Müteahhitler, kamu ihale yasasında düzenleme istiyor

Talip ÖZTÜRK

GAZİANTEP - Artan maliyetlerle birlikte yaşadıkları sıkıntılıları sosyal medyadaki “Kamu Müteahhitleri Platformu”nda dile getiren iş insanları, geçtiğimiz haziran ayında Kamu Müteahhitleri ve İş İnsanları Derneği’ni (KAMİAD) kurdu. Dernek Başkanlığına ise 15 kurucu üye iş insanının talepleriyle Ali Adıgüzel getirildi. KAMİAD Başkanı Ali Adıgüzel, dernek kurulmadan önce yaptıkları çalışmalarla iki ayrı yasa değişikliğinin mimarı olduklarını söyledi.

Ali Adıgüzel, sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini DÜNYA’ya anlattı. Adıgüzel yaptığı açıklamada, özellikle sektörün en büyük girdi maliyetlerini oluşturan çimento, beton, demir, cam, PVC, tesisat ve elektrik malzemeleri gibi önemli ürünlerin çok kısa sürede astronomik rakamlara ulaştığını ve bunun da sektörde derin yaralar açtığını anlattı. Adıgüzel, son iki yıl içinde yüzde 300 ve yüzde 500 aralığında artan girdi maliyetleri ve tarihte benzeri görülmemiş fiyat artışları nedeniyle, kamuya taahhüt işi yapan yüklenicilerin uhdelerine aldıkları 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca ihale edilmiş işleri tamamlayabilme kabiliyeti kalmadığını belirtti. Adıgüzel, temelde 4734 sayılı kanuna aslında piyasada oluşan bu yapı malzemelerindeki fazla artışların yansıtılmama problemi yattığını kaydetti.

“Yasa değişiklikleri ihtiyaçları tam karşılamadı”

Şu ana kadar iki ayrı yasa değişikliğinin yapıldığını dile getiren Adıgüzel, bunların da tüm ihtiyaçları kapsamadığını bildirdi. Sürekli artan maliyetler karşısında devletin birim fiyatlarını sene başında ortalama yüzde 85-90 oranında arttırarak güncelleme yaptığını aktaran Adıgüzel, “Nitekim devletimizce yapılan bu düzenlemeler henüz ihale aşamasında olan işleri kapsıyor. Yapımı devam eden işler için ise farklı handikaplar doğurmaktadır. Piyasa tedarikçilerinin devletin rayiçleri artırdığı yönündeki algısı, her geçen gün fiyatlara yansımakta yükleniciler ise bu durumu izah etmekte zorluk yaşamaktadır. 2021 birim fiyatları ile sözleşme imzalayan bir yüklenici bu düzenlemelerden faydalanamamakta yalnızca geçici 5. ve 6. maddeden faydalanabiliyor. Bu yasa değişiklikleri de sorunlar karşısında kifayetsiz olduğu tüm kamuoyunun malumu olmuştur. Devletimizin 2022 yılındaki fiyat arışlarına maruz kalmış, türlü sıkıntılar içerisinde olan kamu müteahhitlerine, tüm olumsuz koşul ve şartları göz önünde bulundurarak, adalet ve hakkaniyet ölçüsünde destek vermesi hayati önem arz ediyor” diye konuştu.

“2 bin 200 ihale iptal edildi”

Kamu müteahhitlerinin başladığı işi yarıda bırakmayı istemediklerini bildiren Ali Adıgüzel, 2 bin 200’ün üzerinde ihalenin iptal edildiğini belirterek, şunları söyledi: “2017 ve 2018’den sonra bu aşırı artan malzeme fiyatları yüzünden müteahhitler işlerini yapamamaya, yarım bırakmaya ve özellikle son 1,5-2 yılda yüzlerce müteahhit teminatını yakmaya başladı. 20 milyonluk iş almış, işi yapsa 4-5 milyon lira zarar edecek. Teminat mektubu da 1,5 milyon lira ve bunu tercih ediyor. Burada devletin yatırımı yarım kalıyor, aynı işi yeniden ihale etmesi o fiyatın en az 1,5-2 katına mal oluyor. Müteahhit bundan mutlu değil. Müteahhidin o işi yapmak için kurduğu şantiye yapıları adı altında prefabrik konteynerleri, işçi yatakhaneleri, yemekhaneleri ve diğer tüm mobilizasyon giderlerin tümü de cebinden çıkıyor. Ödediği vergiler de müteahhidin cebinden çıkmış oluyor. Teminatını yaktığı için de mali acziyet içine düşüyor ve 2 yıl ihalelerden yasaklı oluyor. Düşünün ki doktorsunuz ve 2 yıl doktorluk yapamayacaksınız. En kötü tarafı da bu. Hem iş yapamıyorsun, hem işi yarım bırakıyorsun. Ne işe devam eden mutlu ne de işi yarım bırakmak zorunda kalan. İkisi de bu işten büyük bir zarar görüyor. Aslında sorun kamu müteahhitlerinin değil, devletin yani hepimizin sorunu.”

“4734 sayılı kanuna benzer bir modül eklenmeli”

4734 sayılı kanuna göre; bir yılı aşan işlerde TEFE, TÜFE oranında fiyat farkı verildiğini söyleyen KAMİAD Başkanı Ali Adıgüzel, “Daha küçük işlerde verilmez. İki yılda sözleşmesinde TEFE-TÜFE fiyat farkı alma hakkı olan müteahhitler yüzde 65 fiyat farkı almışlar. Bunlara devlet de iki farklı kararname çıkarttı. Ek geçici 5. maddeye göre 2021 yılı Temmuz-Aralık ayında bir fiyat farkı aldık. 2022 yılının ilk 3 ayında da artırımlı fiyat farkı aldık. Bütün bunların toplamını hesapladık, ortalama aylık işleri eşit dilimde hak edişler yaptık. Yüzde 10,19 da o iki tane fiyat farkı kararnamesinin toplamı ortalama yüzde 10. 2’sinin toplamı yüzde 75. Gelen zam oranı da yüzde 300 ila 500 arasında. Minimumu baz alsak dahi yüzde 300 oluyor. Verilen fiyat farkı ise yüzde 75. Dolayısıyla kimse bunun altından kalkamıyor. O yüzden inşaatları yarım, mevcut devam eden işler ağır ilerliyor. Bugün ülkede bu yatırımların yarım kalma sebebi, müteahhitlerin artan finansal yükten çıkamamaları. Devlet aslında kendi birim fiyatlarıyla da artışı kabul ediyor. Devlet vermiş yüzde 19 fark, son 1 yıldaki artış yüzde 150. Devlet kendi belirlediği birim fiyattaki artışları verse bile müteahhit işini yapacak. Hala ihaleler iptal ediliyor. Çözüm için hali hazırdaki kanuna 2886 sayılı kanundaki bir modülün eklenmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.