Anadolu’nun gündemi enerji

Zehra ORUÇ/BURSA - Fikri CİNOKUR/ANTALYA

Enerji maliyetlerindeki artışlar nedeniyle Anadolu iş dünyasının tepkilerini dile getirmek için yaptığı açıklamalar ve eylemler giderek ülke geneline yayılırken, üretimin sürdürülmesi için acil talepler ve beklentiler de dile getirilmeye başlandı.

Tekstil boyahaneleri işletmecilerinin katılımıyla düzenlenen istişare toplantısında konuşan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay, “Önceliğimiz kademeli tarife uygulamasının kaldırılması ve enerji arzı güvenliğinin sağlanması. Sanayicilerimiz tek fiyat uygulamasına dönülmesini bekliyor” dedi. Burkay, siparişlerin arttığı, üretim ve ihracatın ivme kazandığı bir dönemde artan enerji maliyetlerinin ise işletmeleri olumsuz etkilediğini kaydetti. Enerji girdilerinin toplam maliyet içindeki payının en yüksek olduğu sektörlerden boyahanelerin bu süreçten daha fazla etkilendiğini belirten Burkay, “Ankara’da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımızla yaptığımız görüşmede firmalarımızın taleplerini aktardık. Önceliğimiz kademeli tarife uygulamasının kaldırılması ve enerji arzı güvenliğinin sağlanması. Sanayicilerimiz tek fiyat uygulamasına dönülmesini bekliyor. Sayın Bakanımız bu konuda çalışma yapacaklarını söyledi. Yakın zamanda talebimizin karşılık bulmasını ümit ediyoruz” şeklinde konuştu.

“En pahalı enerji olmayan enerji”

Sanayide yaşanan elektrik kesintilerine de değinen Başkan Burkay, “Yaşadığımız bu süreç bize en pahalı enerjinin olmayan enerji olduğunu bir kez daha gösterdi. Şu anda dünya genelinde enerji ile alakalı ciddi bir kriz var. Çin’de uzun zamandır birçok eyalette elektrik kesintileri uygulanıyor. Diğer taraftan pandemi ile birlikte enerji kaynaklarında önemli fiyat artışları yaşanıyor. Devletimiz uzun bir süre enerji fiyatlarına sübvansiyon uyguladı. Ancak son dönemde üst üste gelen yüksek oranlı artışlar firmalarımızı oldukça zorladı. Bu zamlara rağmen İtalya, İspanya, Portekiz gibi sektördeki rakiplerimizin doğalgaz fiyatı, bizim şu anki fiyatımızın tam iki buçuk katı. Enerji fiyatı dünyanın her yerinde rekabetçilik açısından önemli bir faktör. Bu yüzden küresel tedarik zincirindeki mevcut konjonktürün ülkemize önemli fırsatlar sunduğu bir dönemde enerjinin güvenilir ve uygun maliyetle arzı kritik önem taşıyor” diye konuştu.

“Boyahaneler kesintilerden olumsuz etkilendi”

BTSO Meclis Başkanı Ali Uğur, enerjide artan maliyetlerin sanayicilerini zorladığını söyledi. Enerji yoğun işletmeler arasında yer alan boyahanelerde, yükselen enerji maliyetlerinin etkisinin daha güçlü şekilde hissedildiğini kaydeden Uğur, “Ocak ayında İran’ın gaz sevkiyatını durdurması sonrası OSB’lerde uygulanan doğalgaz kısıtlamaları ve elektrik kesintileri de işletmelerimizde üretim ve performans kaybına yol açtı. Kentimizin tekstildeki en önemli avantajı hızlı üretip hızlı teslim edebilme yeteneğidir. Bu rekabet avantajını sürdürebilmemizi sağlayan ana unsur ise boyahane ve baskı fabrikalarıdır. Bu işletmelerimizin girdi maliyetlerini düşürüp, yeni desteklerle sanayimizin rekabet gücünü korumamız gerekiyor” dedi.

