Buğday arzındaki sıkıntı fiyatları tetikleyebilir

Ayşe KAYTAN UÇAK

ESKİŞEHİR - TOBB Yönetim Kurulu Üyesi ve Eskişehir Ticaret Borsası Başkanı Ömer Zeydan, ayrıca Ukrayna’da buğday arzında yaşanacak sıkıntının, ilerleyen süreçte buğdayı altın fiyatları ile yarışır hale getireceğine işaret etti.

Türkiye’nin en kritik gıda maddelerin birisinin un olduğunu belirten Zeydan, ülkemizin yeterli buğday stokuna sahip olduğunu ifade ederek şunları kaydetti: “Devletimiz bu süreçte buğday fiyatlarını sübvanse etmeye devam edecektir. Bu sübvanseden doğan yük artarak devam edecektir. Bunu ne kadar sırtlayabileceklerini yönetenler planlayacaklar. Taşınamaz hale gelir mi, gelmez mi orası soru işareti. Toprak Mahsulleri Ofisi, Türkiye’de regülasyon görevi görüyor. TMO, fabrikaların kapasite raporuna göre verdiği buğday oranını bu hafta itibariyle yüzde 30 ile yüzde 25’lere düşürdü. Arzda bir kısıtlama söz konusu.” 

Haziran ayında başlayacak hasat dönemine kadar Türkiye’de arz yönünde bir aksaklığının yaşanmayacağını belirten Zeydan, ancak yeni hasat dönemi sonrası için şimdiden tedbir alınması ve politikalar geliştirilmesi gerektiğine vurgu yaptı.   

“Tarımda iyi bir planlamaya ihtiyaç var”

Zeydan, Türkiye’de buğday ekim alanlarındaki daralmanın endişe verici boyutlara ulaştığına dikkat çekerek, üretimde devamlılığın sağlanması için maliyetlerin azaltılması gerektiğini belirtti.  Buğday üretimi için sürdürülebilir bir tarım politikasına ihtiyaç olduğunu belirten Zeydan, “Türkiye hali hazırda bunu başarabilmiş değil. Buğday üretiminde çiftçinin teşvik edilmesi gerekiyor. Üretimi teşvik etmenin yolu da çiftçinin gelir beklentisini sağlamaktan geçiyor. Yüksek girdi maliyetine karşılık istediği geliri elde edemeyen çiftçi buğday üretimi yerine maliyeti düşük, geliri daha yüksek ürünlere yöneliyor. Ayrıca ithalat için belirlenen alım fiyatının Türkiye’de yerli üretim için belirlenen alım fiyatından yüksek olması çiftimizin tepkisini çekiyor ” ifadelerini kullandı.

“Türkiye’nin buğday ithalatı hızla artıyor”

Türkiye’de son yıllarda buğday ekim alanları daralırken ithalatın da hızla arttığını söyleyen Zeydan, “Türkiye, 2020 yılında 6,5 milyon ton, 2021 yılında ise 9,5 milyon ton buğday ithal etti. Ülkemiz un ihracatında lider konumda, makarna ihracatında ise dünyanın en önemli tedarikçileri arasındadır. Sağladığı katma değer bakımından önemli olsa da, ihracata yönelik hammadde teminin, ithalata dayalı olarak gerçekleşmesi ülkemiz açısından üzücüdür. Türkiye’de üretilen buğdayın yüzde 40 ila 50’si yemlik dediğimiz vasıfsız buğday. Yem fabrikaları tarafından kullanılıyor. Diğer önemli kısmı ise iç pazara yönelik un ve makarna üretimde değerlendiriliyor. İhracat gerçekleştirmek için kaliteli buğdayı ithal etmek zorunda kalıyoruz” diye konuştu.

“Küresel bir gıda krizi olacağı kanaatinde değilim”

Zeydan, Rusya ile Ukrayna arasında süren savaşın küresel bir gıda krizini tetikleyeceği kanaatinde olmadığını, ülkelerin bu süreçte gıdada bir kriz yaşamamak adına gıda ve gıda hammaddeleri ticaretinde korumacı yaklaşacağını ve bu durumunda bir daralmaya yol açacağını kaydetti. Zeydan ayrıca, Rusya’ya karşı uygulanacak ambargolardan kaynaklı buğday ithalatının önünün kesilmesi ve Ukrayna’nın savaş dolayısıyla buğday arzı bakımından dünya pazarından çekilmesinin fiyat artışını tetikleyeceğini ifade etti.