bitlis’e boyahane yatırımı bekleniyor

Bitlis, son 4-5 yıl içinde çektiği yatırımlarla hazır giyim ve konfeksiyon sahasında Doğu’nun en önemli üretim merkezlerinden biri oldu. Yerel yönetimlerin katkılarıyla oluşan yerel desteklerden ve 6’ncı Bölge teşviklerinden yararlanan yatırımların yanı sıra iplik sahasında iki dev yatırımın devreye girmesi de Bitlis sanayisinin geleceği için öncelikli motivasyon kaynağını oluşturuyor. Şimdi gözler, tam entegre bir yapının oluşması için kumaş ve özellikle boyama tesislerine dönük yatırımlara çevrilmiş durumda. Bitlis’te organize sanayi bölgesi imkanları var ancak kentin özellikle dev tekstil fabrikalarının bulunduğu bölgesinde de 700-800 dönüm arazi üzerinde planlanan 20-30 dönüm büyüklüğündeki parseller yeni yatırımları bekliyor.

Hedef yıllık 500 bin turist

Bitlis, turizmde de büyük potansiyel barındırıyor. Kültür turizminden, kış turizmine, dağcılıktan, trekking’e, Van Gölü’nde deniz turizminden, gastronomiden, spor turizmine kadar çok çeşitli alanlarda imkanlar var. Kentte kültür mirası olarak kabul edilebilecek çok çeşitli eserlere sahip, gün geçtikçe de bu alandaki yapılar gün yüzüne çıkarılarak sayıları artırılıyor. Hali hazırda 2 bin yatak kapasitesine sahip olan Bitlis’te Eren Holding’in girişimleriyle Hilton’un işleteceği beş yıldızlı otelin yapılması turizm alanında milat olacak gelişme şeklinde yorumlanıyor. Bitlis, geçiş bölgesi olmanın yarattığı yüzyılların alışkanlığı ile konukseverliği kültürüne en yüksek seviyede yerleştirmiş il kimliğiyle bu alanda gelecek vaad ediyor. Yılın ilk altı aylık döneminde 60 bin turist ağırlayan Bitlis’te yerel yönetimler iki yıl içinde  yıllık 500 bin turist seviyesine çıkabilmek için çalışma yürütüyor. Turist sayısının ileriki dönemde 2 milyonun üzerine çıkarılması için de altyapı imkanlarını geliştirmek için projeler ortaya konuyor.

Eren Holding, 500 yataklı hastanenin inşaatına başladı, 5 yıldızlı otel kuruyor

n Eren Holding’in kurucusu Eren Ailesi Bitlisli. Baba Memduh Eren’in önderliğinde Eren Kardeşler’in yatırımları 1960’lı yılların sonunda İstanbul’da başlasa da Bitlis’in köklü ailesi, deyim yerinde ise memleketlerinden ellerini hiç çekmemişler. Eren Holding ve Eren Ailesi tarafından ağırlıklı sosyal projeler geliştirilmiş Bitlis’te. Eğitim kurumlarından, yurtlara, camilere, binlerce öğrenciye burs imkanı olarak ortaya konan sosyal projeler, yakın zamanda önemli yatırımlarla devam edecek. 500 yatak kapasitesine ulaşacak, 80 dönüm üzerine kurulacak devlet hastanesinin inşaasına kısa süre önce başlanmış. Doktorlar için lojmanın da yer aldığı proje, tüm tıbbi cihazları ile birlikte toplam 105 milyon dolara mal olacak. Yine kente 5 yıldızlı otel kazandırmak için hareket eden grup, tahsisi yapılan 6,5 dönüm arazi üzerine 2 yıl içinde Hilton Grubu’nun işleteceği bir otel inşaatına başlıyor. Yatırımın 15 milyon dolara tamamlanması planlanıyor. 330 öğrenci kapasiteli Ayşe Eren Kız Yurdu inşaatı gelecek yıl içinde tamamlanacak ve 11 milyon dolara mal olacak. Bitlis Eren Üniversitesi’ne bağışlanacak meslek yüksek okulunun da 8 milyon dolara tamamlanması hesaplanıyor. Özel eğitim uygulama okulu da Suphiye Eren Özel Eğitim Uygulama Okulu adıyla seneye tamamlanarak, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağışlanacak. Eren Holding’in Muş Malazgirt ve Hatay Yayladağ ilçelerinde gerçekleştirdiği 3 okul da tamamlanarak MEB’e teslim ediliyor.

 Bitlis Eğitim ve Tanıtma Vakfı’nın uluslararası ödüllü balları piyasaya çıktı

BETAV uzun adıyla Bitlis Eğitim ve Tanıtma Vakfı, 1987 yılından bu yana Bitlis insanına hizmet sunuyor. Sağladığı bursların yanında eğitim kurumları, okullar açarken, tanıtım faaliyetleriyle kentin temsil edilmesinde de rol oynuyor. Bu yıl 750 olan burs verilen öğrenci sayısını 1000’e çıkaran BETAV, öğrenci başına 4 bin TL burs ödüyor. Mütevellisinde, önemli hizmetlerde bulunmuş 220 ismin yer aldığı BETAV’ın son girişim alanı balcılık oldu. Bitlis’e bal dolum tesisi, laboratuvar ve modern depo kuran BETAV yönetimi, bal ürününü Kaldera markası ile piyasaya sürdü. London International Honey Competitions’dan geçen yıl ve bu yıl iki dalda ödül alan Kaldera, Van Görül Havzası’ndan toplanan balları modern metodlarla ambalajlayarak tüketiciye sunuyor. Kaldera’nın Migros şubelerinde satışı devam ediyor.

Türkiye’nin ilk Çince eğitim veren lisesi Bitlis’te hizmete girdi

Bitlis Eren Üniversitesi Mayıs 2007’den bu yana kentin tek üniversitesi olarak faaliyet yürütüyor. Bugüne kadar 30 bin mezun veren, hali hazırda 14 bin 800 öğrencinin okuduğu, 600 akademik kadronun bulunduğu üniversite Eren Holding tarafından kurularak devlete bağışlandı. Eren'in kurduğu Özel Eren Fen ve Teknoloji Lisesi de, Çince eğitimin Türkiye’de ilk kez lise düzeyinde verilmesini sağladı. İlk öğrencilerini geçen yıl alan Çince ve İngilizce eğitimin yapıldığı Lise’nin ilk yılına alınan 60 öğrenci bu yaz Çin ve İngiltere’de staja gönderildi. Özel Eren Fen ve Teknoloji Lisesi, özel okul olmasına karşın Eren Holding yönetimindeki okulda öğrenciler için hiçbir ücret talep edilmiyor. Bitlis, eğitim kurumlarının da sağladığı motivasyonla, eğitim alanında başarı gösteren illerin arasında yer alıyor. Üniversite sınavlarında şampiyon öğrenciler çıkaran kent, her yıl çok sayıda Bitlisli gencini Türkiye'nin sınav başarısında ilk 50 listesine gönderiyor.