Gaz krizi ve resesyon pariteyi 1'e çekebilir

Hilal SARI

Avrupa’nın giderek derinleşen enerji darboğazı ve Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) resesyon endişeleriyle ABD Merkez Bankası’na göre daha yavaş hareket edeceği beklentisi, pariteyi 20 yılın en düşük düzeylerine getirdi. Uzmanlar Avrupa gösterge doğalgazının hızla 175 Euro/ mwh düzeyine yükseldiği bu günlerde euro/dolar paritesinin giderek büyüyen resesyon endişeleriyle eşitlik düzeyine gelebileceğini öngörüyor. Euro Bölgesi’nden gelen hizmetler PMI verileri bölge için görünümün bozulduğuna işaret edince euro/dolar paritesi salı günü yüzde 1,7 düşüşle 1,023 düzeyine kadar geriledi. Bu düzey en son 20 yıl önce Aralık 2002’de görülmüştü. Bugün Avrupa Komisyonu yeni ekonomik tahminlerini yayınlayacak ve karamsar bir revizyon paritedeki düşüşü daha da hızlandırabilir. Dolar endeksi de sıkılaşmanın devam edeceği beklentileriyle 106,78 ile 20 yılın yeni zirvesini gördü. Tahvillerde de resesyon endişeleri hakim. 10 yıllık ABD tahvilinde getiriyi yüzde 2,8 düzeylerine geriletirken, 10 yıllık Bund’da getiri yüzde 1,19’un da altına indi.

Paritede eşitlik “an meselesi”

Nomura International G10 Foreks Stratejisti Jordan Rochester, Bloomberg TV’ye yaptığı açıklamada “Putin, Euro’yu daha da düşürebilir. Şu anda Euro alınacak zaman değil” diyerek düşüşün devam edeceğine işaret etti. Mizuho’nun finans kuruluşlarına foreks satışlarından sorumlu ismi Neil Jones ise “Paritenin 1 düzeyine gerilemesi an meselesi” diyor. HSBC Avrupa Foreks Araştırmaları Direktörü Dominic Bunning de euro/dolar’ın bu yıl pariteye gerilemesini bekleyenlerden ve “Şu anda Euro için söylenecek pozitif çok bir şey yok” diyor. Euro, İsviçre Frangı karşısında da yüzde 1’e yakın düşüşle 7 yılın en düşük düzeyi olan 0,99 düzeyine indi.

Fed’den 75, ECB’den 25 bps bekleniyor

Piyasadaki traderların ECB’nin bu yılın toplamında yapacağı faiz artışına ilişkin beklentileri üç hafta önce 190 baz puanken (bps) şu anda beklenti 140 bps’ye gerilemiş durumda. Son iki toplantıda 150 bps artış yapan Fed’in temmuz toplantısında 75 bps artış yapması öngörülürken, ECB’den sadece 25 bps sıkılaşma bekleniyor.

BoE de karamsar: Derin resesyon olası

İngiltere Merkez Bankası da (BoE) dün yayınladığı finansal istikrar raporunda küresel ekonomik görünümün karamsarlaştığına vurgu yaptı. Banka emtia fiyatlarındaki artışın dünyada enflasyonu tetiklemesiyle küresel ekonomik görünümün önemli biçimde kötüleştiğini belirtti, enerji ve hammadde maliyetlerindeki volatilitenin gelecekte ekonomik şoklara neden olabileceği uyarısında bulundu. Raporda 'derin resesyon' ihtimalinin değerlendirileceği 2022 yılı banka stres testlerinin eylülde başlayacağı, sonuçlarının 2023 yılı ortasına kadar duyurulacağı belirtildi. Raporda ayrıca enflasyon ve borçlanma maliyetlerindeki artışa rağmen birçok hanehalkının mali durumunun iyi durumda olduğu ifade edildi. Yüksek faiz ve girdi fiyatları, zayıf ekonomik büyüme ve devam eden tedarik zinciri sıkıntılarının kurumsal karlılıklara baskı yapmaya devam edeceği vurgulandı.

Banka, enflasyonist baskıların Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle daha da derinleştiği, fiyat artışlarının hanehalkının reel gelirlerine baskı yaptığı da dile getirildi.

ABD’den gelen ISM İmalat PMI verisi ise beklentilerden daha sert bir yavaşlama olduğuna işaret etti. Endes mayıstaki 56,1 düzeyinden 53’e geriledi. Beklenti 54,5’ti. Stoklarda yükseliş görülürken, yeni siparişler alt endeksi 55,1’den 49,2’ye sert bir düşüş kaydederek Mayıs 2020’den bu yana en düşük düzeye geriledi. İstihdam alt endeksi de 49,6’dan 47,3’e gerileyerek yaklaşık iki yılın en düşük düzeyinde. Wellls Frago Kıdemli Ekonomisti Sarah House, ABD’de 2023 yılında bir resesyon yaşanacağını öngören birçok isimden sadece biri ve Fed’in sert sıkılaşmasının resesyona yol açabileceği görüşleri de paylaşılıyor.

