Zam sağanağı sigarayı TÜFE’de birinci sıraya taşıdı

Ocak ayları itibarıyla son bir yılda yüzde 45 zam gören sigara Türk halkının toplam tüketimde en çok para ayırmak durumunda kaldığı ürün haline geldi. TÜİK, TÜFE’de 2020 ağırlıklarını belirledi ve sigara yüzde 5.7144’lük oranla ilk sıraya çıktı. Sigaranın payı geçen yılki yüzde 3.8712’ye göre 1.8432 puan artış kaydetti.

Sigaranın payındaki bu artış alkollü içecekler ve tütün grubunun toplamdaki payını da hızla yukarı çekti. Söz konusu tüketim grubunun geçen yılki TÜFE’de yüzde 4.23 olan ağırlığı bu yıl yüzde 6.06'ya yükseldi. Zaten alkollü içecekler ve tütün 1.83 puanlık pay artışıyla ana harcama grupları içinde payı en hızlı artan grup oldu.

Türk halkının ortalama olarak her 100 liralık harcamasının 5 lira 71 kuruşunu sigaraya ayırmak durumunda kalmasının en büyük nedeni ağırlıklı olarak yüksek zamlar. Girişte de belirttik; TÜİK’e göre sigaraya son bir yılda yüzde 45 zam geldi. Bu, yüzde 12.15 olan son bir yıldaki TÜFE artışına fark atan bir oran. Dolayısıyla vatandaş aynı miktarda sigara içiyor olsa bile zam oranının yüksekliği yüzünden sigaraya daha çok para ayırmak zorunda kaldı. Bunun sonucunda da sigaranın ağırlığı yüzde 3.87’den yüzde 5.71’e çıktı.

Sigaranın 2018 yılındaki ağırlığı yüzde 4.88 düzeyindeydi. 2018’deki payın 2019’da gerilemesi de fiyatın neredeyse sabit kalmasından kaynaklanmıştı. Sigara fiyatları geçen yılın ocak ayında bir önceki yıla göre yalnızca yüzde 0.22 artış göstermişti.

Kira ikinci sıraya indi

Sigaranın payında büyük ölçüde zam kaynaklı olarak ortaya çıkan bu hızlı artış, TÜFE’de ağırlık sıralamasında yıllardır birinci basamakta bulunan kirayı ikinci sıraya indirdi.

Kiranın toplam TÜFE’deki payı bu yıl geçen yıla göre az da olsa arttı artmaya ama sigaranın payındaki tırmanma kirayı ikinci sıraya itti.

Kiranın geçen yıl yüzde 4.82 olan payı bu yıl yüzde 5’e yükseldi.

Otuz kalem TÜFE'nin yarısı

TÜFE 2020 yılında 418 kalem mal ve hizmetin fiyatı üstünden hesaplanacak. Toplamda 418 kalem mal ve hizmet izlenecek olmakla birlikte TÜFE’nin yarısı otuz kalemden oluşuyor.

Otuz kalemin toplamdaki ağırlığı yüzde 49.5, kalan 388 kalemin ağırlığı ise yüzde 50.5 düzeyinde bulunuyor.

Bu otuz kalem içinde payı en çok artan biraz önce de belirttik, sigara. Payı en çok düşen ise dizel otomobil oldu. Dizel otomobilin geçen yıl yüzde 4.1936 olan ağırlığı bu yıl yüzde 3.1573’e geriledi.

TÜFE’de yüzde 1.35 artış

Ocak ayındaki TÜFE artışı beklentiler doğrultusunda geldi. TÜFE’deki ocak ayı artışı yüzde 1.35 oldu. Geçen yılın aynı ayında yüzde 1.06 artış kaydedilmişti.

Ocak ayındaki yüzde 1.35’lik artışla yıllık artış yüzde 12.15’e yükseldi.

Yıllık artış geçen yılın ocak ayında yüzde 20.35, aralık ayında ise yüzde 11.84 düzeyinde bulunuyordu.

TÜFE’de bu yılın tahmininin yeni ekonomi programında yüzde 8.50 olarak yer aldığını, Merkez Bankası’nın tahmininin ise yüzde 8.20 olduğunu hatırlatalım.

Yıllık artış şubatta hızlanabilir

Geçen yılın şubat ayında TÜFE artışı yalnızca yüzde 0.16 olmuştu. Bu oran genel artış eğilimine göre çok

düşük sayılır. Dolayısıyla bu yıl bir anlamda normale dönülmesiyle, ki bu yüzde 0.6 ile yüzde 0.8 arasında bir artış demektir, yıllık oran ocak sonundaki yüzde 12.15’ten yüzde 13’e doğru hareketlenebilir.

TÜFE’nin geçmiş yıl ortalamalarının ay bazında nasıl seyrettiğine ve bu yılki eğilimin nasıl olabileceğine dönük çalışmamız köşemizde 22 Ocak’ta yer almıştı.