DTÖ Başekonomisti Koopman: Konteyner krizine rağmen küresel ticaretteki toparlanma güçlü
Dünya Ticaret Örgütü Başekonomisti Robert Koopman’a göre, konteyner krizi bazı kritik sektörler açısından ticareti bir miktar yavaşlatsa da genel tabloya bakıldığında küresel ticaret çok güçlü toparlanma işaretleri gösteriyor.
Elif KARACA
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Başekonomisti Robert Koopman uluslararası ticarette son aylarda yaşanan konteyner krizi bazı kritik sektörler açısından ticareti bir miktar yavaşlatsa da genel tabloya bakıldığında küresel ticaretin çok güçlü toparlanma işaretleri gösterdiğini söyledi. DÜNYA’nın konteyner krizi ve küresel ticarette son duruma ilişkin sorularını yanıtlayan Koopman, küresel arzda geniş ölçekte daha fazla bozulma beklemediklerini, tedarik zincirleri pandemi sonrası toparlanmaya uyum sağlamakta zorlansa da bunların geçici olacağını tahmin ettiklerini belirtti.
Aşılamanın salgının seyrini önemli ölçüde değiştirmesiyle birlikte önde gelen ekonomilerde ticaret hız kazanırken PMI endekslerinde önemli yükselişler görülüyor ve bu trendin önümüzdeki aylarda artarak devam etmesi bekleniyor. Yaşanan konteyner krizi küresel ticaretteki artış eğiliminde nasıl bir rol oynayacak?
Konteyner krizinin nedenlerini sıralayacak olursak birincisi, Covid-19’a bağlı kapanmalar sırasında üretimin azalmasına bağlı olarak oluşan konteyner sıkıntısı. Bir diğer neden, pandemi sonrası ekonomik toparlanmanın her yerde aynı hızda olmaması, konteynerlerin küresel dağılımında eşitsizliklere neden oldu. Bazı gelişmiş ekonomilerden gelen güçlü ithalat talebi, konteynerlerin bu ülkelerde birikmesine neden oldu. Buna karşılık, ithalat alan ülkelerden ilk tedarikçi ülkelerdeki ürünlere olan talepte ise bir artış gerçekleşmedi. Yine sağlıkla ilgili önlemler nedeniyle konteyner gemilerinde boşaltma kapasitesinin düşmesi de bir diğer neden.
Diğer taraftan, konteyner krizine rağmen, küresel ticaret çok güçlü toparlanma işaretleri gösteriyor. Kriz bazı kritik sektörler açısından ticaretin büyümesini belki biraz yavaşlatıyor, ancak genel tabloya bakıldığında küresel ticaretteki toparlanmayı engellemiyor.
Kriz sizce küresel ticaret üzerinde çok büyük bir baskı oluşturdu mu?
Küresel tedarik zincirleri kesintiye uğrarken, yerel tedarik zincirleri de bozulur. Bu nedenle pandemi sonrası toparlanma, sınır ötesi veya ülke sınırlarının içinde olmasına bakılmaksızın ekonomik aktiviteyi çok benzer şekillerde etkiliyor.
Dünya ticaretinin yüzde 80’ninden fazlası deniz yoluyla gerçekleşiyor. Covid-19 sonrası dönemde deniz yolunun payında önemli bir değişim olur mu?
Sınır ötesi sevkiyatların kompozisyonunda büyük bir değişim göreceğimizi düşünmüyorum. Ürünler zaman hassasiyeti dikkate alınarak genellikle belirli platformlar üzerinden taşınır ve Covid-19 ile de bu durum değişmedi. Sivil taşımacılıktaki düşüş havayolu taşımacılığını aksattı, ancak firmaların nakliyat şirketlerine güveni azalmadı.
Yaşanan sıkıntıda önümüzdeki dönemde belirgin bir bozulma bekliyor musunuz?
Hayır, geniş çapta küresel arzda önemli bir bozulmaya neden olabilecek unsurlar görmüyorum. Bitki yangınları veya tarımsal kuraklıklar gibi beklenmedik şokları her zaman gözlemliyoruz, ancak insanların tedarik zinciri aksaklıklarına artık daha fazla odaklanmalarıyla bunların meydana gelmesi artık daha fazla dikkat çekiyor. Küresel ve yerel tedarik zincirlerinin pandemi sonrası toparlanmaya uyum sağlamak için mücadele ettikleri ortada, ancak yaşanan aksamaların sistematik olduğunu gösteren açık kanıtlar yok ve biz bunların geçici olduğu görüşündeyiz.
Konteynerin ortalama fiyatı çok yükseldi. Bu, firmalar için önemli bir maliyet kalemi, düşürmek için ne yapılmalı?
Küresel piyasalarda halihazırda çeşitli dengesizlikler görülse de, fiyatlar daha normal seviyelere dönecektir. Artan konteyner fiyatları, firmaların kısa vadeli etkileri azaltmak için alternatif yollar bulmasına neden oluyor. Bu da oldukça doğal.
Konteyner krizi Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için ne kadar önemli? Bunun ticari faaliyetlerine etkileri ne olacak?
Artan fiyatlar ve azalan kapasite, ithalat ve ihracattaki artışı, normal koşullarda görülebilecek seviyelerle kıyaslandığında belki biraz yavaşlatabilir, ancak düşüşe yol açacağını düşünmüyorum.
DTÖ’ne bu konuda gelen şikayetler neler, siz çözüm için neler yapıyorsunuz?
DTÖ, ulaştırmayla ilgili gelişmeleri yakından izliyor. Lojistik için gerçek zamanlı göstergeler içeren düzenli ticaret barometreleri oluşturuyoruz. Ayrıca lojistik sağlayıcılar ve kullanıcılarla istişarelerde bulunduk ve onların ihtiyaçlarını, endişelerini ve etkileri hafifletme çabalarını tam olarak anlamış durumdayız.
