Ortadoğu dünyanın ATM'si oldu

Enerji fiyatlarındaki artış sayesinde nakit paraya boğulan Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinin dünya finans sahnesinde önemli bir an yaşıyor. Küresel ekonomideki etkilerini artırmak isteyen petrol zengini körfez ülkeleri özel sermaye, risk sermayesi ve gayrimenkul fonları için bir ATM makinesine dönüştü ve finansman ihtiyacında önemi ve ağırlığı giderek artıyor.

Suudi muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki büyükelçilik binasında öldürülmesi sonrası Kraliyet yabancı yatırımcı nezdinde iş yapmak için sorunlu bir yer haline gelmiş, aralarında JPMorgan, Blackstone ve BlackRock’ın da bulunduğu bir dizi ABD’li finans kurumu 2018 yılında Riyad’da yapılan yatırım konferansından geri çekilmişti.

Wall Street Journal’da yer alan habere göre Future Investment Initiative isimli ve ‘Çöldeki Davos’ olarak da anılan konferansa 2023 yılında muazzam bir talep var ve katılacak yöneticilerden kişi başına 15.000 dolar katılım bedeli isteniyor.

Fed ve Avrupa Merkez Bankası gibi büyük merkez bankalarının enflasyonu düşürmek amacıyla parasal sıkılaşmaya gitmesiyle finansman pastası küçülürken, küresel etkisini artırmak isteyen Ortadoğu monarşilerinin varlık fonlarının, özel sermaye, risk sermayesi ve gayrimenkul fonları için bir nevi ATM haline geldiği değerlendirilmesi yapılıyor.

Bölgeden büyük satınalma ve birleşmelere olan ilginin de arttığı görülüyor. Geçtiğimiz günlerde Abu Dhabi’nin varlık fonu 2 milyar dolardan fazla bir bedelle yatırım yönetimi şirketi Fortress’ı alması ve Suudi varlık fonunun 700 milyon dolara Londra merkezli küresel finans kuruluşu Standard Chartered’ın havacılık birimini alması bunun öne çıkan örnekleri.

Abu Dabi'nin Ulusal Güvenlik Danışmanı Şeyh Tahnoun bin Zayed Al Nahyan tarafından denetlenen şirketler ve fonlar, Standard Chartered ve yatırım bankası Lazard'ı satın almak için harekete geçti. Ayrıca, bu şirket ve fonlar, 1,2 milyar dolarlık bir İngiliz sağlık şirketini satın almak ve yaklaşık 6 milyar dolarlık bir Kolombiyalı gıda devinin kontrolünü kısmen ele geçirmek için yakın zamanda anlaşmalar yaptılar.

“Finansman arayan herkes Ortadoğu’ya gitmek istiyor”

Finansman danışmanlık şirketi Jade Advisors'ın kurucusu Peter Jädersten, WSJ’ye yaptığı açıklamada “Tıpkı bir zamanlar ABD'deki altına hücum gibi; Artık herkes Ortadoğu'ya gitmek istiyor’’ diyor.

Bölgeyi ziyaret eden fon yöneticileri, genellikle devlet varlık fonlarının bekleme odalarında, rakiplerinin karşısında oturduklarını aktarıyor. Silikon Vadi’li ve New York’lu fon yöneticileri, habere göre sık sık Four Seasons Abu Dhabi'nin veya diğer büyük otellerin lobilerinde görülüyorlar.
Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman'ın en favori projesi Future Investment Initiative konferansı gelecek ay Riyad’da gerçekleşecek. Konferansın, para musluklarının sıkıldığı bir dünyada finansman arayanlar için bir mıknatıs niteliğinde olması bekleniyor. 2018’de Kaşıkçı’nın öldürülmesinin ardından hem bir çok startup hem de fon, ahlaki endişelerle Körfez yatırımı almaktan kaçınmıştı. Bazı şirketler hala kraliyet yatırımlarından uzak duruyor. Öte yandan insan hakları örgütleri hükümetin muhaliflere yönelik tavrının hala ciddi bir sorun olmaya devam ettiğini belirtiyor.

Ancak buna rağmen geçen yılki konferansta diğer para muslukları kapanmaya başlayınca tüm dünyada Suudi finansmanına daha fazla talep oluştu. Geçen yılki konferansta Suudi Arabistan’ın varlık fonu PIF’ın Başkanı Yasir Al Rumayyan, dünyanın en büyük yatırım şirketlerinin yöneticilerinden olan Blackstone'dan Stephen Schwarzman ve Bridgewater Associates'in kurucusu Ray Dalio ile bir panel tartışmasına katıldı. Risk sermayesinin önde gelen isimleri de konferansta sahneye çıktı ve FTX şefi Sam Bankman Fried konferansta fon arayışına girdi.

Andreessen Horowitz ortaklarından Ben Horowitz, bu baharda PIF'in sponsorluğunda düzenlenen bir konferansta Suudi Arabistan'ın bir “Startup ülkesi’’ olduğunu söyledi ve Prens Muhammed'i ülkenin vizyon yaratan "kurucusu" olarak nitelendirdi.

Bölgenin finansman konusunda hakimiyetindeki artışı, sermaye fonları arasında görünür hale geliyor. Çok fazla detaylı istatistik hala olmasa da, en büyük iki varlık fonunun sağladığı finansmanda ciddi bir artış olduğu belirtiliyor. WSJ’de yer alan habere göre PIF’ın özel fon yatırımları 2022 yılında 56 milyar dolara yükseldi. 2021’de bu rakam 33 milyar dolardı. Abu Dhabi’nin varlık fonu Mubadala’nın sermaye yatırımları da 2022’de önceki yıla göre iki katına çıkarak 18 milyar dolara ulaştı.

Ortadoğu bir ATM misali sermaye fonlarına ve risk sermayesi şirketlerine yatırım yapsa da, küresel faizlerdeki artışla birlikte geleneksel yatırımcıların bu alanlara sağladığı finansmanda ciddi bir düşüş var. Pitchbook verilerine göre 2021 yılının ilk altı ayında ABD merkezli risk sermayesi şirketlerine 74 milyar dolar yatırım yağılmışken, 2023’ün ilk yarısında bu rakam sadece 33 milyar dolar oldu. Tüm özel sermaye fonlarının topladığı finansman ise Preqin verilerine göre 2022’de yüzde 10 düşüşle 1,5 trilyon dolara geriledi.