Koridorun devamı unda Türkiye'nin liderliği için kritik

HİLAL SARI

Rusya küresel gıda krizini hafifleten ve gıda enflasyonunu yavaşlatan Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nı askıya aldı ve şimdi Ukrayna limanlarına giren her gemiyi “askeri gemi” olarak sayacağını duyurdu. Bu da Ukrayna’nın tahıl ihracatında rotayı Tuna nehrine çevirmesine neden oldu. Fakat anlaşmanın askıya alınması sadece denizcilik sektörünü değil, Türkiye’nin ihracat lideri olduğu un üreticilerini de etkileyebilir.

Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’na ilişkin EKONOMİ gazetesine değerlendirmelerde bulunan sektörün önde gelen isimleri, yurtiçi buğday rekoltesinin bu sezon yüksek olması sayesinde Türkiye’deki üreticilerin çok etkilenmeyeceğini, fiyatlardaki artışın sadece yüzde 3-4 bandında kalacağını aktarıyor. Öte yandan Türkiye’nin un ihracatındaki dünya liderliği açısından koridorun yeniden açılmasının kritik öneme sahip olduğu görüşü de paylaşılıyor.

Buğday fiyatları %8 sıçrama sonrası sakinleşti

Şikago Borsası’nda (CBOT) en çok işlem gören buğday vadelilerin fiyatı TSİ 16:37 itibariyle yüzde 1 düşerek 7,20 dolar- bushel düzeyine geriledi. Ancak çarşamba günü fiyatlar yüzde 8’in üzerinde artışla 26 Haziran’dan bu yana en yüksek düzey olan 7,50 dolar- busheli görmüştü. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği Mart 2022’de buğday fiyatları 13,63 dolar - bushel ile tarihi rekorunu kaydetmişti. Şu anda fiyatlar bu rekor seviyelerin çok altında.

IGC buğday rekolte öngörüsünü düşürdü

Temmuz 2022’de Birleşmiş Milletler ve Türkiye’nin arabuluculuğu ile İstanbul’da imzalanan ve üç kez uzatılan anlaşmanın geçen hafta sonlandırılmasının ardından Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) dün 2023/24 sezonuna ilişkin küresel buğday üretimini 2 milyon metrik ton düşürerek 784 milyon tona düşürdü.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, Pakistan ziyareti sırasında anlaşmanın tekrar uzatılması için uluslararası topluma çağrı yaparken, Pakistanlı mevkidaşı Bilawal Bhutto Zardari de Kuleba’nın açıklamalarını destekledi ve “konuyu BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e götüreceğini” söyledi. BM tahminlerine göre anlaşma küresel gıda fiyatlarını yüzde 20 düşürmüştü. Chornomorsk limanına yapılan son saldırı sonrası 60 bin ton buğdayın yok olduğunu ve liman altyapısının zarar gördüğünü aktaran Ukraynalı yetkililer, imha olan buğdayın destinasyonunun Çin olduğunu bildirdi.

 UN ÜRETİCİLERİ OLASI ETKİLERİ DEĞERLENDİRDİ 

Pakun Yönetim Kurulu Başkanı Niyazi Durgun:
Tahıl koridorunun durması Türkiye’yi etkilemeyecek

Rusya anlaşmayı resmi olarak sonlandırmadan önce de sevkiyatları azaltarak zaten yavaşlatmaya başlamıştı. Tahıl Koridoru’nun sona ermesi ülkemiz için olumsuz bir etki yaratmayacaktır. Ancak tahıl ihtiyacı bulunan ülkeler için, küresel gıda tedarik zincirinin kesintisiz işlemesi adına anlaşmanın devam etmesi büyük önem taşıyor.

Anlaşmanın askıya alınmasının dünya fiyatlarına etkisi yüzde 3’ler seviyesinde. Ancak artışın yukarı yönlü sürmeyeceğini tahmin ediyoruz. Türkiye’de ise bu yıl beklentilerimizi de aşan yüksek rekolte sayesinde fiyatlarda ciddi bir artış beklemiyoruz. Kendi buğdayımız iç piyasaya yetecek seviyede olduğu için anlaşmanın sona ermesinden ülkemiz olumsuz etkilenmeyecektir. Dünya un ihracatı liderliğimizi sürdürebilmek için anlaşmanın devam etmesi önem taşıyor. Küreselde fiyatların dengelenmesi adına koridorun açık kalması tabii ki önemli. Türkiye açısından ise un ihracatındaki liderliğimizi sürdürmemiz gerekiyor. Rusya’nın ithalatta uyguladığı vergiyi kaldırması, fiyat dalgalanmalarının yaşandığı ülkelerde sevinçle karşılandı ve ülkeyi cazip hale getirdi. Türkiye olarak, özellikle Afrika pazarındaki üstünlüğümüzü korumamız için koridorun akıbeti büyük önem taşıyor. Ağustos – Eylül döneminde fiyatların tekrar dengeye kavuşacağını umuyoruz.

