GAP’ta yeni 5 yıllık dönemde ana hedef belirlendi
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Dr. Hasan Maral, Cumhurbaşkanı Kararı ile 2028 yılının sonuna kadar uzatılan yeni görev sürelerindeki ana hedeflerinin uygulayıcı kuruluşlarla eş güdüm içerisinde 1 milyon 60 bin hektarlık alanı suya kavuşturacak sulama yatırımlarının tamamlanması olduğunu söyledi.
Mehmet Nabi Batuk / ŞANLIURFA
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bölge ile diğer bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarının giderilmesi, sürdürülebilir kalkınma anlayışı ile sosyo-ekonomik yaşam kalitesinin yükseltilmesi, kaynakların etkin ve verimli kullanımının sağlanması, bölge kalkınmasına ivme kazandıracak plan ve programların hazırlanması, bölgedeki yatırımların izlenmesi, koordinasyonun sağlanması ve özel nitelikli destek programları aracılığıyla model projelerin hayata geçirilmesi gibi faaliyetler yürüten GAP Bölge Kalkınma İdaresi’nin görev süresi, Cumhurbaşkanı Kararı ile 31 Aralık 2028 yılına kadar uzatıldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bağlı kuruluşu olarak faaliyetlerini sürdüren GAP BKİ’nin yeni görev süresindeki ana hedefi ise uygulayıcı kuruluşlarla eş güdüm içerisinde 1 milyon 60 bin hektarlık alanı suya kavuşturacak sulama yatırımlarının tamamlanması olacak.
Ekonomi Gazetesi’ne özel açıklamalarda bulunan GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Dr. Hasan Maral, sorumluk sahalarındaki 9 ilde sulama hedefi olan 1 milyon 60 bin hektarlık alanda sulamaya açılan kısmın 633 bin hektarı geçtiğini söyledi. Önümüzdeki 5 yıllık süreçte hedeflerinin net olduğuna dikkat çeken Dr. Hasan Maral, “Tarımsal sulama yatırımlarının gerçekleşme oranı %60’ı geçti. Baraj ve sulama yatırımlarının tamamlanmasıyla GAP’ta önemli bir aşamayı geride bırakmış olacağız. Bu nedenle en önemli hedefimiz GAP’ın en kısa sürede tamamlanması olacak. GAP ilk etapta toprak ve su kaynaklarının yönetimini odağına alan bir proje iken bölgenin bir çok alanda önemli potansiyellere sahip olması nedeniyle tüm sektörleri kesen entegre, sosyo-ekonomik ve sürdürülebilir bir projeye dönüştü. Bu nedenle önümüzdeki 5 yıllık süreçte sulama yatırımlarının tamamlanmasının yanı sıra sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin tümüne dokunmayı amaçlıyoruz. GAP İdaresi olarak yürüttüğümüz Küçük Ölçekli Sulama İşleri Programımız (KÖSİP) ile GAP Eylem Planında belirtilen sulama hedefi dışında kalan ve çoğunlukla dönemin Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan sulama randımanı düşük olan sulama kanal ve kanaletlerinin rehabilitasyonu ve ihtiyaç duyulan alanlarda yeni kanalların yapımını sağlıyoruz. Bu programımız sayesinde GAP’ın belirlenen sulama hedeflerine ek gelecek yılın sonuna kadar 400 bin dönümlük arazinin daha cazibeyle sulanmasına imkan tanımış olacağız” dedi.
