GAP Bölgesi’ndeki sulama yatırımlarında yüzde 72'ye ulaşılacak

MEHMET NABİ BATUK / ŞANLIURFA

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bağlı kuruluşu olarak faaliyetlerini yürüten GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki illerin süratle kalkındırılmasına yönelik faaliyetlerini artırarak sürdürüyor. Bölgesel kalkınma için gerekli olan alan ve sektörlere ilişkin planlama çalışmaları, yatırımlar, bölge halkının her bakımdan gelişmişlik düzeyinin artıracak çalışmalar yürüten GAP BKİ tüm faaliyet ve yatırımların etkin bir şekilde yürütülebilmesi için kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu da artırıyor.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Dr. Hasan Maral, kuruldukları günden bu yana, üstlendiği misyon ve vizyonla bölgesel kalkınmada sürdürülebilir ve adil kalkınma anlayışı ile bölgenin yaşam kalitesini yükseltmek ve gelişmişlik farkını en aza indirmek için kaynakların etkin ve verimli kullanımını sağlayarak yenilikçi model projeler yürüttüklerini aktardı. Bu yöndeki nitelikli çalışmaların aralıksız devam ettiğini kaydeden Dr. Hasan Maral, “Bilindiği üzere GAP, Cumhuriyet tarihimizin en kapsamlı ve büyük yatırımlarından biri olup, bugüne kadar hazırlanan bölgesel kalkınma plan ve programları arasında en etkin olarak uygulananıdır. GAP, entegre bölgesel kalkınma yaklaşımı ve sürdürülebilir insani gelişme felsefesi ile uluslararası literatüre geçen ve marka değeri olan bir projedir. Bu iki yaklaşım birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Entegre yaklaşım, tarım, sanayi, eğitim, sağlık vb. farklı sektörlerin bir arada ve eşgüdüm içinde ele alınmasını içermektedir. Sürdürülebilir kalkınma ve insani gelişme böyle bir yaklaşımın ayrılmaz bir parçası ve sonucu olarak ortaya konmakta, tüm kalkınma gayretlerinin merkezini insan oluşturmaktadır. Bu yönüyle, GAP salt ekonomik büyüme hedefine yönelmiş bir proje olmayıp, bir toplumsal dönüşüm projesi hüviyetini kazanmaktadır” dedi.

125 bin hektarlık alanın şebeke inşaatı sürüyor

GAP’ın tamamlanabilmesi amacıyla bölgeye yapılan yatırımların 2003 yılından itibaren düzenli bir şekilde artırıldığını ifade eden Dr. Hasan Maral, GAP Bölgesi yatırımlarının ülke içindeki payı 2001 yılında yüzde 5’lere kadar düşerken 2003-2022 dönemi içerisinde yüzde 14’lerin üzerine kadar çıktığına dikkat çekti. Söz konusu yatırımlar sayesinde GAP bölge sınırları içinde özellikle sulama alanında kayda değer ve somut gelişmeler sağlandığını kaydeden Dr. Maral, “GAP Bölgesi’nde sulamaya açılan alan 2022 yılı sonu itibarıyla 633.984 hektara yükseldi. Cazibeli sulama yöntemi ile sulamaya açılan bu alanlarda çiftçiler yılda 2-3 ürün hasadı yapmaya başladı. Ekonomik olarak da ciddi kazanımlar elde edilerek bölgede tarıma dayalı sanayinin gelişimi sağlanıyor. Dolaylı olarak tüm sektörlere katkı sunan bu değişimle birlikte önemli istihdam imkânı sağlanmıştır. Şebeke inşaatları devam etmekte olan 125 bin hektara yakın bir alanın sulamaya hazır hale getirilmesi ile birlikte GAP Eylem Planına göre sulama inşaatlarının yüzde 72’si tamamlanmış olacak” diye konuştu.

Hidroelektrik santrallerde 31.1 milyar dolarlık elektrik üretildi

Bölgedeki enerji yatırımlarında da tamamlanma aşamasına gelindiğini ifade eden Dr. Hasan Maral, “GAP’ın uygulanması ile enerji sektöründe öngörülen hedefin yüzde 92’si gerçekleşmiş durumdadır. Yapımına hızla devam edilen Silvan Barajı ve HES Projesi’nin tamamlanması ile birlikte gerçekleşme yüzde 94’e yaklaşacaktır. GAP’ta gerçekleştirilen hidroelektrik santrali projeleri ile bugüne kadar 518 milyar kilovat-saat elektrik enerjisi üretilmiş olup bunun parasal değeri 31,1 milyar ABD Doları olmuştur. Diğer bir ifadeyle sadece enerji projeleri ile GAP kendini amorti etmiş durumdadır” şeklinde konuştu.

