Hataylı salçacıların ‘standart’ sıkıntısı

Eray ŞEN

HATAY - Hatay’da Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tebliğine aykırı üretim yapıldığı gerekçesiyle kesilen yüksek para cezaları, salça fabrikalarının alımı durdurmasına, 30 bin dönüm salçalık biber eken 6 bine yakın çiftçinin zor durumda kalmasına neden oldu.

Bakanlığın 2018 yılında çıkardığı, salçada koruyucu madde kullanımını yasaklayan ve tuz oranını belirleyen tebliğ hükümlerine yaklaşık üç yıldır esnek yaklaşan İl Tarım Müdürlüğü ekipleri, son aylarda tebliğe aykırı üretim ve satış yapan işletmelere 33 bin TL’yi bulan para cezaları kesmeye başladı.

Sektörde faaliyet gösteren işletmeler, sorunu aşmak amacıyla bir ay önce Hatay Salçacılar Derneği’ni kurdu. Dernek Başkanı Kenan Güleryüz, 300 kalem gıda ürününde kullanılan ‘sodyum benzoat’ ve ‘potasyum sorbat’ adlı koruyucu maddelerin sadece biber ve domates salçasında yasaklanmasına ve yasağın sadece iç piyasa için geçerli olup, ihracatın serbest olmasına anlam veremediklerini söyledi.

Beş yıl önce Hatay’da salça fabrikası sayısının 10’u geçmediğini, şu anda 35’i fabrika, 20’si yerel işletme olmak üzere 55 tesiste üretim yapıldığını belirten Güleryüz, “Ayrıca kayıtlı olmayan üreticiler var” dedi. Bazı tesislerin günlük biber işleme kapasitesinin 300 ton, bazılarının ise 500 tonu geçtiğini ancak ortalama olarak tesis başına günde 100 ton ‘baş biber’ işlendiğini aktaran Güleryüz, işlenen biberin beşte 1’inin salça olduğunu kaydetti.

Hatay’da yaklaşık 6 bin çiftçinin fabrikalara biber getirdiğini aktaran Güleryüz, şöyle devam etti: “Hatay’da 30 bin dönüme biber ekilir ve dönüm başına 5-6 ton ürün alınır, toplam 200 bin tona yakın biber salça fabrikalarına gelir. Bunun üç katı, yani 600 bin ton biber de ağırlıklı olarak Adana ve bir miktar Antalya olmak üzere dışarıdan alınır. Tesislerde sezon boyunca 800 bin ton, bazı yıllar 1 milyon tona yakın biber işlenip salça üretilir. Bu döngü bu yıl, Tarım Bakanlığı’nın kesmeye başladığı cezalar nedeniyle durdu.”

Fabrikalar biber alımını durdurdu

Koruyucu madde kullanılmadan üretilen salçanın bozulacağını dile getiren Kenan Güleryüz, “Üç yıldır yönetmelik hükümleri katı olarak uygulanmıyordu. Bu yıl cezalar yoğun bir şekilde kesilmeye başlandı. Daha sezonun başındayız, bazı işletmelere iki üç kez 30 bin lirayı geçen cezalar yazıldı, fabrikalar ceza yememek için biber alımını durdurdu, piyasa kilitlendi” diye konuştu.
Yönetmelikten önce koruyucu madde oranının binde 1 olduğunu hatırlatan Güleryüz, “Sodyum benzoat ve potasyum sorbata AB ülkelerinde binde 3’e kadar izin veriliyor ve ihracat halen devam ediyor. Ürettiğimiz salçaları Avrupa’ya, Ortadoğu’ya, Amerika kıtası ülkelerine pazarlarken, kendi memleketimize pazarlayamıyoruz. Ayrıca, kraker, bisküvi, çikolata gibi 300 kalem gıda ürününde bu koruyucular kullanılmaya devam edilirken, salçada neden yasaklandı?” diye sordu.

“Biber 15 güne kadar toplanmazsa bozulacak”

Çiftçinin, gübre ve zirai ilaç maliyetlerinde son bir yılda yüzde 100’ü geçen zamlara rağmen biberini ektiğini, ama ürününü satamadığını vurgulayan Kenan Güleryüz, şunları kaydetti: “Tarlada 1 kilo biberin fiyatı 1 lira ancak alıcısı yok. Tebliğin tekrar gözden geçirilmesini, eğer değiştirilmeyecekse, yasak getirilen koruyucu maddelere eşdeğer alternatif koruyucu sunulmasını istiyoruz. Yoksa çiftçi, fabrika sahibi ve genel olarak salça piyasası çok büyük zarar görecek. Biber, yaş sebze olduğu için dayanma süresi maksimum 15 gün, dalından toplanmaz ise bozulmaya başlayacak.”