'Mücbir sebepte 3 aylık uzatma yetmeyecek'
Deprem bölgesindeki 4 il ve 2 ilçedeki mükelleflere uygulanan mücbir sebep uygulamasının 30 Kasım 2024 tarihine kadar uzatılması kararını olumlu ancak yetersiz bulduklarını söyleyen depremzede kentlerin iş dünyası temsilcileri, devam eden inşa ve altyapı yatırımlarıyla depremzede kentlerin 3 ayda normale dönemeyeceğini vurgulayarak daha uzun süre uzatımı çağrısı yaptı.
ERAY ŞEN / HATAY
MEHMET NABİ BATUK / ADIYAMAN
ALİ ESKALEN / KAHRAMANMARAŞ
TUBA CANPOLAT/GAZİANTEP
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için mücbir sebep halinin 30 Kasım'a kadar uzattı.
Deprem bölgesindeki iş dünyası temsilcileri, adımı olumlu bulduklarını ancak 3 aylık uzatma kararının esnaf ve sanayi işletmelerinin toparlanması açısından yetersiz kalacağı uyarısı yaptı. Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin, kısa dönem uzatma kararlarıyla mücbir sebep uygulamasının esnaf ve işletmeler açısından yıpratıcı bir sürece dönüştürüldüğünü belirtti.
Deprem illerindeki toplam insan ve yapı stoku kaybının yüzde 48’i Hatay’da gerçekleştiğini anımsatan Hikmet Çinçin, “Depremin verdiği kümülatif zararın yarısı Hatay’da gerçekleşti. Hatay kent merkezimizdeki yapı stokumuzun yüzde 80’ni kaybettik. Bizim Mücbir Sebep yerine tersine göç yaratacak, konut ve altyapı inşaatlarını hızlandıracak destekleri konuşmamız gerekirken, enerjimizi süre uzatımı tartışmalarıyla tüketiyoruz. Hatay’ın özel afet bölgesi statüsüne alınmasını talep ediyoruz. AFAD’ın raporlarında da bu rahatlıkla görülebilir. 500 bine yakın insanımızın göç ettiği bir kentin toparlanabilmesi için daha özel desteklere ihtiyacı var” dedi.
“Kamu kenti ne kadar hızlı toparlarsa mücbir sebep o hızda kaldırılır”
İlgili bakanları Hatay’a davet eden Hikmet Çinçin, “Gelsinler gün batımında şehri baştan aşağıya gezelim. Kentimizde akşamları sokakta tek bir canlı bile gezmiyor. Personellerini, binek araçlarını, evlerini, iş makinelerini, fabrikalarını ve ham madde stoklarını kaybetmiş sanayicilerimizin yeniden toparlanabilmeleri için devletimizin yeni desteklerine ihtiyacımız var. Bu toparlanma sağlanmadan devletimizin afet bölgesine tek desteği olan mücbir sebep uygulamasının da 3 ay sonra kaldırılması kabul edilemez. Kamu kurumlarımızın tersine göçü sağlamak için temiz su, telekomünikasyon, kanalizasyon, elektrik ve ulaşımda altyapı inşaatlarını daha da hızlandırılmalı. Temel insani ihtiyaçlarda sorun varken, kalıcı konutlar ve işyerleri teslim edilmemişken mücbir sebep uygulamasının kaldırılması kentimizi daha da geriye götürecek. Kamu kurumları kentlerimizi ne kadar hızlı şekilde toparlarsa mücbir sebep süresi de o hızla kalkabilir” diye konuştu.
“Adıyaman’ın yeniden toparlanması en az 5 yılı bulacak”
Mücbir Sebebin 3 aylığına uzatılması adımının beklentilerinin uzağında kaldığını ifade eden Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Torunoğlu, şunları söyledi:
“Talebimize kulak veren başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’e Bakan Yardımcılarımıza TOBB Başkanımıza vekillerimize teşekkür ediyoruz. Ancak mücbir sebep halinin 3 ay uzatılması beklentilerimizin uzağında kaldı. Toparlanmamız için 3 ay gibi kısa bir süre bize yetmeyecek. Biz, üyelerimizin nefes alması adına daha uzun vadeli bir süre uzatımı bekliyorduk. 3 ay gibi kısa bir süre yaramızın sarılmasına imkân tanımayacak. Adıyaman’da depremin yol açtığı tahribat ile enkaz kaldırma, şehrin yeniden inşasının en az beş yıl süreceği öngörülüyor. Mücbir sebep süresi daha uzun vadede uzatılmalı. Çünkü yıkılan işyerleri yerine konteynerde faaliyetine devam etmek zorunda kalan esnaflarımız bazı günler siftah bile yapamıyor. Depremin yaraları tam manasıyla sarılmadan vergisel işlemlerin vatandaşa bir yük olarak yüklenmesini sağlıklı görmüyoruz. Ayrıca önümüzde Van örneği var. 2011 yılında Van’da meydana gelen deprem sonrası devletimiz 5 yıl mücbir sebep ilan etmişti. Kaldı ki 6 Şubat’ta yaşadığımız depremler 11 ilimizi etkiledi ve etkisi yıllarca sürecek. Mücbir sebep halinin ilçe bazlı uzun bir süre devam etmesini istiyoruz. Finansmana erişemeyen depremzede firmalarımıza finansman paketleri talep ediyoruz.”
“Sürenin daha da uzatılmasına ihtiyaç var”
Islahiye- Nurdağı Ticaret Odası Başkanı Selahattin Türkmen de Gelir İdaresi Başkanlığı’nın mücbir sebep süresini 30 Kasım’a kadar uzatması kararını olumlu bulduklarını ancak yetersiz olduğunu söyledi. Başkan Türkmen, şöyle konuştu: “Bölge halkı konteynerlerde halen konutlarına taşınamamışken, böyle bir zor anımızda bu sürenin bize yeterli olduğunu düşünmüyoruz. Sürenin daha da uzatılmasına ihtiyaç var. Deprem bölgesi hala ayağa kalkamadı. Beklentimiz hayatımız normale dönene kadar kapsamlı çalışmalarla desteklenmek. 3 aylık süre uzatımı kararı nefes aldırdı ancak vatandaşlarımızın kendi iş yerlerine geçemediği dikkate alınmalı. Konteynerlerde hizmet veren eczaneler, bankalar, aile sağlığı merkezleri varken sürenin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine inanıyoruz.”
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Buluntu, mücbir sebep halinin uzatılmasının işletmeler için hayati önem taşıdığını belirtti.
Başkan Buluntu: Bu karar, hepimizin yeniden ayağa kalkması için büyük bir fırsat sunuyor” dedi.
Depremzede işletmelerin talepleri
- Hatay özel afet bölgesi statüsüne alınmasını
- Mücbir sebep hali ilçe bazlı olarak daha uzun süreyle uzatılmalı
- İşyerleri ve konut inşaatlarını hızlandıracak yeni tedbirler alınmalı
- Elektrik, temiz su, kanalizasyon ve telekominikasyon altyapılarındaki eksiklikler hızlı giderilmeli
- Depremzede esnaf ve sanayicilere yeniden üretime geçebilmeleri için can suyu sağlayacak özel finansman destekleri sağlanmalı
