"Şal şapik" kumaşında hedef ihracat

Siirt'in Eruh ilçesinde kültürel miras "şal şapik" kumaşı üretimi artırılarak ihraç edilecek.

Daha önce Siirt ve Şırnak'ta yüzlerce kişiye istihdam sağlayan ancak zamanla unutulmaya yüz tutan kumaşın üretiminin tekrar yaygınlaştırılması için iki ilde çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda Eruh'ta eski cezaevinden dönüştürülen atölyede, yeni yetişen ustaların elinde şal şapik kumaşı yeniden üretiliyor. Kumaşın üretimi canlandırılarak, geleceğe taşınması için Eruh Kaymakamlığı Kültür Merkezi ve Şal Şapik Atölyesinde Eruh Halk Eğitim Merkezi ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) desteğinde açılan kursa katılanlar eğitim alarak meslek sahibi oluyor. Kumaşın üretiminin aylık 150 metreden 500 metreye çıkarılması ve yurt dışına pazarlanması hedefleniyor.

Yazın serin, kışın sıcak tutuyor

Eruh Halk Eğitim Merkezi Müdürü Seyfettin Çelik, bulundukları binanın eskiden cezaevi olarak kullanıldığını şu anda ise Şal Şapik Atölyesi olarak halka hizmet verdiğini söyledi. Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüne tahsis edilen bu binayı dokuma atölyesi olarak düzenlediklerini dile getiren Çelik, kumaşın yüzde yüz tiftikten elde edildiğini aktardı.

Çelik, kumaşın tarihinin çok eskiye dayandığını dile getirerek, "Mezopotamya topraklarında dokunan ilk kumaşlardan olduğu bilinmekle birlikte en değerli kumaş olduğu söylenmekte. Çünkü tiftiğin kendine has özelliğinden kaynaklanan, zararlı güneş ışınlarını geçirmeme, yazın serin, kışın sıcak tutma özelliği, akrep, yılan gibi zararlı hayvanları uzaklaştırma özelliği biliniyor. Bundan dolayı şal şapik, çok değer verilen bir kumaş olarak günümüze kadar gelmiştir." diye konuştu.

Ayda 150 metre dokunuyor

Atölyede ayda 150 metre kumaş üretimi yapıldığını ifade eden Çelik, "Hedefimiz ayda en az 500 metre dokuyup, yurt dışına açılmak. Kapasitemizi artırmak için 30 kursiyerimiz var. İŞKUR İl Müdürlüğü ile iş birliği halinde açtığımız kursta kursiyerlerimiz hem harçlık alıyor hem de meslek öğreniyor. Mesleği öğrendikten sonra onları kendi bünyemize alıp, usta olarak çalıştırmayı ve kapasitemizi artırmayı planlıyoruz." dedi.

Ürün 11 aşamadan geçiyor

Kumaşı erkeklerin daha çok ceket, kadınların ise tunik, yelek, etek olarak kullandığını anlatan Çelik, doğallığı nedeniyle sağlıklı olduğunu belirtti. Çelik, tiftikten kumaşa dönüşüm için 11 ana aşamadan geçildiğini kaydederek, şöyle konuştu: "Tiftik soğuk suda yıkandıktan sonra taranıp, eğiriliyor, ardından masuralara sarılıp, çarklar yardımıyla çözgüye alınıyor. Kök fırça işleminin ardından taraktan geçiriliyor. Bir usta günde ancak 2-3 metre dokuyabiliyor. Dokumadan sonra kumaş yıkanıp kök boyalarla boyanıp, güveye karşı dayanıklılığının sağlanması amacıyla kükürtle tütsüleniyor. Kalıplanmak üzere metal çubuklara sarılıp, kaynar suda bir saat bekletildikten sonra mengenede sıkıştırılıyor ve bir gece presleniyor."

"Hem üretim yapıyor hem öğrenci yetiştiriyoruz"

Usta öğreticilerden Leyla Çekin de 5 yıldır kursta usta öğreticilik yaptığını, bu değerli kültürel mirası sürdürmekten memnuniyet duyduklarını söyledi. "Hem üretim yapıyor hem öğrenci yetiştiriyoruz." diyen Çekin, kumaşa ilgi gösterilmesinden mutlu olduklarını, bu sayede daha çok öğrenci yetiştirip, usta sayısını artırdıklarını aktardı.

Mehmet Ali Demir ise unutulmaya yüz tutan kumaşı canlandırmak için çalıştıklarını, bunun çok zahmetli bir iş olduğunu ifade etti. Bu işi zorluklarına rağmen severek yaptıklarını anlatan Demir, "Sabır gerektiren bir iştir. Herkes bunu dokuyamaz. Zahmetli olduğu için bir usta en fazla günde 3 metre dokuyabilir." diye konuştu. Kursiyer Gülcan Gündüz, şal şapik kumaşını severek dokuduğunu, unutulmaya yüz tutan kumaşı gelecek nesillere aktaracaklarını ifade etti.