Akıllı tedarik zincirleri şoklara daha dayanıklı

Hilal SARI

Tedarik zincirleri COVID-19 pandemisiyle daha önce hiç yaşamadığı şoklar ve sıkışmalar yaşadı, yaşamaya da devam ediyor. Alman kurumsal yazılım şirketi SAP gibi dijital dönüşümün kilit oyuncuları tedarik zincirini daha akıllı hale getirerek bu şokların etkilerini bir nebze bertaraf ederken, bazı uzmanlar pandeminin yarattığı şoklarla “boşta kalan” küresel imalat ve dağıtım zincirlerinin stoklarını eski haline getirebilmesinin küresel ekonomiyi en az yıl sonuna kadar meşgul tutacağı görüşünde. 

Boş kalan zinciri doldurma çabası ekonomilere hız katacak

Reuters emtia analisti John Kemp “imalatçılar ve emtia üreticileri olağanüstü yoğun bir dönem geçirecek ve bu en az yıl sonuna kadar sürerek fiyatlar üzerinde de yukarı yönlü bir baskı oluşturmaya devam edecek. 

En önemli darboğazlardan birisi çip. Otomotiv ve elektronikte ciddi üretim aksamalarına yol açıyor. Ancak limanlardaki sıkışmalar ve konteyner krizi de tüm dünyada bazı malların mevcut olma halini olumsuz etkiledi. Bunun sonucunda üreticilerin stokları azaldı ve örneğin ABD’li imalat ve dağıtım şirketleri 2019’un sonunda 1,39 aylık ihtiyaca denk stok muhafaza ederken, bu Mart 2021’de 1,23 aya gerilemiş durumda. Bu stok düşüşünün en sert yaşandığı sektör perakende tarafında yaşanıyor. 2019 sonunda 1,44 aylık stok tutulan ABD perakende sektöründe bu oran 1,10 aya düşmüş. Reuters analizinde sadece ABD için güncel ve yeterli veri olsa da Avrupa’da da durumun farklı olmadığı ve tedarik zincirlerinin boşaldığı vurgulanıyor. 

Dayanıklı tüketim mallarında 6 ay tam kapasite çalışacaklar

Analistler satışlar yavaşladıkça ve stoklar da yükseldikçe bu oranların yılın geri kalanında ve 2022’de tekrar pandemi öncesi düzeylere dönmesini bekliyor. Ancak bunun olabilmesi için - özellikle de dayanıklı tüketim mallarında - üreticilerin en az önümüzdeki 6 boyunca tam kapasiteye yakın üretim yapması ve ham maddeye olan talebin yüksek seyretmesi ve fiyatları da yukarı yönlü taşıması öngörülüyor. Aynı nedenlerle navlun ve taşıma bedellerinin de tedarik zincirlerinde malların pandemi öncesi erişilebilirlikte olacağı vakte kadar yüksek seyretmesi öngörülüyor. 

SAP tüm tedarik zincirini ‘bağlı ve akıllı’ yapacak

Geçtiğimiz hafta her yıl ABD’de gerçekleştirdiği yıllık SAPPHIRE etkinliğini pandemi nedeniyle 2. kez dijital olarak gerçekleştiren Alman kurumsal yazılım şirketi SAP, 5,5 milyon kuruluşun bir araya geldiği dünyanın en büyük iş ağlarından biri olacak SAP Business Network’u kuracağını duyurdu. CEO Christian Klein pandemide şirketlerin yüzde 75’inin tedarik zincirlerinde sorunlar yaşadığını belirterek “Dünyanın en büyük ve kapsamlı iş ağını duyuruyoruz. Tedarik zincirindeki tüm şirketleri birbirine bağlamayı vaadediyoruz” diyor. Şirketin RISE with SAP adıyla sunduğu sektöre özel dönüşüm paketleriyle lojistikçi de, üretici de banka da, sorun nerede olursa olsun anında - gerçek zamanlı - olarak müdahale edebilecek ve özellikle pandemi gibi şoklarda zincirler daha sağlam ayakta kalabilecek. 