GAP’ın aynı zamanda Türkiye’nin en önemli enerji projelerinden biri olduğuna dikkat çeken Dr. Hasan Maral, “GAP bünyesindeki barajlarımızda enerji üretim hedeflerine önemli ölçüde ulaşıldı. Enerji projelerinde fiziki gerçekleşme oranı %91 seviyesini yakaladı. Toplam kurulu gücümüz 6 bin 800 megavata ulaştı. 200 megavatlık kapasite için projeler sahada devam ediyor. GAP İdaresi olarak belirttiğimiz bu konular dışında bölgenin topyekün kalkınmasına imkan sağlayacak afetlere dayanıklılık ve deprem illeri için dönüşüm programları, büyük ölçekli yatırım fizibiliteleri, GAP’ın önümüzdeki 20 yıllık dönemine ışık tutacak rekabet gündemi ve büyüme ufku çalışması, ülkemizin ilk ilçe bazlı kalkınma programı olan Entegre Kırsal Kalkınma Programı’nın ikinci aşaması, ülkemizin ilk yerli ve milli hassas tarım yazılımını da içeren Hassas Tarım Programının üretici ölçeğinde sahada uygulanması, bölgedeki tüm pamuk alanlarının iyi pamuğa geçirilmesi, tüm sulama pompalarını kapsayacak şekilde enerji verimliliği programı uygulanması, 235 bin hektar alanı suya kavuşturacak Silvan Projesi için bir dönüşüm programı, tarımsal eğitimin lise seviyesinde nitelikli bir şekilde verilmesine imkan tanıyacak Deneyap Ziraat Projesi, özel sektör ve kamu işbirliği aracılığıyla sosyal sorumluluk projelerinin hayata geçirilmesini hedefleyen Sosyal Invest Programı, bölgede belirli bir kapasiteye ulaşmış yerel üretimin e ticaret kanallarına entegrasyonunu hedefleyen ve kooperatifleri önceleyen Bedestenden Dijitale E-Ticaret Programı, girişimcilik kültürünü bölge ölçeğinde yaygınlaştırmayı hedefleyen GAP Melek Yatırım Ağı (GAPBAN) ve destinasyon bazlı turizm yaklaşımını odağına alan Mezopotamya Markası ve diğer bir çok alanda sürdürülebilir kalkınma çıtasının daha da geliştirilmesi için çalışmalarımızı büyüterek devam ettireceğiz” dedi.
Bugüne kadar iki eylem planı uygulandı
GAP İdaresi olarak son 10 yıllık dönemde 1491 projeye 4,6 Milyar TL destek verdiklerini ve projelerin ölçeklenebilir ve tekrarlanabilir model projeler olmasına dikkat ettiklerini aktaran Dr. Hasan Maral, “GAP’ta ekonomik ve sosyal kalkınmayı hızlandıran, altyapının geliştirilmesi, şehirlerde yaşanabilirliğin artırılması ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesine büyük katkı sağlayan 2 önemli eylem planı uygulandı. 2008-2012 dönemini kapsayan Birinci GAP Eylem Planı 73 ana eylem, 360 proje ve faaliyet, 2014-2018 dönemini kapsayan İkinci GAP Eylem Planı ise 115 ana eylem ve 494 proje ve faaliyeti içermekteydi. Bu projelerin tamamlanması için eylem planları döneminde bölgenin kamu yatırımları içerisinde aldığı pay bazı yıllarda %14’ü geçti. Bu sayede bu hedeflerin önemli bir kısmına ulaşmış olduk. Halihazırda 2021-2023 dönemini kapsayan Bölge Kalkınma Programımızın işaret ettiği Sonuç Odaklı Operasyonel Programlar çerçevesinde faaliyetlerimizi sürdürüyoruz” diye konuştu.
Entegre Kırsal Kalkınma Programı veriye dayalı ve kademeli kalkınma sistemine geçiyor
Yeni görev sürecinde ilçelerin var olan potansiyellerini harekete geçirmeyi hedefleyen ve ülkemizin ilk ilçe bazlı kırsal kalkıma programı olan Entegre Kırsal Kalkınma Programı’nı sahada yaptıkları etki analizinin bulguları neticesinde yeni bir boyuta taşıyacaklarını dile getiren Dr. Hasan Maral, şöyle devam etti: “Yeni nesil bir yaklaşım ile Entegre Kırsal Kalkınma Programımızı revize ediyoruz. Son 10 yılda hayata geçirdiğimiz tüm projeleri, uygulama aşamasından sonuç aşamasına kadar kayıt altına aldık. Şu anda tamamladığımız projelerin etki analizi çalışmalarını yürütüyoruz. Bu analiz çalışmalarının sonuçlarına göre Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen İlçelerin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) ve Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisinde yer alan mekânsal tipolojileri de sürece dahil edecek bir kurgu geliştirip bölgede yer alan 82 ilçemizin üst kademelere çıkmasını sağlayacağız.”
