“ABD ve AB pandemi öncesini bu yıl yakalar”

Hilal SARI

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) bu yıl yüzde 6,4 büyüme öngördüğü ABD ve yüzde 4,4 büyüme öngördüğü Euro Bölgesi, birçok uzmana göre 2021 yılı içinde COVID-19 öncesi GSYH büyüklüklerini yakalayacak. ABD’de Başkan Joe Biden’ın açıkladığı 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketi ve buna ilaveten duyurduğu yeni 4,1 trilyon dolarlık altyapı, istihdam ve sosyal harcama paketleri ile GSYH’nin bu yıl yakalanması zaten bekleniyordu. Ancak iki dipli resesyon görülen ve ilk çeyrekte Eurostat verilerine göre yıllık bazda yüzde 1,8 daralan Euro Bölgesi’nde en güncel IMF öngörülerine göre pandemi öncesinin ancak 2022’de yakalanacağı tahmin ediliyordu. IMF’nin son öngörüsünde ABD’nin de pandemi öncesine ancak 2022’de ulaşacağı tahmin edilmişti. Ne değişti? ABD’de çok ciddi teşvikler açıklandı ve aşılama programı hızla genişletildi. Hizmet sektöründe de ciddi açılmalar var. Euro Bölgesi’nde ilk çeyrek daralması beklendiği kadar sert olmadı, imalat sektörü nisan ayında tarihi rekor büyüme kaydetti ve Almanya gibi büyük ekonomilerden gelen beklentilerin üstünde perakende büyümesi de tahmin edilenden daha güçlü bir büyüme geleceği olasılığını güçlendiriyor.

İki devde de imalat tarihi rekorda

IHS Markit tarafından dün açıklanan İmalat PMI verileri, Euro Bölgesi fabrikalarının 1997’den bu yana en yüksek faaliyet büyümesine ulaştığını gösterdi. Birliğin aşılamada attığı adımlar ve kıtadaki COVID-19 aşı üretimi için önemli yatırımlar yapılmasının desteklenmesi, önümüzdeki dönemde AB içi seyahate yönelik kısıtlamaların da gevşetilmesiyle birlikte hizmet sektörüne de ivme katması bekleniyor. ABD’de de imalat PMI marttaki 59,1 düzeyinden nisanda 60,5’e yükselerek verinin ilk açıklandığı Mayıs 2007’den bu yana en yüksek düzeyi gördü. Yeni siparişler ise 11 yılın zirvesinde.

“Fabrika siparişlerinde yığılma”

IHS Markit Başekonomisti Chris Williamson, rapordaki açıklamasında “Euro Bölgesi imalatı patlama yaşıyor” ifadelerini kullanıyor. Willamson önemli bir trende de dikkat çekiyor: Tedarik zincirlerinde yaşanan sıkışmalar da daha önce görülmemiş düzeylerde ve bu durum fabrika siparişlerinde yığılmaya neden oluyor.”

ING Bank Dünya Başekonomisti James Knightley, IHS Markit verisinin ardından “ABD ekonomisi inanılmaz ısınıyor” değerlendirmesini yaparken, Citi’den Giada Giani “Avrupa verileri nisanda beklentilerimizden çok daha güçlü geldi” diyor. Yine Citi tahminlerine göre GSYH’de pandemi öncesi yıl bitmeden yakalanak. Berenberg’den Holger Schmieding ise mayıstan itibaren güçlü talep büyümesiyle bunun yıl sonuna bile kalmayabileceğini söylüyor. Oxford Economics’ten Maddalena Martini de birliğin ekonomisinin krize karşı çok dirençli olduğunu belirterek “veriler yakın vadeli görünüm için hayli cesaret verici” diyor.

 ABD ekonomisi, ilk çeyrekteki yüzde 6,4’lük büyümeyle birlikte pandemi öncesi GSYH’nin sadece yüzde 0,9 aşağısında. Euro Bölgesi ise pandemi öncesi GSYH zirvesinin yüzde 5,5 aşağısında.

Almanya perakende satışlar beklenenin iki katı

Görünümün hızla değişmesine neden bir gelişme de PMI verisi hafif düşüşle 66,2’ye gerileyen Almanya’da mart ayı perakende satışlarının beklenenin iki katı hızda yüzde 7,7 yükselmesi. Aralıkta gelen kısıtlamalarla sert düşen perakende satışlar, aralığa göre üçte iki oranında toparlamış durumda. Commerzbank Kıdemli

Ekonomisti Ralph Solveen, kısıtlamalar kalkınca ekonomik faaliyetin ne kadar hızlı toparlanabildiğine dikkat çekerek geçtiğimiz günlerde önlemlerin yeniden kısıtlanmasının nisanda hafif bir yavaşlamaya neden olabileceğini belirterek “Ancak perakendede trend yukarı yönlü devam edecek” diyor.

Nedeni teşvik, bedeli cari açık

IMF, Nisan Mali Monitör raporunda bu büyümelerin dev teşvikler ve cari dengelerde bozulmaya izin verilmesi sayesinde gerçekleşeceğine de dikkat çekiyor. Fonun ABD için 2021’de öngördüğü cari açık yüzde 18,7. Euro Bölgesi’nde ise öngörülen cari açık/GSYH oranı yüzde 10,1. Atlantik’in her iki yakasında da beklenenden iyi büyüme verileri ve büyük harcamalar, merkez bankalarının olağandışı para politikaları üzerindeki baskıyı da artırabilir. Ancak ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) böyle bir niyeti olmadığı ve enflasyonda “kalıcı bir yükseliş” görülünceye kadar pandemi teşviklerine devam etmek istediği biliniyor.

Myanmar ve Filipinler’de fabrika kapanmaları

Bazı Asya ülkelerinde ise ilk dalgadakinden daha şiddetli yaşanan pandemi fabrika kapatmalarına neden olarak faaliyetleri yavaşlatıyor. Hindistan, Myanmar ve Filipinler IHS Markit tarafından açıklanan İmalat PMI verilerine göre üretim faaliyetlerinin yavaşladığı ekonomiler. Pandeminin merkezi haline gelen Hindistan’da fabrika siparişleri ve üretim büyümesi sekiz ayın düşük hızında. Filipinler’de imalat PMI nisanda tekrar daralma alanı olan 49’a geriledi. Darbe karşıtı gösterilerin devam ettiği Myanmar’da ise veri marttaki 27,5’ten nisanda ancak 33’e yükselebildi. İstihdamda yaşanan daralma ülke tarihinin en sert dördüncü daralması.