AB, çipte rakipleriyle arayı kapatmak için düğmeye bastı

Hilal SARI

Otomotivde dünyanın en büyük 6. çip üreticisi olan ve otomotiv dışında tüketici elektroniği gibi alanlar için de çip tedariği gerçekleştiren Alman Bosch, Saksonya eyaletinin başkenti Dresden’de 130 yıllık tarihinin en büyük tek seferlik yatırımı olan 1 milyar Euro maliyetle 300 milimetrelik üst düzey çipler üreteceği yeni fabrikasını dün dijital bir törenle açtı. İnşası 3 yıl süren ve AB’nin stratejik olarak desteklediği sektörler için 2018 yılında başlattığı IPCI (Avrupa’nın Ortak Çıkarlarını Gözeten İnovasyon Projeleri) fonlarından da destek alan Bosch’un bu yeni fabrikası Avrupa’nın ilk AIoT (Yapay Zeka ve Nesnelerin İnterneti bir arada) fabrikası. Yani tam bağlı, dijital ikizi mevcut, verilere dayalı üretim gerçekleştiriyor ve kendi kendini daha iyi hale getirebilecek zekaya sahip. Avrupa’nın yeşil ve dijital dönüşüm stratejileriyle birebir örtüşen bu yatırım Almanya Başbakanı Angela Merkel’in de açılıştaki ifadeleriyle “Almanya’nın ve Avrupa’nın çip alanında Asya ve ABD’deki rakipleriyle arasındaki açığı kapatacak.”

Bosch’un bu dev yatırımı sadece çip sektörü ve darboğaz yaşanan alanlar için değil, küresel ticarette hem Almanya hem de Avrupa’nın rekabet gücü açısından da çok büyük önem taşıyor. Bu nedenle Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager de açılışın konuşmacılarındandı. Pandemi olmasaydı, tüm bu isimleri fabrikanın açılışında kurdele keserken görecektik.

“Sektörde güçlü değiliz, Asya ve ABD ile arayı kapatmamız gerek”

Almanya Başbakanı Merkel, küresel çip krizine de vurgu yaptığı konuşmasında Bosch Dresden fabrikasının sadece Almanya için değil AB’nin inovasyon potansiyelini gerçekleştirmesinde mükemmel bir örnek olduğunu belirterek şunları söyledi: “Dresden hayal etmekte zorlandığımız geleceği daha elle tutulur hale getirdi. Yeni AIoT çip fabrikası tüm üretim süreçlerine ve geleceğin fabrikalarına örnek olacak. Eskiden ekonomilerin cansuyunun petrol olarak görünürdü ama bugün muazzam ölçekte verilerin işlenmesi gereken dijital ekonomilerde çiplere herzamankinden daha fazla ihtiyacımız olduğunu görüyoruz. Sadece otomotiv değil, birçok sektörde üretimler kesintiye uğradı ve IoT çağında talep de artmaya devam ediyor. Bu darboğazlar ekonomilerin büyümesinde ayakbağı ve daha dirençli olmak için ne yapabiliriz diye sormamız gerekiyor. Dresden bence bu yönden buna en iyi örnek. Çipler küçüldükçe hem ekonomimiz hem de yaşamımız için önemleri artıyor. Mikroelektronikler yapay zekadan, kuantum bilişime ve Bosch’un uzmanlık alanı olan otonom sürüşe, inovasyonların temelini oluşturuyor. Böyle kritik alanlarda bağımsızlığımız son derece önemli. Sadece Almanya değil tüm Avrupa’yı daha dirençli hale getiriyoruz. Refah ve sosyal güvenlik için sadece bu alanda değil birçok alanda IPCI’ler başlatmamızın ve çiplerin ilk sırada gelmesinin nedeni bu. Bu alanda desteklere devam edeceğiz, 2. bir projeyi değerlendiriyoruz yine bu alanda. Hepimiz bütçelerimiz baskı altında olduğunu biliyor ancak bu alan kritik bir alan. AB bu alana birkaç yıl önce 1,75 milyar Euro, Almanya 1 milyar Euro ayırdı. Bosch bu IPCI desteklerimizden doğrudan alan kuruluşlardan.

