Zamanın ruhunda Rusya’nın 9 Mayıs Zaferi ve Avrupa
Rusya tarafından her yıl kutlanan 9 Mayıs Zafer Günü, bu yıl Ukrayna’daki savaş nedeniyle dünyanın merceğinde… Biz de bugün Dipfriz’de, zamanın ruhunda, Rusya’nın 9 Mayıs Zafer Günü kutlamaları ve beraberinde getireceklerine odaklanacağız.
Rusya’da Zafer Günü, Sovyetler Birliği’nin Nazi Almanyası’na karşı kazandığı zaferin yıldönümü. Hatta 2022 anma törenleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin yönetiminin Dünya için bundan sonraki sürece dair önemli şifrelerini de içinde barındırıyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşın seyrini etkileyecek önemli açıklamalar yapması bekleniyor. Savaş sürecinin beraberinde getirdiği izolasyonlar nedeniyle, törenlere yüksek düzeyde bir uluslararası katılım beklenmezken, 1945’den beri her yıl kutlanan Zafer Günü’nde, Sovyetler Birliği’nin Nazilere karşı kazandığı zafer anılacak.
Sovyetler Birliği, İngiliz ve ABD askerleriyle II. Dünya Savaşı’nın seyrini Almanların aleyhine çeviren önemli bir güç oldu. Nazi Almanyası Mayıs 1945’te teslim oldu; 1939’da Polonya işgaliyle başlayan süreç zaferle noktalandı. İki süper güç, ABD ve Sovyetler Birliği, savaşın sona ermesiyle yeni Dünya dengelerinin mimarları oldular.
Bundan tam yüz yıl önce kurulan Sovyetler Birliği (1922-1991) varlığını sürdürseydi, 2022’de 100 yaşında olacaktı… Bu yüzyılın başından beri, zamanın ruhu, “küreselleşen dünya” diyordu. Ne olduğunu tam anlamadan, evet tam olarak o ruha sarıldık ama şimdi “barış için savaş” ruhuna kapılan insanlığın bir çıkış yolu bulamadığı da bir gerçek… Barışa son vermeyen bir ‘barış’ bakalım nasıl kurulabilecek?..
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna’ya silah sevkiyatı yapan NATO ülkelerine ait nakliye araçlarının Rus ordusunun meşru hedefi olduğunu söyledi.
Ukrayna’ya gelen silah yüklü NATO araçlarına ilişkin açıklamalarda bulunan Şoygu, “ABD ve NATO müttefikleri Ukrayna’ya silah sevkiyatına devam ediyor. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaçları için ülke topraklarına silah veya malzemeyle gelen Kuzey Atlantik İttifakı’nın herhangi bir nakliye aracı bizim tarafımızdan imha edilmek için meşru bir hedeftir” dedi. Rusya’nın 28 şehrinde 9 Mayıs Zafer Bayramı nedeniyle geçit töreni düzenleneceği bilgisini paylaşan Şoygu, bu törenlerde toplam 65 bin kişi, 2 bin 400 çeşit silah ve askeri teknik araç, 460 uçak ve helikopterin yer alacağını ifade etti.
Kızıl Meydan semalarında Rus Hava Kuvvetleri 9 Mayıs Zafer Günü provalarında, Rus Ukrayna Savaşı’nın sembollerinden biri haline gelen ‘Z’ işaretli uçuşlarıyla dikkatleri üzerinde topladı…
‘Varşova Paktı’ çökünce oluşan boşluk…
NATO’nun karşısında, Sovyetler Birliği döneminde Varşova Paktı vardı. Birliğin dağılışı ile bu askeri ve politik örgütlenme ömrünü tamamladı. Sovyetler Birliği mirasını devralan Rusya Federasyonu ülkeler arasında karşılıklı askeri bağları bir pakt içinde güçlendirmeye yönelten bir motivasyon ve siyasi örgütlenme inşa edemedi. Bağımsız Devletler Topluluğu ise böylesi amaçlara odaklanamadı. 2022’nin 24 Şubat’ında Rusya’nın Ukrayna’ya girmesiyle devasa bir belirsizlik ve Savaş gündemi, dünya kamuoyunun ilk maddesi oldu.