Zincirin sürdürülebilirlik düzeyi ölçülebilecek

İklim krizi, Avrupa’nın ve Biden başkanlığında ABD’nin de karbon emisyonlarına ilişkin regülasyon adımları şirketlerin tüm tedarik zincirlerinden sorumlu olduğu görüşünü yineler nitelikte. SAP, akıllı tedarik zinciri çözümleriyle (şirketlere Dünya Ekonomik Forumu (WEF) sürdürülebilirlik matriksi değerlendirmelerini de yapabilecek. Tek bir arayüzden bir yönetici “yeni çalıştığım ambalajcı emisyonlarımı artırmış” diyip, başka bir tedarikçiye geçmeyi değerlendirebilecek. Klein şöyle özetliyor “Sürdürülebilirlik kârlı, kârlılık sürdürülebilir olacak”. Çeşitlilik, kapsayıcılık ve insan hakları gibi hassas konular bile SAP tedarik zincirlerinde Klein’ın açıklamalarına göre takip edilebilir ve ölçülebilir olacak. 

Süreçlerin zekasını artıran ve şirketlerin yaşayan sistemler üzerinde iyileştirmeleri sürekli olarak yapabilmesini sağlayan Business Process Intelligence çözümleri, e-ticaret faaliyetlerini altyapıda bir üst lige çıkaran SAP Upscale Commerce, SAP’nin SAPPHIRE etkinliğinde dünyaya duyurduğu dijital dönüşüme kaldıraç etkisi yaratacak diğer inovasyonlarından sadece bazıları. 

 Bu sistemleri kullanan şirketler, sektörlerinin en iyi örneklerinin bilgilerine de erişebiliyor, bakım maliyetini düşürüyor, verimi artırıyor ve limanda takılan gemisinin gecikmesinden kaynaklanacak sorunu bile akıllı tedarik zincirler üzerinden erken görerek hazırlıklı ve atik hale geliyor. Sürdürülebilir ambalajcı arayan şirket, SAP Business Network’ten kendisine en uygun tedarikçiyi buluyor ve ağdaki şirketlerin küresel zincirdeki görünürlüğü de artıyor. Sipariş iptalleri mi arttı? Tedarik zincirine holistik bir bakış açısıyla erişebiliyor ve bu sipariş iptallerinin genelde hangi sorunlar sonrasında gerçekleştiğini görebiliyor, sorunun kaynağını cep telefonunuzdaki arayüzlerde kolayca tespit ediyorsunuz. 

“Çip, zayıflıkları su yüzüne çıkardı”

Uluslararası danışmanlık şirketi Kearney, aralarında Türkiye’den sanayi devlerinin de bulunduğu cirosu 2 milyar doların üzerindeki 370 küresel şirketlerin pandemide uyguladığı tedarik stratejilerini araştırdı. Cirosu 2 milyar doların üzerinde şirketlere “Tedarikte Mükemmeliyet Değerlendirmesi” (AEP - Assesment of Excellence in Procurement) de yapan Keaney, hem başarı öykülerinin ortak noktalarını belirledi hem de soruna ilişkin önemli şu tespitleri yaptı: 

Çip krizi tedarik zincirindeki zayıf noktaları ortaya çıkardı.

Küresel şirketlerin tedarik zincirlerinin yüzde 50’si imalat sanayi ürünleri, yüzde 30’u hizmet ürünleri.

Doğru tedarik stratejisine sahip şirketler sektör ortalamalarının 5 katı gelir ve yüzde 33 daha fazla kâr elde ettiler. 

Tedarik yönetimini doğru yöneten COVID-19 pandemisinin yol açtığı sorunları da daha iyi yönetti.

Bu şirketler, sadece maliyetleri azaltmakla kalmadı, arz şoklarına da daha dayanıklıydı. 

Pandemi şoklarıyla kırılganlık ortaya çıkınca şirketler tedarikçi sayısını çeşitlendirmeye, yakın coğrafyalara çekmeye ve veriye dayalı esnek tedarik modellerine başvurmaya yönlendi.