“Hedefimiz Almanya ve Avrupa’nın pazar payını artırmak”

Hedefimiz Almanya ve Avrupa’nın bu alandaki küresel pazar payını artırmak.  Küresel rakiplerimizle Asya ve ABD’deki arayı açıkları kapatmak için uğraşıyoruz. Bunun için ulusal ve uluslararası yatırımcılar için uygun koşulların oluşturulması gerekiyor. Avrupa olarak bu alanda dünya lideri değiliz. Bu yüzden 2021’in başında 400 milyon Euro’luk mikro elektroniklerde yeni Ar-Ge yapılması için bir proje başlattık AB olarak. İnovasyon için çok önemli bir potansiyelimiz var ve mikroelektronik çok kritik bir alan bu anlamda. Silikon Saksonyasını Avrupa’nın en önemli çip merkezlerinden biri haline getirmemiz de bundan ileri geliyor. Bosch’un yeni fabrikası da bu stratejinin bir parçası. Bu fabrikayı desteklememizin çok stratejik nedenleri var. Avrupa inovasyon politikalarında AB’nin sesini yükseltmemiz gerekiyor, şu anda güçlü bir konumda değiliz - bu hakikati kabul edelim - rakiplerimizle arayı kapatmalıyız ve daha iddialı olmalıyız çünkü rakipler uyumuyorlar. Küçük düşünürsek teknolojide “benchmark” olamayız. Bosch’un tarihindeki en büyük tek seferlik yatırım. Hem ölçeği hem kapasitesi çok etkileyici. Tam dijital ve sürekli optimize olan tam akıllı bir tesis -  AI ve IoT’nin sağlıklı bir simbiyotik - planlanandan 6 ay erken açıldı - ki bu Almanya’da olmaz normalde bildiğiniz gibi. Yani inovasyon yapabiliyoruz, geleceğe güvenle bakabiliriz. Bosch’un yeni fabrikasıyla hem Almanya’nın hem Avrupa’nın geleceğinin bir kısmını şekillendirmiş olduk. ”

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager ise açılış için “tarihin yazıldığı anlardan biri” ifadelerini kullandı ve tek bir çipin binlerce çipe bağlanabildiği 300 mm’lik Dresden çiplerinin birliğin “yeşil ve dijital dönüşüm” yol haritasında karşılaştığı zorlukları aşmasında etkili olacağına vurgu yaptı. “2018’de ilk IPCI projemiz bu nedenle mikroelektroniklerin Ar-Ge’si içindi. Pazarın henüz sağlayamadığı alanlara yönlenmesini sağladık ve sorunlarla birlikte başa çıktık. Rekabetçi temellerimizi korumak için yapıyoruz bunu. Mikroelektronik IPCI 30 kuruluş ve araştırma kuruluşu birlikte çalışılıyor. Bosch bunun büyük parçalarından biri” diyen Vestager, bu sektöre AB olarak 2 milyar Euro kamu desteği verildiğini, 7 milyar Euro da özel sektör yatırımı olduğunu söyledi.

Vestager bu yatırımın büyük sorumluluk da getirdiğini ve bu yardımı alan şirketlerin kamuya geri vermesi gerektiğini hatırlatarak şunları söyledi: “Bosch’un bu taahhütünü yerine getirdiğine çok mutluyum. Bu sayede değer yaratabileceğiz ve tüm Avrupa’da hissedilecek etkileri olacak. Bu tesis Dresden ve Silikon Saksonyası için büyük başarı ancak bu sadece Almanya’nın değil tüm Avrupa’nın başarısı olacak, o yüzden Bosch’a teşekkür ediyorum. Birçok sektörde yeni potansiyeller açan çipler olmadan yaşayamayız. Bu yüzden AB olarak 2030 itibariyle dünyadaki tüm son teknoloji ve sürdürülebilir çiplerin yüzde 20’sini üretmeyi hedefliyoruz. Bağlantısallık, süper bağlantı, e-devlet gibi dijitalleşme hedeflerimiz de var. Avrupa güvenilir ve kapsayıcı bir dijital ekonomiye bu onyılın sonunda kavuşabilir. Adil ve şeffaf ticaret de bu süreçlerde çok önemli. Açık, inovatif ve rekabetçi kalmak, sektörlerden beklediğimiz şeyler ve sizlerin de sağladığı değerler. Biz de otoriteler olarak taahhütlerimize bağlı kalacağız. Zorluklar sınırlar ötesi işbirliği gerektirecek. IPCI diğer projelerin önünü açtı. Bataryalarda da başlattık IPCI projesi. Komisyonun koordinasyon ve destek için elinden geleni yapacağına emin olabilirsiniz. Çünkü bugün gördünüz, birlikte çalışıldığında neler yapabiliyoruz.”

Avrupa’nın Silikon Saksonyası olarak da ifade edilen bölgenin Saksonya Eyaleti Başbakanı Michael Kretschmer ise şu ifadeleri kullandı:  “Avrupa’nın Silikon Saksonya’sıyız. Her üç çipten biri Dresden’den çıkıyor. Bu ülkeyi geleceğe hazır hale getirmeyi vaat eden Başbakan Angela Merkel de açılışa katılıyor. Dijital egemenlik istiyorsak sadece yazılımla değil donanım da geliştirmeli Avrupa.