“Enerji maliyetleri yükümüzü ağırlaştırıyor”

Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi (DOSAB) Başkanı Halil Ersan Özsoy, bölgelerinde yüzde 60’lık kısma kadar 0,59 TL olan kw fiyatının sonrasında yüzde 50 zamla 0,89 TL’ye çıktığını belirtti. Özsoy, “Tüketim ortalaması 0,71 TL’ye denk geliyor. Aynı şekilde doğalgaz kullanımında uygulanan kısıtlamalar ve artan enerji fiyatları firmalarımızın yükünü ağırlaştırıyor” dedi.

“Elektrik dağıtım şirketleri acilen kamulaştırılsın”

Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği (ANSİAD) Başkanı Akın Akıncı, Türkiye iş dünyasının önce doğalgaz ve elektrik kesintileri, ardından da çok yüksek elektrik zamlarını konuşurken, bunların üstüne de Isparta’nın karanlığa gömülerek 4 gün elektriksiz kaldığını ve zor bir süreçten geçildiğini anımsattı. Elektrik dağıtım şirketlerinin acilen kamulaştırılması ve bu yıl özelleştirilmesi düşünülen TEİAŞ’ın da yeniden masaya yatırılması gerektiğini belirten Akıncı, Isparta’nın kar yağışıyla birlikte elektriksiz kalmasının birçok şeyi de sorgulamayı beraberinde getirdiğini ifade ederek, şunları söyledi: “Isparta, elektrik kesintileri nedeniyle 4 gün mağdur kaldı. Bu elektrik özelleştirmelerini yeniden tartışılmasına yol açtı. Özelleştirmeler Isparta gibi handikapları ortaya çıkarıyorsa elbette özelleştirmeler yeniden ele alınmalı ve tartışılmalı.”

Elektrik dağıtım özelleştirmelerinin 2004 yılında başlayıp 2013’de tamamlandığını ifade eden Akın Akıncı, şöyle devam etti: “Özelleştirilen elektrik dağıtım şirketleri geldiğimiz bu günlerde tartışılmaya başlandı. Devleti yönetenler, kaynak yaratmak için ağır yük gördükleri kurumları özelleştirebilir. Ancak bunun sonucunda yaşanan handikaplar ortaya çıkıyorsa bunlar da mercek altına alınması, yeniden tartışılması gerekir. Elektrik artık lüks değil. Bir insan hakkı, insan hakları gibi bir şey oldu. Bu noktada bu zarflar yeniden açılmalı. Bununla birlikte Sayın Cumhurbaşkanı tarafından 2022 yılı sonuna kadar özelleştirilmesi düşünülen TEİAŞ diye şirketimiz var. Elektrik üretiminin tam kalbi durumunda… TEİAŞ her yıl devamlı kar eden bir kurum. 2021 verilerine göre 5 milyar lira karı var. Türkiye’de 710 bin kilometre civarında hatları, direkleri var. TEİAŞ’ın özelleştirilmesi konusu bu koşullarda yeniden tartışılmalı.”

TEİAŞ’ın özelleştirilmesinin yaşanan bu olaylardan sonra yeniden tartışmaya açılmasının yararlı olacağını öne süren Akın Akıncı, elektrik dağıtımının özelleştirilmesinden sonra elektrik fiyatlarındaki artışların hiçbir zaman gündemden düşmediğini ifade eti. Akıncı, “Son zamlar, iş hayatının ve sanayicinin enerji maliyetlerinin çok fırlamasına ve pahalı hale gelmesine yol açtı. Öte yandan hane halkının da altından kaldıramayacağı yük haline geldi” dedi.