4 yıllık ‘Yeni Nesil Bölge Kalkınma Programı’ yakında açıklanacak

Bölgede bir taraftan sulama projeleri hızla işletmeye açılırken sahip olunan tüm doğal kaynakların daha etkin kullanılmasına yönelik 3 yıllık bir süreyi kapsayan 2021-2023 dönemi GAP Bölge Kalkınma Programı’nın başarı ile tamamlandığını vurgulayan Dr. Hasan Maral, şöyle devam etti: “Bu program; 3 amaç, 9 hedef ve 15 sektörel operasyonel programdan (SOP) oluşmuş, belirlenen amaç, hedef ve SOP’lar vasıtasıyla, GAP Bölgesi’nin diğer bölgeler ile gelişmişlik farklarının azaltılması için çalışmalar yürütülmüştür. Bu kapsamda “Tarımda Rekabet Gücünün Artırılması ve Sürdürülebilir Çevre”, “Turizm ve Sanayide Ekonomik Büyüme” ve “Beşeri ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi” amaçları GAP Bölge Kalkınma Programı’nın ana omurgasını oluşturmuştur. Söz konusu programın tamamlanmasını müteakip 12. Kalkınma Planı ile eş zamanlı olarak uygulanacak ve 2024-2028 yıllarını kapsayacak Yeni Nesil Bölge Kalkınma Programı tamamlanmış olup önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşılacaktır.”

“Bölgedeki ziraat mühendislerinin hizmet kalitesi artırılmalı”

Önümüzdeki 4 yıllık programlarında kırsal kalkınma, tarımsal altyapının geliştirilmesi, hayvancılık altyapısının geliştirilmesi, tarım ve tarıma dayalı sanayide entegre kaynak verimliliği, organik ve iyi tarım uygulamaları, hassas tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, tarımsal eğitim yayım, çevre- altyapı vb. birçok ana başlık altında model projeler yürütüleceği bilgisini paylaşan GAP BKİ Başkanı Dr. Hasan Maral, ‘afetlere dirençlilik’ alanın yeni kalkınma programlarında tüm çalışmaları kesen bir tema olacağını belirtti. Dr. Maral, “Bölgemizde sürdürülebilir kalkınmanın temelini tarım sektörü ve tarımın da omurgasını tarımsal eğitim ve yayım çalışmaları oluşturuyor. Tüm bu çalışmaların etkin bir şekilde yapılabilmesi adına gerek kamuda gerekse özel sektör ve STK’lerde görev yapmakta olan ziraat mühendislerinin bu noktada bölgemizde önemli bir kilit rol üstlenmeleri gerekiyor. Ayrıca tarımsal eğitim ve yayım alanında hizmet kalitesinin artırılması ve hizmet açığının kapatılabilmesi için bölgemizde ziraat mühendislerinin hizmet kalitelerini yükseltmeye ihtiyaç var. Bu anlamda da tüm ilgili kurum ve kuruluşlara önemli görevler düşüyor. GAP BKİ olarak bu alanda 2011 yılından bu yana uygulamakta olduğumuz GAP TEYAP projesi ve bu proje ile ortaya çıkan Çiftçi Örgütleri Merkezli Çoğulcu Yayım Modeli ile GAP Bölgesinde önemli çalışmalar yürütüyoruz. Projemiz kapsamında, tarımsal eğitim ve yayım hizmet kalitesini yükseltmeye yönelik gerek GAP İdaresinin kendi uygulamaları gerekse destek verilen projeler ile bugüne kadar toplam 8.806 faaliyet/proje desteği ile 10.581 teknik elemana ve 302.417 çiftçimize çeşitli faaliyetler yoluyla ulaşıldı” dedi. 

