'Türkiye aşılamayı ertelemek zorunda kalır'

COVID-19 virüsündeki mutasyonla ilgili haberler tüm dünyada panik dalgasını büyütürken aşı üzerinde çalışan bilim insanları rahat. Birçok ülkede mRNA aşıları kısa sürede yaklaşık 1.5 milyon kişiye yapıldı. Türkiye’nin de ilk etapta 17 Aralık itibarıyla Çinli Sinovac aşısını sağlık çalışanlarından başlamak üzere uygulaması gerekiyordu. Ancak Sinovac tarafından gelen bilgilere göre evdeki hesap Faz3 testlerine uymadı. İnaktif Sinovac aşısının Türkiye’deki uygulama başlangıcını öteleyen bu gelişme sonrasında gözler Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı 25 Aralık’a çevrilmişti. Ancak süre bugün dolmasına rağmen, aşının ne kendisi ne de uygulama kılavuzuyla ilgili bir netlik söz konusu.

Dün bazı yayın organlarının duyurduğu “Çin aşısını taşıyan uçak İstanbul’a indi” şeklindeki haberlere ise bilim çevreleri temkinli yaklaşıyor. Gözler, gelinen süreçte aşının ne zaman yapılacağı ile ilgili Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamalarına çevrildi.

15 gün erteleme talebi

Brezilyalı araştırmacılar, Çinli Sinovac Biotech tarafından geliştirilen COVID-19 aşısının deneme verilerine göre yüzde 50'den fazla etkili olduğunu açıkladı ancak şirketin talebi üzerine denemelerin tam sonuçları açıklamayı yine erteledi. Brezilya, CoronaVac isimli aşının ileri aşama denemelerini tamamlayan ilk ülke olsa da, Aralık ayı başında açıklanacağı söylenen ayrıntılı rapor üçüncü defa ertelenmiş oldu. Bu son erteleme, geliştirme sürecinde Çinli aşı üreticilerinin şeffaflıktan yoksun olduğu eleştirilerini artıracak. Sao Paulo eyalet hükümetinin Butantan Enstitüsü yetkilileri, Sinovac ile sözleşmeden doğan yükümlülüklerini gerekçe göstererek 13 bin gönüllünün katıldığı denemenin etkinlik oranını açıklamayı reddettiler. Ancak aşının, Brezilya'da acil kullanım onayı için gereken yüzde 50 etkinlik oranını aştığını belirttiler. Yetkililer Sinovac'ın çeşitli ülkelerde yapılan denemelerden gelen verileri birleştirdiğini ve aşının etkinlik düzeyinin kamuya açıklanmasını 15 gün ertelemelerini istediğini söylediler.

Bilimsel süreci baltalamış oluruz

COVID-19 aşılama sürecini değerlendiren Türk Tabipler Birliği (TTB) Başkanı Şebnem Korur Fincancı, aşılamanın kesinlikle 5 Ocak’ta başlayamayacağını belirtti. Brezilya’dan gelen açıklamaların ardından konunun artık sadece Türkiye değil, uluslararası bilimsel etik ilkelerini de ilgilendirdiğine dikkat çekti. Fincancı, “Uluslararası etik ilkeleri gereği bir aşının, ilacın Faz3 test raporları çıkmadan, onaylanmadan bir ülkede uygulama başlarsa araştırma o noktada son buluyor. O aşının Faz3 araştırmalarına devam etme olanağı yok. Kontrol grubu da dahil artık aşılama yapmaya devam etmiş olursunuz. Bu da eksik sonuçlarla uygulama başlattığınız anlamına gelir. Türkiye’nin bu raporları beklemesi gerekiyor. Aksi halde dünyadaki aşı çalışmaları da etkilenir” diye konuştu.

Öte yandan İstanbul’a indiği belirtilen uçaktaki aşıların hangi amaçla geldiği konusunda da soru işaretleri olduğuna dikkat çekti Fincancı ve şunları söyledi: “Uçak geldi mi, aşı getirdi mi, bu aşılar Faz3 çalışmalarında mı kullanılacak yoksa uygulama mı yapılacak bunları bilmiyoruz. Bu süreçte Türkiye’nin de Brezilya gibi aşının etkinliği, güvenliği ve niteliğinden ödün vermemesi gerek.”

Henüz bir kılavuz yok

Geçtiğimiz günlerde yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği'ndeki değişikliğe de dikkat çeken Fincancı, burada yer alan bulaşıcı hastalıklar kapsamındaki aşılar için "Acil Kullanım Onayı (AKO)" hükmünün gereklerinin henüz yerine getirilmediğini söyledi. Fincancı, değişiklikte yer alan “AKO başvurularına ilişkin iş ve işlemler, bu yönetmelik doğrultusunda yayımlanacak ilgili kılavuz hükümlerine göre yapılacak” ifadesine vurgu yaparak, “Böyle bir kılavuzla ilgili hiçbir haber yok. Aşılamaya günler kala ortada kılavuz yok” diye konuştu.

Çin’den gelecek aşıların bugün Türkiye’de uygulanması beklenirken, Brezilya’dan gelen haberler umudu erteledi. Uzmanlar, “Çin aşısının Brezilya’daki denemeleri üçüncü kez ertelendi. Brezilya’da Faz3 testleriyle ilgili son raporlar gelmeden hiçbir ülke uygulamaya başlayamaz” diyor.

28 Ocak'ta olması muhtemel

İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Yönetim Kurulu Başkanı Kutbettin Demir kendilerine gelen bir kılavuz, bilgilendirme olmadığını söyledi. “Aşı için 5 Ocak tarihi veriliyor ama şu andaki gelişmeler bunun yetişmeyeceğini gösteriyor” diyen Demir, şöyle konuştu: “Faz3 sonuçları tamamlandıktan sonra Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun onayı için en acil çalışmasıyla dahi ancak

15 günde onay verebileceğini biliyoruz. Yani 3 hafta artı 15 gün, en iyimser tahminle önümüzdeki aşılama sürecini gösteriyor” diye konuştu. Bu zaman çizelgesi dikkate alındığında 28 Ocak’tan önce aşılamaların olmayacağı tahmin ediliyor.

Türkiye’nin aşı yolculuğu nasıl ilerliyor?

Türkiye ilk aşı ön anlaşmasını Çinli Sinovac ile yaptığını açıkladı. İlk etapta 50 milyon doz için sipariş verildiği duyuruldu. İlk aşı uygulamasına 17 Aralık’ta başlanacağı açıklandı. Öncelikli gruplar olarak sağlık çalışanları, 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar, kamu çalışanlarından oluşan bir liste yayımlandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sinovac dışında mRNA tabanlı aşılar da dahil olmak üzere farklı aşı üreticileriyle görüşüldüğünü duyurdu. Sinovac aşısının Faz3 test süreci, hedeflenen tarihte tamamlanamadı. Bu nedenle Türkiye’nin aşılamaya ne zaman başlayacağı tartışma konusu oldu.