IPCI bu siyasi iradeyle birlikte başarılı oldu. Bilim ve Ar-Ge’ye yatırım yapmak ve elektronikte ve dijitalleşmede yeni yetkinlikler geliştirmek istiyorsak inovasyona odaklanmalıyız. Bosch da bunu yapıyor.

Bosch Gurubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Volkmar Denner ve Bosch Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Harald Kröger, tüm dünyadan gazetecilerin sorularını yanıtlayarak tesis hakkında çarpıcı şu bilgileri verdiler: Elektronik olarak bağlı, otomatize üretim süreci var. Bosch’un ilk AIoT fabrikası, “dijital ikiz”i de olan çip fabrikasında akıllı gözlükle dolaştığınızda tüm sistemi işler halde görebiliyorsunuz, 5G’ye hazır ve başından itibaren “karbon sıfır”.

Türkiye otomotiv sektörüne de yarayacak

DÜNYA Gazetesinin Türkiye’deki otomotiv sektöründe yaşanan çip sıkıntılarına ilişkin sorusuna yanıt veren Bosch Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Harald Kröger, fabrikanın bant durdurmak zorunda kalan Türk otomotiv sektörünün darboğazının da hafiflemesine yardımcı olacağını ancak bunun bir zaman alacağını çünkü Dresden fabrikasının tam kapasiteye ulaşmasının süreceğini söyledi. Ufukta Türkiye’de bir çip fabrikası planı olup olmadığı sorusuna ise Bosch Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Volkmar Denner şöyle yanıt verdi: “Almanya’da bile son çip fabrikasını 2010 yılında inşa ettik. Bu gibi çip fabrikalarının gerçek kapasitesine ulaşması yıllar alabiliyor. Yani şu an başka bir fabrika planımız yok”. Çinli gazetecilerden de benzer bir konu gelince Denner “Önce Türkiye, şimdi Çin. Hayır şimdilik başka bir fabrika planı yok” yanıtını verdi. 

Çip sektörü 500 milyar dolara koşuyor

· 2019 yılına oranla yaklaşık yüzde 7’lik bir artışla 2020 yılında dünya genelinde 440 milyar dolar (385 milyar Euro) civarında yarı iletken satışı gerçekleşti (kaynak: Dünya Yarı İletken Ticaret İstatistikleri [WSTS]). WSTS, pazarın 2021 yılında yaklaşık yüzde 11’lik artışla 488 milyar dolara (427 milyar Euro) yükseleceğini tahmin ediyor.

· 2020 yılında Avrupa yarı iletken pazarı 38 milyar dolar (33 milyar Euro) olurken, bu tutarın 12,3 milyar doları (10,8 milyar Euro) Almanya’ya ait (kaynak: ZVEI). ZVEI, Avrupa’da satışların 2021 yılında yaklaşık yüzde 5’lik artışla 40 milyar dolara (35 milyar Euro) yükselmesini bekliyor.

· 2020 yılında, otomotiv uygulamalarına yönelik yarı iletkenler, global yarı iletken pazarının yüzde 10,6’sını oluşturdu. EMEA yarı iletken pazarında bu çipler, yüzde 35 pazar payına sahip (kaynak: ZVEI, WSTS).

· 2009 yılından beri mikroelektronik ve nanoelektronik, Avrupa’nın altı önemli kolaylaştırıcı teknolojisinden (KET’ler) bir tanesi oldu. Avrupa Komisyonu, bu teknolojileri Avrupa’nın gelecekteki rekabet gücü üzerinde belirleyici olduğunu düşünüyor.

· Bosch, otomotiv uygulamalarına yönelik yarı iletkenlerin önde gelen üreticileri arasında yer alıyor. Ayrıca, otomotiv uygulamaları ve tüketici elektroniğine yönelik MEMS sensörlerinin üretiminde de önde gelen şirketler arasında.

· Yarı iletken çipleri, yonga plakası olarak da bilinen silikon veya silikon karbürlü yuvarlak diskler üzerinde üretiliyor. Çipin büyüklüğüne bağlı olarak sekiz inçlik (200 milimetre) bir yonga plakası, birkaç yüz ila birkaç bin çip sağlayabiliyor. Silikon çipleri, sadece birkaç milimetrekare olsa da bazen milyonlarca bağımsız elektronik fonksiyona sahip karmaşık devreler içerir.