Uzamsal mecraya geçmeye hazır mıyız?

Ela EROZAN GÜRSEL-Datassist Bordro Servisi/İnovasyon Araştırmacısı

Geçen hafta Apple Worldwide Developers konferansında CEO Tim Cook, “Nasıl ki Mac bizi (PC) kişisel bilgisayarlarla ve iPhone mobil bilişimle tanıştırdı, bugün Vision Pro bizi uzamsal bilgi işlem ile tanıştırıyor” sözleriyle teknoloji dünyasında yeni bir miladın başladığını işaret etti. İlk VR/AR bilgisayarı Vision Pro’yu bir Steve Jobs geleneğine sadık kalarak toplantının final kısmında “and one last thing” (son olarak) söylemiyle, büyük bir gururla lanse etti.

Apple Vision Pro kullanıcının çevresindeki gerçek dünyayı ve dijital dünyayı biraraya getiren bir headset (başa takılan) bilgisayar. Kullanıcı kendisini çevreleyen fiziksel alanı yani çalışma odasını bir arayüz olarak görüyor, yani odadaki üç boyutlu alan bilgisayar ekranı görevi görüyor ve mekan içerisinde istediği sayıda ekranı açıp aynı anda haberleri izlerken, email yazabiliyor, diğer uygulamaları kısıp facetime ile video konferansa girebiliyor. Herhangi bir ekrana veya televizyona gerek olmadan, bilgisayarda, tablette, telefonda kullandığı tüm uygulamaları kullanması, gözlerinin hareketleriyle, elleri ve sesiyle yapmak istediklerini komut veriyor. Geleceğin bilgisayarının ilk prototipini kamuya sunuyor…

Cook’un dediği gibi, bilişim dünyası geçen haftadan sonra bambaşka bir evreye mi geçiyor?

Vision Pro teknoloji çevrelerinde hararetli kamplaşmalar oluştu, gelecek bugün başladı, bilişim dünyası tamamıyla değişiyor diyenler bir tarafta, fiyatını, yapabilirliklerini ve tasarımını enine boyuna eleştirenler diğer yanda.

CNN Business Apple’ın yeni donanımını en hırslı ve de en riskli ürünü olarak nitelendirmiş. Apple, diğer teknoloji şirketlerinin yıllarca uğraşıp genel kullanıcıların ilgisini yakalayamamış niş bir alanda iddialı bir ekipmanla yola çıkıyor. Üstelik ekonomik belirsizliğin egemen olduğu bir dönemde, ürün kulislerde konuşulan etiket fiyatının bir hayli üstünde piyasaya verilecek. Yıl sonunda satışa çıkacak Vision Pro’nun fiyatı 3499 dolar. Öyle ki, Elon Musk bile, Twitter üzerinden esprili bir görselle Vision Pro’nun yüksek fiyatına yorum yaptı.

Vision Pro’yu sadece bir AR/ VR headset olarak konumlarsak ve Meta’nın sonbaharda çıkacak Quest 3 headsetinin fiyatı ile karşılaştırabiliriz (499 dolar - Vision Pro’nun yedide biri). Ancak elmayla armudu karşılaştırdığımızdan bu pek de adil bir kıyaslama olmaz. Meta’nın gaming odaklı headsetini tam donanımlı üstün kalitede bir bilgisayar ile karşılaştırmış oluruz. Everbloom app CEO’su Brendan Alper Twitter’da güzel bir Vision Pro/Quest 3 karşılaştırması yapmış. Vision Pro ve Quest 3 arasındaki farkların kökenini de şirketlerin birbirinden oldukça farklı felsefelerine dayandırıyor.

Öncelikle Apple’ın iş modelini 1981 yılında Steve Jobs’ın bir röportajından alıntı yaparak açıklamış twitinde Alper: zamanında Jobs’tan Atari ve Apple’ı karşılaştırması istenmiş. ‘Biz Apple’da oyuncak değil, araçlar tasarlıyoruz’ diye cevap vermiş Jobs. Apple bugün de farklı araçlar geliştirmeye devam ediyor ve maliyetlerini kontrol ederek yüksek kaliteye ulaşmanın peşinde. Diğer Apple ürünlerinde olduğu gibi, yüksek kalitedeki bu ürününü de belli bir prim karşılığında satacak. Amacı, Vision Pro’yu herkese satmak değil.

Meta ise, bir sosyal medya ve eğlence firması. Facebook, Instagram ve Whatsapp kullanıcıları toplamda 4 milyardan fazla müşterisi mevcut. Sosyal medya ve eğlence odaklı firmanın amacı headset ürününde de eğlence odaklı. Apple’ın tasarımı ise, bir bilgisayardan beklenen her işlevi karşılıyor, eğlence bu işlevlerden sadece biri.

Forbes dergisi teknoloji konuk yazarlarından David Phelan, tasarımı, kullanılan teknolojilerin detayı ve tamamlayıcı yapısı, iOS networkünde tüm app ve programlara entegre olması ve tüm teknik yapabilirliklerini değerlendirdiğimizde, Vision Pro’nun bir VR seti değil, bir bilgisayar olarak konumlandırılması ve fiyat karşılaştırmalarının da bu kategoride yapılması gerektiğini savunuyor. Bu bağlamda, Phelan, Vision Pro’yu yeni MacBook Pro’nun fiyatıyla karşılaştırıyor. (Vision Pro MacBook Pro’nun yarı fiyatı). Tabii eğer numaralı gözlük kullanıyorsanız, tüm bu hesaplamalar suya düşüyor. Vision Pro’ya bağlanabilecek numaralı lenslerin fiyatının ne kadar olacağı henüz belli değil. Göz numaranıza göre lensleri belirlemek için Apple dükkanlarında müşterilere göz doktorları mı destek verecek henüz bilinmiyor…

Fiyatı ve sofistike tasarımıyla beraber, Vision Pro’nun -ki profesyonel anlamında kullanılan Pro’nun altını çizmek lazım - hangi müşteriye hitap ettiği sorgulanıyor. iOS dünyasında uygulama geliştirenlere mi? İşletmelere mi? Apple teknolojisini bir kült gibi takip eden tüketicilere mi? Vision Pro’nun müşterisi kim? Kesin olan birşey varki hem fiyatı hem de sofistike nitelikleri dolayısıyla, Vision Pro’nun ilk versiyonu herkes için değil. 2025 yılında daha yalın ve daha uygun fiyatlı bir versiyonunun çıkacağı dedikoduları kulislerde konuşuluyor.

Peki ya teknolojinin sosyolojik boyutları? Bizleri fiziksel dünyayla ilişkimizi kısıtlayan yalnız bir geleceğin içine mi itecek?

Vision Pro’nun tanıtımlarında kişiyi yalnız bir kanepede otururken görüyoruz, işini yapıyor, filmini izliyor, sesiyle ortamı kontrol ediyor. Tim Cook’un Twitter’da paylaştığı reklamda ise, baba işlerini Vision Pro üzerinden yaparken kızına kahvaltı hazırlıyor… distopya mı yoksa birçoğumuzun 10 yıl sonra içinde yaşayacağı realite mi? Yaşayıp deneyimleyip göreceğiz…