Yüzde 33 ara hedef değilmiş. Peki, hedef ne?
TCMB, geçen hafta perşembe günü yılın son enflasyon raporunu açıkladı. 2024 sonu enflasyon tahminini üç puan yükselterek yüzde 36 yaptı. TEPAV’ın Eylül ayında yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda bu değer yüzde 39 olarak, Ekim başında yayınlanan IMF değerlendirmesinde ise yüzde 46 olarak tahmin ediliyor.
Rasyonele dönüşü simgeleyen bir ekonomi programı uygulanacağı açıklandı seçimlerden sonra. Bu çerçevede, çok yüksek düzeye ulaşması beklenen bütçe açığını düşürecek önlemler alındı. Finansal istikrarı bozucu bir dizi kararın geri alınmasına başlandı. TCMB yönetimi değişti. Para politikasında kademeli sıkılaşma süreci başladı. Kur Korumalı Mevduat belasından kurtulmak için bazı düzenlemelere gidildi. Hepsi doğru yönde adımlar.
Ancak, uzun bir süredir hiçbir anlamı kalmayan yüzde 5 enflasyon hedefi değiştirilmedi. Bu önemli bir hata. Ortada itibarı olan bir hedef olsa, bu hedefi zırt pırt değiştirmek açık ki o itibarı ortadan kaldırır. Kontrol edilmesi mümkün olmayan gelişmeler -mesela ham petrol fiyatlarında keskin bir artış- nedeniyle geçici bir süreliğine hedeften sapılacağı ortaya çıkmış olabilir. Salt bu nedenle elbette hedef değiştirilmez, enflasyon tahmininizi yukarıya çekersiniz. Bir süre sonra, uyguladığınız politika sayesinde, enflasyonun tekrar hedefle uyumlu bir yol izlemeye başlayacağını açıklarsınız.
Oysa şu anda bir enflasyon hedefi yok. TCMB internet sayfasında, 2012’den bu yana hedef yüzde 5 görünüyor. Sadece ‘bu yana’ da değil; 2024 ve 2025 için de öyle. Oysa arada neler oldu neler. 2017’den bu yana çift hanede yılsonu enflasyonu. 2021’de yüzde 36, 2022’de ise yüzde 64 oldu. 2023 sonu TCMB tahmini yüzde 65. Ama hedef hep yüzde 5. (Grafik 1). Enflasyon hedefi neden konuluyor? İleriye ilişkin belirsizlikleri azaltan bir ışık olsun diye. Vadeli alışverişlerde, borç verme-alma sözleşmelerinde, ücret pazarlıklarında çıpa olsun diye. Ama bunca yüksek enflasyona karşın hedef yüzde 5 olunca, o hedefin bir anlamı kalmıyor. Denilebilir ki “o çok ilerisi için bir hedef”; doğru da sorun da burada. 2024 ya da 2025 sonunda para politikası hangi hedefe göre şekillenecek? Herhalde yüzde 5’e göre değil.
İşte burada devreye TCMB’nin enflasyon tahmini giriyor. Çok ilerisi için bir hedef var ama yakın zaman için açıklanmış bir hedef yoksa -şimdi olduğu gibi- TCMB’nin enflasyon tahmini bir ara hedef işlevi görüyor. Daha doğrusu ben öyle düşünüyordum, konuya yakın başka iktisatçılar da. Oysa o tahmin değişti. Yani, 2024 sonu tahmini bir ara hedef değilmiş. Bu durumda 2024 sonu hedefi ne? 2025 sonu hedefi ne? Neye göre şekillenecek sözleşmelerde bağıtlanan fiyat ve ücret artışları ve de faizler? Ekonomi yönetiminin hedef sorununu gündeme almasında yarar var.
