Züccaciye dükkanındaki fil ne kadar dikkatli olabilir ki
COVID şokunun ekonomiye olumsuz etkisini tersine çevirmek uğruna piyasaları paraya boğan ve bunu yaparken kendi bilançosunu da bozan Fed, kademeli çıkış için doğru zamanı arıyor. Bu nedenle piyasaların gözü Fed başkanının da konuşacağı Jackson Hole toplantılarına odaklandı. Yatırımcılar pozisyonlarını aldılar ve sinyal beklemeye başladılar.
Dünyanın önde gelen merkez bankacıları ve ekonomistleri bugün başlayacak sempozyumda buluşacaklar ve “dengesiz bir ekonomide makroekonomik politika”yı konuşacaklar. Bu yıl ki toplantıların Delta varyantının yayılması nedeniyle sanal ortamda yapılacak olması toplantının önemini azaltmadı.
1978’den beri Kansas Fed’in ev sahipliğini yaptığı ve 1982’den bu yana da her ağustosun son perşembesi Jakcson Hole isimli küçük bir Amerikan dağ kasabasında başlayan sempozyumun görünen yüzünde, açıklanan bir tema ve bu tema çerçevesinde katılımcıların yaptıkları sunumlar vardır. Bu sunumlar önemlidir ancak biraz da teoriklerdir. Görünmeyen yüzünde ise öğlen ve akşam yemeklerinde, sosyal buluşmalarda ve koridor sohbetlerinde konuşulanlar yer alır. Bu kısımda olan biten “kayıt dışı”dır. Pandemi nedeniyle bu yıl da online yapılacak olması nedeniyle toplantıların “görünmeyen” kısmı olmayacak.
Toplantının bizim açımızdan önemi geçmişteki bazı Jackson Hole toplantılarında Fed başkanları ile Avrupa Merkez Bankası başkanlarından gelen açıklamaların piyasaları önemli ölçüde etkilemesiydi. Bazı önemli politika değişikliklerinin sinyalleri bu toplantılardan çıkmıştı. Bu yıl dikkatler Cuma günü konuşacak olan Fed başkanında olacak. Powell’ın konuşmasında Fed’in varlık alımlarını azaltmaya ne zaman başlayacağının ipuçları aranacak. Fed ayda 120 milyar dolarlık tahvil alıyor, karşılığında bu kadar parayı sisteme veriyor. Bu para sadece ABD’de değil küresel finans sisteminde bağımlılık yarattı. Ekonomik temel göstergeleri sorunlu olan birçok gelişmekte olan ekonomi “Fed bağımlısı” oldu. Bunlardan biri de biziz. Bu nedenle Fed’in yakın gelecekte para politikasında yapacağı değişikliklerin sinyallerini nefeslerimizi tuttuk, bekliyoruz.
Sempozyum sinyal gelmeden sona erer mi? Neden olmasın. Geçmişte pek çok toplantı “sinyalsiz” sona erdi. Bu da öyle olabilir. Delta varyantının hızlı yayılımı Fed, ekonomik görünüme daha ihtiyatlı bakmak isteyebilir. Bu ortamda Powell’ın yarınki konuşmasında varlık alımı azaltımı için bir tarih vermekten kaçınacağını düşünen çok analist var. Ancak hakim görüş Fed’in adım atmaya Kasım’da başlayacağı yönünde. Bu bakış açısıyla yüzde 5.5 gibi yüksek bir hızda büyüyen bir ekonomi açısından geri çekilmeyi başlatmak için bundan uygun zaman olamaz.
Fed buna benzer hamleleri daha önce de yaptı. Bu nedenle geri çekilmenin piyasaları nasıl etkileyeceğini biliyor. Geçmişteki açıklamaların 2013’te olduğu gibi piyasalarda sert dalgalanmalara yol açması sebebiyle bu defa kullanacağı ton konusunda daha dikkatli davranmak isteyebilir. Ama ne yaparsa yapsın, ne kadar dikkatli olursa olsun, kırıp dökmeden bu işi götürmesi zor. Kırmak biraz da bu işin fıtratında var. Fed züccaciye dükkânındaki file benziyor. Elinde değil, cüssesi çok büyük; dükkanda ise kırılacak çok şey var.
Geçen yıl dip yapan dünya ekonomileri her ne kadar bu yıl toparlansalar da kırılganlık hala devam ediyor. Ancak Muhammed El-Erian’ın dediği gibi Powell düşündüğünü detaylandırmak için bekledikçe Fed’in işi daha da zorlaşacak. Bu nedenle Cuma günü yapacağı konuşma yeni hikâyeyi anlatmak için çok değerli bir fırsat olarak görülebilir. Ben de birçok bankacı ya da ekonomistin beklediği gibi yarın sinyal gelmesini bekleyenlerdenim.