Bursalı sanayici yatırım teşvikinde rekor kırdı

Esra ÖZARFAT

BURSA - Koronavirüs pandemisi tüm dünyada ezberleri bozdu. Dünya ekonomisinde kırılganlıklar derinleşirken, değişen dengeler herkesi etkiledi. Uluslararası şirketler yeni tedarik zincirlerini tasarlamaya, coğrafi kaynak çeşitliliğine gitmeye ve yerel alternatifler oluştururken, kentler de sahip oldukları dinamiklerle ön plana çıkmaya başladı. Türkiye’nin GSYH’si içinde yüzde 4’lük bir paya sahip olan Bursa da bu dönemde öne çıkan illerden biri oldu. Yeni tip koronavirüs salgınının etkilerine rağmen Bursa’da ihracat ve sanayi üretimi büyümenin lokomotifi oldu. Dövizdeki dalgalanma, faiz indirimi, Merkez Bankası’nın piyasaya müdahaleleri, yeni ekonomi politikası gibi olağan dışı bir yıl yaşayan Bursalı sanayiciler yine de yatırım iştahlarından vazgeçmedi. Bu durum Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde de gözlendi. Özellikle Aralık ayındaki yatırım teşviklerinde tüm zamanların rekorunu kıran Bursa’da 120 belge düzenlendi. Projelerin yatırım tutarı 2.4 milyar lira, planlanan ithalat ise 112.5 milyon dolar olarak hesaplandı. 49’u yeni komple yeni yatırım kapsamında değerlendirilen yatırımların hayata geçmesi halinde 2 bin 46 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. Geçen yıl teşvik belgesi düzenlenen yatırımlar; 302’si komple yeni yatırım olmak üzere 818 oldu. Bursalı sanayicilerin 2021 yılında taahhüt ettiği yatırım tutarı 15 milyar lirayı bulurken, öngörülen ithalat ise 954 milyon dolar olarak ifade edildi. Yıl içinde alınan teşvik belgeleriyle yapılması planlanan yatırımlar neticesinde 13 bin 364 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. Bir önceki yılla kıyaslandığında belge sayısında yüzde 48, komple yeni yatırım sayısında yüzde 44, toplam tutarda ise yüzde 25 artış kaydedildiği gözleniyor. 2021 yılında düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen ithalat ise bir önceki yıla göre yüzde 3’e yakın gerilemiş durumda.

Yeni nesil araçlar otomotivde yatırımı artırdı

Yatırım teşvik belgelerinde Bursa’da öne çıkan sektörler ise tekstil, makine-metal, otomotiv, mobilya ve gıda gibi sektörler oldu. Otomotiv endüstrisinde güçlü bir tedarik sanayi altyapısına sahip olan Bursa’nın teşvik belgelerinde Gemlik’te üretilecek olan Türkiye’nin yerli otomobili Togg’un ve Togg dünyasının oluşturacağı ekosistemin de payı büyük. Pek çok firma Togg özelinde olmasa bile gelişen trendler gereği elektrikli ve yeni nesil araçlarda yer alabilmek için yatırımlar yapıyor. Ayrıca hem kentteki Tofaş, Oyak Renault gibi ana otomobil üreticilerinin yeni projeleri hem de diğer illerdeki ana sanayilerin yeni projelerine yönelik üretimler de Bursalı sanayicilerin gündeminde. Geçen yılın dikkat çeken yatırımları arasında Rollmech firmasının 314 milyon lira tutarındaki yatırımı, Ak Pres Metal firmasının 363 milyon liralık, Karsan’ın 240 milyon lira tutarındaki benzinli ve dizel araç yatırımı yer aldı. Ayrıca Valeo’nun 185 milyon liralık ürün çeşitlendirme yatırımı ile tutarı diğerlerine göre düşük olsa da yeni nesil bir girişim olması nedeniyle Valeo Otomotiv’in e-bike elektrikli bisiklet dişli mekanizması yatırımı da dikkat çekti. Öte yandan yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerin üretileceği mega endüstri bölgesi olarak tasarlanan TEKNOSAB’da da başlayan yatırımlar için düzenlenen teşvik belgeleri 2021 yılında yoğun olarak listelerde yer aldı. Bunlar arasında Beyçelik Gestamp’ın 333 milyon liralık yatırımıyla, Yamas Yaşar Makine’nın otomotive yönelik 178 milyon liralık yatırımı nisan ayında düzenlenen teşvik belgeleri arasındaydı.

Tekstil yatırımları ilk sırada

Özellikle ev tekstilinde güçlü bir üretim üssü olan Bursa’da ayrıca sentetik iplik üretimi yatırımları da son yıllarda çok gündemde. Yatırım teşvik belgeleri kapsamında düzenlenen belgelerin büyük kısmını tekstil yatırımları oluşturuyor. 100 milyon lirayı aşan yatırımlar arasında Rekor Dokuma, Acarsoy Tekstil, Ümit Karakoç Tekstil ve Mayfil Tekstil gibi firmalar yer aldı. Makine sektörü de Bursa’nın güçlü olduğu kollardan biri. Özellikle geçen yıl Bursalı üç firma Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın açıkladığı “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi” programında yer aldı. Bu firmalardan Durmazlar ve İğrek’in projeleri 2021 yılı Şubat ayı yatırım teşvik listesinde ‘stratejik yatırımlar’ kapsamında yer alırken, Ermaksan ise 2020’nin kasım ayında yayımlanan teşvik listesindeydi.

Yine Warmhaus’un TEKNOSAB’da başlayan tesis yatırımını içeren 120 milyon lira tutarındaki teşvik belgesi de geçen yıl eylül ayında düzenlenirken, Bursa Çimento’nun 110 milyon euroluk yatırımı da teşvike bağlanan yatırımlar arasında yer aldı. Ayrıca Aralık ayındaki teşvik listesinde göze çarpan büyük çaplı yatırım ise 775 milyon lira tutarındaki Aydın Vinç firmasının liman elleçleme yatırımı oldu. Ataseven Enerji’nin 468 milyon lira ve 1.3 milyar liralık enerji yatırımları da ekim ayı listesinde yer aldı. ayrıca Alares’in enerji yatırımı da 125 milyon lira tutar ile mayıs ayı teşvik listesinde yer aldı.

10 yılda 60 milyar liralık teşvik belgesi düzenlendi

Bursalı sanayicilerin başvuruları sonucu düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin son 10 yılına baktığımızda ise belge sayısının 3 bin 389, komple yeni yatırım sayısının da bin 295 olduğu gözleniyor. 2012-2021 yılları arasında Bursa için düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin toplam tutarı 60 milyar lirayı bulurken, öngörülen ithalat tutarı ise 7 milyar doları aştı. Hayata geçirilen ve geçirilecek olan yatırımların sağlayacağı istihdam ise 78 bin 349 olarak kaydedildi.