Habeck gaz krizini “Lehman Brothers”a benzetti

Resesyon endişelerinin en büyük kaynağı, Birliğin Rus fosil enerjilerinden bağımsızlaşması için kritik öneme sahip Norveç’te enerji sektöründe yaşanan ve uzaması beklenen grev de doğalgaz fi yatlarındaki rekor artışlarda etkili. Giderek sıkılaşan piyasada Asya’nın rekabeti de fi yatları hızlandırıyor. Haziran başında 90 Euro’nun altında olan gösterge doğalgaz bir aydan kısa bir sürede neredeyse ikiye katlanarak salı günü 176 Euro’nun da üzerine çıktı. Yıllık artış yüzde 700. 11 Temmuz itibariyle Kuzey Akım Boru Hattı’nda başlayacak olan bakım ise en büyük tüketici Almanya’da işleri zorlaştırabilir. Almanya şu anda enerji şirketi Uniper için 9 milyar Euro’luk bir kurtarma paketini tartışıyor. Ayrıca Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck gaz krizi fi nansal krizin sembolü haline gelmiş Lehman Brothers’a benzetti ve “piyasalarda bir çöküş tetikleyebilir” uyarısı yaptı. Rusya’nın misillemelerinin ne kadar sertleşeceği henüz bilinmiyor ancak Uluslararası Enerji Ajansı salı günü yayınladığı raporunda “Gazın tamamen kesilmesi de hala ihtimallerden biri” vurgusu yapmıştı. Goldman Sachs analistleri tam bir kesintiyi en düşük ihtimalli senaryo olarak görüyor ancak gaz akışının yüksek ihtimalle azalmaya devam edeceğini öngörüyor. Şu anda Rusya-Avrupa boru hattında akış ‘teknik sorunlar nedeniyle’ yüzde 40 kapasitede.

Avrupa'da hem hizmet hem imalat hız kesti

S&P Global tarafından açıklanan haziran ayına ilişkin nihai hizmetler ve bileşik PMI verileri de savaşın Euro Bölgesi’nde büyümeyi beklentilerden daha fazla etkilediğine işaret ediyor. İmalat ve hizmet sektörlerinin tamamı için özel sektör faaliyetlerini izleyen Bileşik PMI mayıstaki 54,8 düzeyinden neredeyse 3 puan birden geriledi. Şubat 2021’den bu yana en zayıf faaliyet büyümesi kaydedildi. Yeni siparişler 53,3’ten daralma çizgisi 50’ye düştü. Hizmetler PMI 56,1’den 53’e geriledi ve yeni iş endeksi 55’ten 51,8’e düştü. Almanya’da da enfl asyon talebi zedeliyor ve hizmetler PMI 55’ten 52,4’e geriledi. Yeni siparişler 51,5’ten daralma bölgesinde olan 47,1’e geriledi. Hizmetlerde yeni iş endeksi de 53,7’den daralma bölgesindeki 49’a düştü. Fransa’da hizmet büyümesi beklentilerin altında kaldı, endeks 53,9’a geriledi. Bileşik PMI’da 57’den 52,5’e düşüş kaydedildi. İspanya’da da turizmin etkisiyle hizmet büyümeye devam etse de hizmetler PMI 56,5’ten 54’e geriledi. Çin ve Hindistan gibi Asya ekonomilerinde ise hizmet sektörleri beklentilerin üzerinde güçlendi.

CITI: Resesyon petrolü 65 dolara düşürebilir

Norveç’teki grevin arz endişelerini körüklemesine rağmen, petrol fi yatlarında tekrar resesyon endişeleri öne geçmeye başladı. OPEC ülkelerinin üretimi yeterince artırabilecek kapasitelerinin olmaması ve Rusya’dan bağımsızlaşmaya çalışan AB’nin en önemli alternatifi Norveç’te üretimin grevle aksaması son bir haftada petrol fi yatlarını yükseltmişti. Ancak Euro Bölgesi başta olmak üzere, artan enerji fi yatlarının bir resesyon tetikleyebileceği endişeleriyle petrolde düşüş yüzde 9'u da aştı ve Brent 102,42 dolara, WTI 99,45 dolara kadar geriledi. Citi Baş Petrol Analisti Amrita Sen, Bloomberg’e verdiği demeçte “Resesyon olması durumunda petrol fi yatları 65 dolara düşebilir” dedi. Sen, resesyon yaşanmaması ancak arzda sorun olması ve talebe yetişilememesi durumunda ise fi yatlarda tavan görünmediğini, 200 doların da 300 doların da olası olduğunu belirtiyor.