Dağılan Sovyetler Birliği’nin jeo stratejik ülkelerinden olan Ukrayna’nın işgali emrini verdiğinden beri Batı’nın derin yaptırımlarına maruz kalan Putin’in birlikleri; tanklar, roketler ve kıtalararası balistik füzelerden oluşan bir geçit töreninden önce Kızıl Meydan’da dünyada yankı bulacak mesajlar vermesi bekleniyor.
Rus Savunma Bakanlığı kaynaklarına göre, Kızıl Meydan semalarından süpersonik savaşçılar, Tu-160 stratejik bombardıman uçakları ve 2010’dan beri ilk kez, nükleer bir savaş durumunda Rusya’nın en üst rütbeli komutanını taşıyacak olan II-80 “Kıyamet Günü” komuta uçağının bu törenlerde gövde gösterisi yapacak olması uluslararası kamuoyunda kaygı verici olarak tanımlanıyor.
69 yaşındaki Kremlin lideri Putin, bir yandan yaptırımlarla sert bir şekilde boğuşurken, Rus ekonomisi, Sovyetler Birliği’nin çöküşünü takip eden yıllardan bu yana en kötü daralmayla karşı karşıya. Batılı kaynaklar, Putin’in Ukrayna’da gerilimi azaltacak bir zafer ilan etmesi umutlarının düşük olduğu görüşündeler.
Rusya, askeri yeteneklerini azaltmak ve tehlikeli milliyetçiler ve Naziler olarak adlandırdığı şeyin kökünü kazımak için “özel operasyon” dediği 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya on binlerce askeri Ukrayna’ya savaşa sürdü. Ukrayna ve Batı, faşizm iddiasını saçma bularak reddederken, Putin’in sebepsiz bir saldırganlık savaşı yürüttüğünü ileri sürüyor.
Sonuç olarak; Vladimir Putin, Rusya’nın en uzun süre iktidarda kalan liderlerinden biri.
Putin’in bu kadar uzun süre ayakta kalmasının bir sırrı da, Berlin Duvarı yıkıldığında Doğu Almanya’da Sovyet İstihbarat Servisi (KGB) için çalışmış olması ve Sovyet askerlerinin çekilmesi ile yaşanan kaosun doğrudan tanıklarından biri olarak Rus halkı ile kurduğu derin bağlarda saklı. Sovyetler Birliği’nin son Başkanı Gorbaçov’un uzun mücadelelerle elde edilmiş kazanımları, Sovyet askerlerini alelacele Doğu Almanya’dan geri çekmek gibi adımlarla feda etmekle suçlanırken, Vladimir Putin, Rus kamuoyunda hala Rusya’nın çıkarı için dişiyle tırnağıyla mücadele eden bir lider izlenimi yaratmak için adeta savaş veriyor. Bundan 30 yıl sonra halen NATO’nun Rusya sınırlarına yaklaşmasına sertçe karşı çıkıyordu ve son olarak Ukrayna‘da yaptıklarından da anlaşılacağı gibi, Rusya gücünü göstermeye de hazır.
Borrell: Putin kontrol altına alınmalı
Aynı güne denk gelen 9 Mayıs “Avrupa Günü” çerçevesinde, Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borrell’in en son açıklamaları da dikkat çekiciydi. Son dönemde, Moldova’da yaşananlara dikkat çeken Borell, Moldova’da olanlardan ve Rusya’nın çatışmayı bu ülkeye kadar genişletme olasılığına dair endişelerini açıkça vurguladı. Rusya’ya yönelik yeni yaptırım paketine de değinen Borrell, Rusya’dan petrol ithalatını durdurmaya yönelik tüm Avrupa ülkeleri arasında bir anlaşma olması için çalıştıklarını belirtti. Borrell, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın “Rus petrolüne yönelik ithalat yasağının Macaristan ekonomisi için atom bombası olacağı” yönündeki değerlendirmesini ise “kabul edilemez” bulduğunu ifade etti. Vladimir Putin liderliğindeki Rusya’nın, uyguladığı yaptırımlar sebebiyle zayıfladığını bildiren Borrell, “Modern dönemin en güçlü resesyonunu yaşıyorlar, hatta şu anda yüzde 10’luk bir kayıp kaydedilmiş durumda. Bunun için üzgünüm çünkü çok sayıda normal insan, Ruslar acı çekiyor ama bizim amacımız Rus halkıyla mücadele etmek değil, Putin’in siyasi fi kirlerini kontrol altına almak... Ukrayna’ya yardım etmeye devam etmeliyiz. Bu ülke, işgalden acı çekiyor. Ukraynalılar bizim dostumuz. Ukrayna’ya yardım etmeli ve Rusya’ya da baskı yapmalıyız tabii ki ekonomik bir baskı. ‘Ukrayna’ya yardım etmemeliyiz’ diyenleri anlamıyorum” ifadelerini kullandı.