KÖSİP tamamlandığında yıllık 50 bin kişilik istihdam sağlayacak

Sulama alanlarının GAP Eylem Planı kapsamında hızla açılması ile birlikte, bölgede yoğun bir tarımsal girdi kullanımı başladığını da sözlerine ekleyen Dr. Hasan Maral, “GAP Bölgesi’ndeki tarımsal üretim işletmelerinin rekabet gücü ve verimliliğini artırmak üzere Hassas Tarım ve Sürdürülebilir Uygulamaların Yaygınlaştırılması Projesi’ni 2015 yılından bu yana yürütüyoruz. Bu proje özellikle ziraat mühendislerine yeni iş olanakları sağlanmasına katkı sunuyor. Ayrıca 2022 yılında yatırım programına aldığımız Küçük Ölçekli Sulama İşleri Programı (KÖSİP) kapsamında da yaklaşık 42 bin hektar alanda sulama alt yapı rehabilitasyonu ve modernizasyonunu hedefliyoruz. Bugün bu alanlardan 26 bin hektarı tamamlayarak geriye kalan alanlarımızın önümüzdeki 3 yıl içerisinde tamamlamayı planlıyoruz. KÖSİP tamamlandığında, atıl su kaynaklarının değerlendirilerek sulu tarım alanlarının artması ile yaklaşık 50 bin kişi/yıl istihdama katkı sağlanması bekleniyor” diye konuştu.

Beter Cotton projesi ile kalite ve verim artırılıyor

Tarıma dayalı sanayi üretim faktörlerinin ve üretim kaynaklarının daha etkin ve verimli bir biçimde kullanılması suretiyle başladıkları Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayide Entegre Kaynak Verimliliği Projesi’nin sürdüğünü kaydeden Dr. Hasan Maral, “Bu projemiz ile bölgenin rekabet edebilirliğinin artırılmasına önemli katkılar sağlıyoruz. Proje kapsamında bölge için stratejik öneme sahip pamuk, buğday, mısır, kırmızıbiber, Antepfıstığı, zeytin ve koyun sütü gibi 7 ürün için değer zincirinde verimlilik analizleri rehberleri hazırlandı. Bu kapsamda ülkemizin toplam pamuk üretiminin yaklaşık %60’ının üretildiği Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 2023 yılında, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerimizde toplam 35,950 hektar alanda 1890 çiftçi ile “Better Cotton” uluslararası sertifikalı iyi pamuk üretimi gerçekleştirildi. Üreticilerimizin tamamı “Better Cotton” sertifikası almaya hak kazanarak ürünlerinin uluslararası geçerli lisans kodu ile ihraç edilmesine olanak sağlanmıştır” şeklinde konuştu.

Yeni dönem yeni hedefler

GAP Bölgesinin rekabet gücünün artırılması ve bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması amacıyla başta kadın ve genç üreticiler olmak üzere tüm bölge çiftçilerine yönelik kapasite ve farkındalık oluşturmak, üretimde verim ve kaliteyi artırarak pazar oluşturmak ve pazar payını artırmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği halinde 1000’i aşkın proje desteği sağlandığını ifade eden Dr. Hasan Maral, şunları söyledi: “GAP Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Projesi ile suyun yüzyıllardır taşıdığı bereket, zenginlik ve refahtan payını almaya başlamıştır. Türkiye Yüzyılında modern sulama tekniklerinin uygulanması, ulaşım ve konut altyapısının tamamlanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş, pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, doğal ve kültürel dokunun değerlendirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı yeni politikalar uygulanarak bölgenin rekabet gündemi desteklenmeye devam edilecektir.”

Kuruluşundan bugüne rakamlarla GAP

Proje Alanı: Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak

Türkiye’deki Alan ve Nüfus Büyüklüğü Oranı: % 10,8

Sulamaya Açılan Alan: 633.984 hektar

Şebeke İnşaatı Devam Eden Alan: 125 hektar

Şebeke İnşaatı Tamamlanma Oranı: Yüzde 72

Enerji Yatırımlarında Tamamlanma Oranı: Yüzde 92

Kuruluşundan bugüne üretilen Elektrik Miktarı: 518 milyar kilovat-saat

Üretilen toplam enerjinin Değeri: 31.1 milyar ABD Doları

Desteklenen Proje Sayısı: 1.000

TPAO'nun Diyarbakır'daki 3 sahası için kamulaştırma kararıEkonomi