E-ticaret Asya’da ‘fintek’ rekabetini kızıştırıyor

 Deniz KILINÇ

Asya bölgesinde faaliyet gösteren şirketlerin dijitalleşme ve küreselleşme çabaları kapsamında e-ticaret ve dijital teknoloji çalışmalarına yoğunlaşması ve yapılan çeşitli işbirlikleri bölgedeki rekabeti artırıyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, teknoloji şirketlerinin küçük Endonezyalı bankaları satın alma eylemlerinin Güneydoğu Asya Uluslar Birliği'nin (ASEAN) finans sektöründe hareketlenmeye yol açmasının beklendiğini ortaya koydu. Geçen aylarda Singapur merkezli bölgenin önde gelen teknoloji şirketi Sea’nin Bank Kesejahteraan Ekonomi (BKE) bankasını satın almaya yönelik planları duyurulmuş, Endonezyalı Gojek’in de Bank Jago’da etkinliğini artırmayı hedeflediği iddia edilmişti. Fitch raporu, “Mevcut bankaların satın alımı, ‘sanal-bankacılık’ lisansları geliştirme üzerine çalIşan diğer ASEAN hükümetlerinden daha yavaş ilerleyen Endonezya’da, finansal hizmetler sunmayı hedefleyen finteklerin yolunu açabilir” değerlendirmesi yapıldı. 

Öte yandan Singapur hükümetinin şirketlere yönelik bölgedeki ilk dijital bankacılık lisansı uygulamasının ülkenin bankacılık ve finans sektörüne katma değer sağlaması beklenirken, sektöre yönelik düzenleme ayrıca KOBİ’lerin söz konusu hizmetlere erişimini de kolaylaştıracak. Fakat Çin’in ödeme sistemlerin hedef alan sıkı regülasyon açıklamaları ise şirketler için yeni riskler oluşturuyor.

Shopee’nin liderliği sektörü hareketlendiriyor

Sea’nin alt kuruluşu Shopee’nin ücretsiz nakliye ve düşük komisyon uygulamaları, şirketin Vietnam’daki en yaygın e-ticaret platformlarından biri olmasını sağlarken, COVID-19 salgınında da şirketin büyümesine destek oldu. 2020’nin üçüncü çeyreğinde platforma Vietnam’dan aylık ziyaretçi sayısı yıllık yüzde 80 artışla 62 milyona çıkarken, bölgede Grab ve Gojek gibi paylaşımlı yolculuk şirketlerinin halihazırdaki güçlü performansı, Shopee gibi şirketlerin rekabetiyle karşılaşıyor. Toplam 100 milyar dolar değerlemeyle Güneydoğu Asya’nın en değerli şirketi ünvanına sahip Shopee, COVID-19 sonrası beklenen ekonomik toparlanmaya paralel olarak 2021’de bölgedeki dengeleri yeniden oluşturacak satın alımlar ve işbirliklerine yoğunlaşıyor.

Bu kapsamda ABD borsalarında da listelenen Sea, online bahis faaliyetlerinden elde ettiği geliri, e-ticaret ve dijital finansal hizmetlere yatırım yapmak için kullanıyor. iPrice Group verilerine göre Shopee’nin 2020’nin üçüncü çeyreğinde Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam’da en çok ziyaret edilen platform olması da, teknoloji devinin çabalarının sonuç verdiğini gösteriyor. Bir yıl önce ise Japon SoftBank Group tarafından desteklenen Çinli Alibaba’nın alt kuruluşu Lazada, Filipinler, Singapur ve Tayland’da lider konumdaydı.

Artan rekabete karşı işbirlikleri ve yatırımlar

Sea’nin söz konusu yükselişi, güçlenen rekabete bir tepki ihtiyacı doğururken, bu kapsamda Lazada Vietnam’da Grab ile işbirliğine gitmiş, Grab ve Gojek de altyapılarını sağlamlaştırmak için dijital finans yatırımları yapmıştı. Endonezya merkezli danışmanlık şirketi YCP Solidiance’den Edwin Muljonu, mevcut büyümenin çift haneli olarak devam etmesine rağmen piyasanın olgunlaştığını ve ufukta konsolidasyonun belirdiğini söylüyor.

Nikkei Asia’da yer alan bir habere göre, konsolidasyon ajandası kapsamında Gojek’in e-ticaret şirket Tokopedia ile işbirliği görüşmeleri gerçekleştirdiğini öne sürüyor. Söz konusu birleşme, Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisi Endonezya’da bir teknoloji devi oluşturma potansiyeline sahip. Gojek bu kapsamda Grab ile de olası birleşme görüşmeleri gerçekleştirmişti.

Vietnam: Kazanılması gereken ödül

Google liderliğinde hazırlanan bir rapora göre, e-ticaret, gıda teslimatı ve paylaşımlı yolculuk savaşları da dahil olmak üzere dijital ekonomiler 2020'de 14 milyar dolara yükselitken, bu rakamın 2025'te 52 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu kapsamda Vietnam, yeni bir savaş alanı ve kazanılacak bir ödül niteliğinde. Bölgede faaliyet gösteren şirketlerden Shopee rakiplerini çoktan geride bıraktı. Shopee’yi 2020’nin üçüncü çeyreğinde aylık 29 milyon ziyaretçi sayısıyla Mobile World takip ederken, üçüncü ve dördüncü sırada ise 22 milyon ve 20 milyon ziyaretçiyle sırasyla yerel bir e-ticaret operatörü olan Tiki ve Lazada yer alıyor.

 Regülasyonların en büyük pazar potansiyeli Endonezya

Öte yandan, ASEAN Güneydoğu Asya Uluslar Birliği’nin açıkladığı ve Singapur’un dijital bankacılık ile finans sektörünü desteklemeye yönelik yasal düzenlemeleri, daha önce dijital bankacılık hizmetlerine erişim sağlayamayan KOBİ’leri destekleyecek ve dijital ekonomik büyümeye katkı sağlayacak. Söz konusu lisans uygulamasının ASEAN’da en yüksek pazar potansiyelinin Endonezya’da bulunduğu belirtilirken, söz konusu hizmetlere erişim sağlayamayan 92 milyon nüfusa sahip Endonezya’da dijital ekonominin 2030 yılına kadar 124 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Öte yandan, Çin Merkez Bankası (PBoC) bankacılık dışı ödeme şirketleri denetlemelerini sıkılaştıracak yeni yasa teklifini açıkladı. PBoC, söz konusu düzenlemeyle ödeme sistemlerinin müşteri deneyimi ve ürün geliştirmeye odaklanmasını hedeflerken, düzenleme aynı zamanda bölgede faaliyet gösteren şirketlerin üzerindeki denetimi de artıracak. Söz konusu duruma paralel olarak, Ekim ayında Çin’in regülasyon sistemini ağır bir şekilde eleştirmesinden bu yana hakkında haber alınamayan Jack Ma’nın öğretmenleri övdüğü bir videoyla yeniden ortaya çıkışının ardından yatırımcıların olası bir yaptırım endişeleri dinmemiş ve Alibaba hisseleri çarşamba günü yüzde 3’ün üzerinde değer kaybetmişti.