kahraman düşman’dan, kahraman rakip’e, balkanlardaki en yetenekli osmanlı elçisine

MUSTAFA KEMAL ÇOLAK

Bir dönem Macaristan İmparatorluğu’nun başkentliğini yapan Budin, bugünkü Budapeşte’nin, Tuna Nehri’nin batı yakasında kalan kısmıydı. 150 yıla yakın Osmanlı toprağı oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nun son Budin Valisi Abdurrahman Abdi Paşa’nın başarılı devlet adamlığının yanı sıra ordu kumandanlığında gösterdiği kahramanlık, savaştığı Macar İmparatorluğu yönetimince de takdir görmüştü. Nitekim, bugünkü Budapeşte’de, şehit düştüğü yerdeki mezartaşında, "145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda Valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa, bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2. günü öğleden sonra yaşamının 70. yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun!" yazılıdır.

Görme fırsatı bulduğum bu anlamı büyük yazı, 90 bin kişiye karşı 2 bin askerden oluşan ordusu ile kahramanca, yanı sıra centilmence müdafaa yapan ancak kaybeden Abdurrahman Abdi Paşa’nın ardından, savaştığı Macar İmparatorluğu tarafından kaleme alınmış.

Osmanlı Valisi Abdurrahman Abdi Paşa’nın ‘kahraman düşman’ unvanıyla takdim edildiği yazıyı, birkaç yıl önce BSH Ev Aletleri Türkiye CEO’su olarak önemli hizmetlerde bulunan Norbert Klein’i, kurumun Avrupa başkanlığına uğurlama toplantısında hatırlamıştım. Norbert Klein’e, Türkiye'ye 1,3 milyar Euro yatırım yapan BSH’ın rekabete getirdiği kalitenin, beyaz eşya sektörünün ve yerli rakiplerinin hem kapasite hem de teknolojik olarak büyümesinde önemli katkılar sunduğunu ifade ederek, iş yaşamındaki ‘kahraman rakip’ tarifini hatırlatmıştım. Halen kurumun Avrupa Başkanlığını yürüten Klein de memnuniyetini ifade ederek, unvanı onurla taşıyacaklarını dile getirmişti.

Osmanlı İmparatorluğu’nu Balkan Yarımadası’nda en iyi temsil eden yöneticilerinden biri de Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından yayımlanan, Hüseyin Onur Ercan imzası taşıyan Cânibî Ali Paşa Habsburg Viyanası’nda Son Osmanlı Büyük Elçisi kitabında işlendi. Osmanlı İmparatorluğu’nun 21 yıl süreliğine kaybettiği Belgrad’ı, 1739’da tekrar alması üzerine Habsburg’lar ile yürütülen barış müzakerelerinin kahramanı olan Cânibî Ali Paşa’nın sözünü ettiğimiz sürecini anlatıyor, ilk kez gün yüzüne çıkan belgelere dayalı, 356 sayfalık kitap. Büyükelçi Cânibî Ali Paşa’nın barış müzakerelerindeki rolü ve sonrasındaki etkin görevlerinin aktarıldığı kitap, hariciye sahasına kazandırılmış tarihimizden süzülen değerli bir kaynak eser olarak beğenilere sunuluyor.