Putin kaybetmeyi göze alamaz…
CIA Direktörü William Burns, Putin’in “kaybetmeyi göze alabileceğine inanmadığını ve bu nedenle ABD’nin ne olursa olsun potansiyel nükleer tehdide “çok keskin bir şekilde odaklanması” gerektiğini söylüyor. Kremlin bunu şiddetle reddediyor, ancak Batılı analistler ve devlet yetkilileri, Vladimir Putin’in Rusya’nın tam askeri seferberliğini, ülkenin Sovyetler Birliği’nin İkinci Dünya Savaşı’ndaki zaferini kutladığı 9 Mayıs’ta ilan edebileceği konusunda uyarıyor. İngiltere’nin Savunma Bakanı Ben Wallace, böyle bir duyurunun kendisini şaşırtmayacağını söyleyerek, Putin’in Rusya’nın şu anda “Dünyanın her yerindeki Nazilerle” savaşta olduğunu ve kitlesel zorunlu askerliği gerektirdiğini iddia edebileceğini de sözlerine ekliyor. Öte yandan, Rus kamuoyunda Ukrayna’da yaşanan savaş felaketini, örneğin RT Genel Yayın Yönetmeni’nin Zafer Bayramı için sadece «standart bir geçit töreni provası» olduğunu söyleyerek espri yapması ve Ukrayna›nın başkenti Kiev'in Rusça yazımını kullanarak, "Sadece bu yıl geçit töreninin Kiev'de düzenlenmesine karar verildi” şeklinde tweet atması bakış açısına dair ipuçları veriyor.
Bir başka beklenti de seferberlik… Rusya Federasyonu daha önce hiç tam seferberlik ilan etmemişti (Kremlin şimdi böyle bir niyetinin olmadığını söylüyor), bu yüzden bunun gerçekte nasıl olacağına dair herhangi bir konuşma tamamen varsayımsal ve sadece kurallar ve kurallar çerçevesinde spekülasyon olarak algılanıyor. “Seferberlik”, ilk olarak 1997’de kabul edilen federal bir kanunla düzenlenen hukuki bir terimdir. Başkan, kanunda belirtilen çeşitli “algoritmaları ve prosedürleri” tetikleyerek, kanun hükmünde kararname ile bir seferberlik başlatabilir. Bu yılki kutlamalar, Rusya’nın Nazizmin yenilgisindeki rolünü sergilemekle birlikte, Rusları “atalarının başarılarını ve zaferlerini sürdürmeye” motive ederek Silahlı Kuvvetlere katılmayı desteklemek için tasarlandığı şeklinde varsayımlar da ağır basıyor.
Batılı yetkililer ve gözlemciler, Kremlin’in 9 Mayıs’ta ülkenin piyade eksikliği de dahil olmak üzere sorunlardan dolayı engellendiği bildirilen Ukrayna’daki askeri harekatını hızlandırmak için yedek askerler veya sivil seferberliği ilan etmeyi planlayabileceği konusunda uyarıyorlar. Ancak bu tezler de, üst düzey Rus yetkililer tarafından reddediliyor. Hem Putin’in düşmanları hem de destekçilerinin 9 Mayıs’ta bir şeyler olmasını bekledikleri kesin. Bu beklentiler hiç şüphe yok doldurulması gereken bir boşluk yaratıyor. Aksi takdirde, Putin’in siyasi olarak kaybetmesi olası.