Restoranlar elektrik zamlarında revize istiyor

Antalya’da restoran işletmeleri elektrik zamlarının yüzde 36-40 enflasyon oranında revize edilmesini istiyor. Antalya Gastronomi Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (AGYİD) Başkanı Zeki Özen, ATSO 37. Restoran, Yiyecek İçecek ve Eğlence Hizmetleri Meslek Komitesi Başkanı Şeyhmus Kökerer ve Atatürk Parkı Esnaf Derneği, Antalya Doğu ve Güneydoğu Anadolu İş İnsanları Derneği Başkanı İhsan Üre, son gelen yüksek elektrik faturaları nedeniyle ortak açıklama yaptı. AGYİD Başkanı Zeki Özen, yeni yılla birlikte başlayan ve halen devam eden zamlar karşısında işletme faaliyetlerini sürdüremez hale geldiklerini belirtti. Özen, Antalya ve ilçelerinde Antalya ve Ticaret Odası ile diğer ilçelerdeki TSO’lara kayıtlı 2 bin 800, Kahveciler Odası’na üye bin, Lokantacılar Odası’na kayıtlı da binden fazla olmak üzere 7 bine yakın işletme olduğunu ve buralarda yaklaşık 50 binden fazla çalışan istihdam edildiğini bildirdi. Yüzde 125 gibi daha önce görülmemiş oranda gelen elektrik zamları nedeniyle işletmelerin faturalarını ödeyemez duruma geldiğine dikkat çeken Özen, “Elektrik ve doğalgaz zamları sonucunda enerji maliyetleri işletmelerin ödediği kira bedelinin üç katına çıkmıştır. Tarih boyuna hiçbir dönemde enerji giderleri toplam ciro içerisinde bu denli yüksek yer almamıştır” dedi. Özen, şunları kaydetti: “Yetkililerden elektrik zamlarının enflasyon oranında yüzde 30-40 seviyelerinde revize edilmesini talep ediyoruz. Zira binlerce işvereni ve milyonlarca çalışanı olan bu sektör, hayatın olağan akışının dışında yapılan bu zam ile azalmaya ve yok olmaya mahkum hale getirilmiş olacaktır. İşletmelerimizin devamı için zamları geri alın.”

Şeyhmus Kökerer ile İhsan Üre ise, zamların revize edilmemesi durumunda işletmelerde işçi çıkarmaların artacağını söyledi.

Manavgat elektrikte özel tarife istiyor

Manavgat Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Seydi Tahsin Güngör, elektrik zamlarının ekonomide çıkılmaz noktaya getirdiğini belirtti. Manavgat’ın elektrik faturalarında özel tarife uygulanması gereken bir bölge olduğunu kaydeden Güngör, elektrik zamlarının tüm sektörleri etkilediğini ifade etti. İş dünyasının son dönemde kâr etmekten ziyade ayakta kalma mücadelesi verdiğini söyleyen Güngör, şunları kaydetti: “Pandemi ve orman yangınları, Manavgat’ta sıkıntının artmasına yol açtı. Elektrik faturalarına yapılan anormal zamlar yaşadığımız ekonomik sıkıntıyı içinden çıkılmaz bir noktaya getirdi. Yaklaşık iki yıldır ayakta durmakta zorlanan Manavgat iş dünyası son dönemde gelen elektrik faturalarından ötürü çok zor günler geçiriyor.”

Elektrik zamlarının en çok turizmin konaklama ve sanayi sektöründe faaliyet gösteren tesisleri vurduğunu ifade eden Güngör, Manavgat’ın yüz yılın en büyük yangın felaketini yaşadığını anımsatarak, “Bölgemiz henüz yaralarını tam anlamıyla saramamışken elektrik faturalarına uygulanan zamlar yaşadığımız ekonomik krizin iyice derinleşmesine neden olmuştur. Manavgat olarak bölgemizin başat sektörü turizmdir. Manavgat’ın elektrik faturalarında özel tarife uygulanması gereken bir bölge olduğu gerçeğini görürüz. Manavgat’ın özel durumu göz ardı edilmeden elektriğe gelen fahiş zamlarla ilgili yetkililerin müdahale etmesini bekliyoruz” dedi.