“Kuraklığı planlara hızlıca dahil etmeliyiz”

Ülkemizin bereketli topraklarında buğday başta olmak üzere arpa, dane mısır gibi hububat ürünlerinin yanı sıra pek çok sebze ve meyve yetişiyor. Ancak karşı karşıya olduğumuz iklim krizi bizler için büyük bir tehdit. Şubat ayına kadar yaşadığımız kuraklık buğday üretimini tehlikeye sokmuştu. Bu yüzden kuraklığı planlarımıza hızlıca dahil etmemiz gerekiyor. Hem üretimi hem de verimliliği artırmak için sürdürülebilir tarım, kuraklığa dayanıklı üretim metotları gibi yenilikçi uygulamaları ön planda tutmalıyız. Çiftçilerimizi bu yönde bilinçlendirmeli ve desteklemeliyiz.

Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy:
Rekolte bu yıl iyi, fiyatlar sadece %3-4 artar

Tahıl koridoru anlaşmasının askıya alınmasına buğday piyasalarının verdiği tepkiye baktığımızda ABD vadeli işlemler piyasasının yüzde 3 civarında Avrupa vadeli işlemlerde yüzde 5 civarında artış gözlemliyoruz. Dünyanın buğday üretime ile ilgili 796 milyon tonluk bir üretim beklentisi söz konusu dolasıyla zamanlama olarak koridorun uzatılmaması ile ilgili dünyanın arzının karşılanmasında en rahat olduğumuz döneme denk geldiğini söyleyebiliriz. Bu nedenle de fiyatlara olan etkisini maksimum hali hazırda gerçekleşen yüzde 3-4 artış bandında seyredeceğini belirtebiliriz. Türkiye’nin tüketimi için önümüzdeki üç aylık dönemde koridorun kapanmasının etkilerini günlük piyasalarımızda çok görmeyeceğimizi tahmin ediyoruz. Sezona çok iyi başladık son yılın en yüksek buğday rekoltesi olan 21 milyon ton buğday üretimimiz mevcut.

“Koridordan geçen tahıl miktarı zaten düşüyordu”

Tahıl koridoru ilk başladığında arzın talebi karşılayamadığı bir anda tam bir nefes olmuştu ve ilk dönemde ilk 120 günde günlük ortalama çıkış 93 bin tondu. İkinci 120 günlük uzatmada günlük ortalama 115 bin, üçüncüde ilk 60 günde 58 bine düşüyor. Son olarak 17 Temmuz’da biten anlaşma ile ilk 60 günlük periyotta ise 28 bin tona düşmüştü. Rusya’nın bu anlaşmayı uzatmadığını bildirmesinden daha önce bu tahıl koridorunun uygulanmasındaki yavaşlatmalarla bu noktaya gelinmesini görmek gerekiyor. Anlaşmanın ilk döneminin sonuna geldiğimizde devamlılığının dünya talebini karşılamada verdiği önemlilik içinde bulunduğumuz dönemde bulunmuyor. Ancak anlaşmanın devamlılığı koridorun sürdürülebilirliği açısından önem teşkil ediyordu. Bu dönemde ise iki tarafın da mevcut şartlardan memnun olmadığı ve devam etmesinin karşılıklı şartların kabulü ile olacağını belirtiliyor.

Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı Haluk Tezcan:
Etkisini en çok gelişmemiş ülkeler hissedecek

Tahıl koridorunun kapatılması Türkiye iç pazarını etkilemeyecektir. Ancak bu durumun uluslararası pazarlarda yapacağımız ticarette etkisi olacaktır. Koridorun kapalı olmasının dünya fiyatlarını etkileme ihtimali söz konusu olabilir. Bu durumun etkisi de özellikle gıda krizini en derinden hisseden gelişmemiş ülkelere yansıyacaktır. Türkiye’nin özellikle Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın girişimleri ile yapılacak görüşmelerde tahıl koridorunu yeniden hayata geçeceğini ümit ediyorum.

Zirvede "büyük gıda krizi" uyarısı da geldi

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Türkiye gündemiyle yapılan zirvede Rusya'nın Karadeniz Tahıl Girişimi anlaşmasından çekilmesi nedeniyle büyük bir gıda krizi yaşanabileceği konusunda uyarı da yaptı. Borrell, Brüksel’deki toplantı öncesi yaptığı açıklamalarda Rusya’nın sadece tahıl anlaşmasından çekilmekle kalmadığını, aynı zamanda Ukrayna limanlarını bombaladığını ve büyük miktarda tahılın yandığını da dile getirdi. Borrell, "Rusya sadece tahıl anlaşmasından çekilmedi. Aynı zamanda tahılı yakıyorlar. Bu durum dünyada büyük bir gıda krizine neden olacak" diye konuştu.