Mart ayında cari açık toparlandı

Ali Orhan YALÇINKAYA

2023 yılı Mart ayında cari denge beklentilerin altında 4.48 milyar dolar açık verdi.  Bir önceki yılın aynı ayında açık 5.58 milyar dolardı. 2022 yılının ilk çeyreğinde 17.77 milyar dolar olan açık, bu yılın aynı döneminde 23.59 milyar dolara yükseldi

Böylece Şubat sonunda 55.32 milyar dolar olan 12 aylık birikimli açık Mart’ta 54.22 milyar dolara geriledi. 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda (OVP) 2023 yılı cari açık beklentisi 22.0 milyar düzeyindeydi.

 Mart ayına ilişkin detaylara baktığımızda 2022 yılında 2.39 milyar dolar fazla veren hizmet dengesi bu yılın aynı ayında 3.09 milyar dolar fazla verirken (hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler söz konusu dönemde 1.97 milyar dolardan 2.07 milyar dolara yükseldi), bir önceki yılın Mart ayında 6.47 milyar dolar açık veren mal dengesi 2023 yılında 6.30 milyar dolar açığa geriledi, 0.96 milyar dolar açık veren net altın ticareti ise 1.26 milyar dolar açığa yükseldi.

Öte yandan 2022 yılının Mart ayında 2.46 milyar fazla veren altın ve enerji hariç çekirdek denge 1.37 milyar dolar fazlaya gerilerken, yıllıkta bir önceki aya göre 1.09 milyar dolar azalarak 49.28 milyar dolar fazlaya geriledi. 

Cari dengenin finansman kalemlerine baktığımızda ise geçtiğimiz yılın Mart ayında 189 milyon dolar düzeyinde olan doğrudan yatırımlar kaynaklı girişler 238 milyon dolara yükselmiş bulunuyor. Portföy yatırımları kaynaklı ise 1.03 milyar dolarlık çıkış söz konusu.

DİBS’lerden 774 milyon dolar olurken, hisse senetlerinden 256 milyon dolar düzeyinde çıkış gerçekleşti. Kamu 2.25 milyar dolar Eurobond ihracı gerçekleştirirken, bankacılık ve özel sektör sırasıyla 805 milyon dolar ve 745 milyon dolar ile net borç geri ödeyicisi oldu. 12 aylık borç çevirme oranı bankalarda yüzde 83.2’ye yükselirken, özel sektörde bu oran yüzde 143.9’a geriledi. Genel borç çevirme oranı da yüzde 106.0’ya gerilemiş bulunuyor.

Sonuç olarak Mart ayında 238 milyon dolar doğrudan yatırım kaynaklı, 7.46 milyar dolarlık diğer yatırımlar kaynaklı toplamda 7.71 milyar dolarlık girişe karşılık portföy kaynaklı 1.03 milyar dolarlık çıkışla beraber nette 6.67 milyar dolarlık giriş gerçekleşmiştir. Net hata noksan kaynaklı 2.44 milyar dolarlık çıkış ile bu rakam 4.23 milyar dolara gerilemiş, cari dengenin de 4.48 milyar dolar açık vermesi nedeniyle Merkez Bankası rezervlerinden 264 milyon dolar azalmıştır.

Cari açığın yavaşlamasında hizmet gelirlerindeki artış ve altın ithalatına getirilen kısıtlama etkili olduğunu söyleyebiliriz. Enerji fiyatları da buna katkı vermiş bulunuyor

Önümüzdeki döneme ilişkin olarak Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) alt detaylarında gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde ihracat sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyirde artış yönlü beklentilerin bir önceki aya göre güçlendiğini görmüştük.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksinde (PMI) ise yeni ihracat siparişleri ile üretimdeki artış bir önceki aya göre daha hızlı gerçekleşirken, üretimdeki genişleme son 20 ayın (Ağustos 2021) en yüksek oranında kaydedilmişti. İhracat İklim Endeksi ise üst üste üçünü ay da artarak 53.1 seviyesine yükselmişti.

Gelişmeler, Nisan ayı geçici dış ticaret verilerinden hareketle önümüzdeki ay açığın 2.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşeceğini düşündürüyor. Bu durumda 12 aylık birikimli açığın yatay seyrettiğini görebiliriz.