Bölgesel bazda kalkınmayı sağlayabilecek sektörler belirleniyor
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde büyük ölçekli ve il bazlı yeni yatırımların hayata geçirilmesini sağlamak için fizibilite ve girdi çıktı analizleri yapacaklarını kaydeden GAP BKİ Başkanı Dr. Hasan Maral, “Bu çalışmamızla her bir ilimizin kalkınmasını sağlayacak, bir çok yan sektörü tetikleyecek Bingöl’deki Sütaş modeli gibi büyük ölçekli yatırımların hayata geçirilmesi için çalışmalar yürüteceğiz. Bu çalışma ile illerimizde kalkınmasını tetikleyerek, istihdamı, ihracatı ve katma değerli üretimi artıracak yeni adım atmış olacağız” şeklinde konuştu.
Deprem bölgesine ‘Özel Dönüşüm Destekleri’ geliyor
Sorumluluk sahalarında bulunan 9 ilden 5’inin 6 Şubat 2023 depremlerinden doğrudan etkilendiğini belirten Dr. Hasan Maral, “Yeni dönemimizde yatırım radarımızdan hiç çıkarmayacağımız, yürüttüğümüz tüm çalışmalarda odağımıza alacağımız, gerekirse pozitif ayrımcılık yapacağımız bölgelerin başında deprem afetinden etkilenen illerimiz ve ilçelerimiz geliyor. Bu bölgelerimizde afet sonrası oluşan olumsuz durumların bertarafı için bir planlama dahilinde her türlü proje seçeneğini değerlendiriyoruz. Programlarımızdaki proje desteklerini Özel Dönüşüm Destekleri adı altında deprem bölgelerimize ulaştıracağız. Bu programla ilgili olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın bağlı ve ilgili kuruluşları ile ortak çalışıyoruz” dedi.
‘Entegre Kaynak Verimliliği’ programıyla enerji ve gıda kaybının önüne geçilecek
Yeni dönemde odaklanacakları en önemli konulardan birisinin de entegre kaynak verimliliği olduğunu dile getiren Dr. Hasan Maral, “Üretimden tüketime olan zincirde yaşadığımız gıda ve enerji kayıpları kaynak verimliliğin yeterince işletilmemesinden kaynaklanıyor. Üretim ve tüketim arasındaki zincirde gıda israfını minimize edecek, enerji kullanımını düşürecek hususları belirledik, analiz raporlarını hazırladık ve uygulamaya hazır programlara dönüştürdük. Yeni dönemde sulama pompalarında enerji verimliliğinin artırılması, yenilenebilir enerji sistemlerinin yaygınlaştırılması, gençlerimizde enerji verimliliği ile ilgili farkındalık oluşturulmasını hedefleyen Yeşil İnovasyon Projesi ve bölgede üretimin yüksek olduğu tarımsal ürünlerde iyi tarım uygularının geliştirilmesi gibi çalışma alanları belirledik” diye konuştu.
GAP kapsamında bugüne kadar tamamlanan projeler
Baraj Sayısı: 19
Hidroelektrik Santrali: 14
Sulama Kanalı Uzunluğu 1.496 km
Elektrik Üretim Kapasitesi: 20,6 milyar kilovat
Sulamaya Açılan Tarımsal Alan 633.984 hektar
Üniversite Sayısı: 12
Hastane Sayısı: 133
Havaalanı Sayısı: 8
Karayolu Uzunluğu: 6.514
Organize Sanayi Bölgesi: 18
Küçük Sanayi Sitesi: 38
