Yüzyılın vergi affı (2)
Yılmaz SEZER
09.03.2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul edilen ve 12 Mart 2023 tarihli resmî gazetede yayınlanan “7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin” kanunda, meclis görüşülmeleri sırasında yapılan 2. büyük ve önemli değişiklik ise 2022 yılının matrah artırımı yolu ile vergi affına dahil edilmiş olmasıdır. Bu yasal düzenleme cumhuriyet tarihinde ilk olması nedeniyle önem arzetmektedir. Çünkü ilgili döneme ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi verilmeden vergi tekniği açısından af kapsamına sokulması mümkün değildir.
Ancak yapılan bu düzenleme ile mümkün hale getirilmiş bulunmaktadır.
23 Ocak 2023 tarihli “Yüzyılın Vergi Affı Geliyor “başlıklı yazımda, seçim takvimi gibi vergi tekniği açısından da vergi affının takvimi bulunduğu gerekçeleri ile açıklayarak; seçimin fendi vergi tekniğini yenecek mi? diye sormuştum. İmkansıza yakın görülen bu konu kanunun teklif metninde olmamasına rağmen mecliste görüşülürken yasaya dahil edildi ve olmaz denilen de oldu.
Yani seçimin fendi, vergi tekniğini yendi!
Yapılan bu düzenlemeyi gelin birlikte değerlendirelim.
Kanun metnine eklenilen geçici bir madde ile 2022 takvim yılı için uygulanacak matrah artırımının yani vergi affının usul ve esasları ayrıca belirlenmiştir. Buna göre 2022 yılı için bu madde hükmünden faydalanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının %25 oranından az olmamak üzere artırılması gerekmektedir.
Ancak %25 oranındaki artışlar için birde asgari tutarlar belirlenmiştir. Kanun hükmünde belirtilen asgari tutarlar; işletme hesabı esasına göre defter tutanlar için 105 bin Türk Lirası; bilanço esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabı için 200 bin Türk Lirası, kurumlar vergisi mükellefleri için 500 bin Türk Lirası olarak belirlenmiştir.
Ayrıca 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunulabilmesi için;
- Bu yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması,
- Bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahların ise; 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan matrahtan, tutarı yüksek olanından az olmaması gerekmektedir.
Yani 2022 takvim yalında beyanname verilmeyecek olması nedeniyle, diğer yıllara göre kendi içinde özel bir düzenleme yapılarak vergi alacağı güvence altına alınmaya çalışılmıştır. Matrah artırım oranı %25 ve asgari tutarlar yüksek belirlenilmeye çalışılmış olup, ayrıca 2021 yılı için beyan edilen matrahın yeniden değerleme oranı kadar arttırılmış olması veya matrahın 3.geçici vergi dönemine göre %40 artırılmış olması durumunda hangisi yüksek ise matrah olarak bunun alınması öngörülmüştür.
Maliye Bakanlığı 2022 takvim için öngördüğü sınırlar dahilde oluşacak matrah ve buna bağlı oluşturulacak matrah artışları üzerinden vergi almayı kendisi için yeterli olarak görmüştür. 2022 yılı için, beyan esası yerine götürü vergi esası getirilmiştir demek sanırım yanlış olmayacaktır.
Bu durumda mükellefler düşen ise, ince ince hesap yaparak, 2022 yılı için ödemek istedikleri vergi ve buna bağlı matrah artırımını hesap etmek olacaktır!