Yüksek faiz bankalara da yaramadı
BDDK bankacılık sektörüne dair aylık verilerini geçen hafta açıkladı. 2023 yılında genel olarak sonuçlar 2022 yılının gerisinde kaldı ve yüksek faizden beklentilerinin aksine bankalar yararlanamadı. Özetle bankacılık sektörü 2023 yılında aktiflerde yüzde 64,3, mevduatta yüzde 67,4, kredilerde yüzde 53,9 ve öz kaynaklarda yüzde 50,9 büyüyerek sırasıyla, 23.5 trilyon TL, 14.9 trilyon TL, 11.7 trilyon TL ve 2.1 trilyon TL olarak gerçekleşti.
Karlılık ve öz kaynak gelişimini biraz daha detayına baktığımızda bankaların ortalama öz kaynak verimliliğinin 2023 yılında 2022 yılına göre gerilediğini görüyoruz. 2022 yılında yüzde 49,9 olan öz kaynak karlılığı (ROE) 2023 yılında yüzde 41,5’a gerilemiştir. 2022 yılında 431.6 milyar TL olan kar yüzde 39,9 artmış 603.6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu verileri dolar bazlı da incelediğimizde hem karlılıkta hem öz kaynaklarda azalma var. 2022 yılı net karı 23.5 milyar dolar, 2023 yılı net karı 20.5 milyar dolar. 2022 yılında öz kaynaklar 75.1 milyar dolar, 2023 yılında 72.1 milyar dolar ve düşüş yüzde 4. Dolayısıyla bankalar yüksek faize rağmen karlılık ve öz kaynaklarını dolar bazlı veya yüzde 64,77 gerçekleşen 2023 yılı enflasyonuna karşı koruyamamışlardır. 2023 yılının ikinci yarısında başlayan faiz artışı kredilerden alınan faizleri önemli miktarda yüzde 100 artırarak 1 trilyon 618 milyar TL’ye ulaşmasına karşın faiz giderleri yüzde 198 artmış 1 trilyon 905 milyar TL’ye ulaşmıştır. Faiz giderlerindeki hızlı artış net faiz gelirlerinin yüzde 6 azalmasına neden olmuş ve 718.3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucu olarak da bankacılık sektörü 2022 yılının karlılık ve öz kaynak büyümesi ve oranlarda geride kalmıştır.
2023 yılına ait reel sektör rakamları hem KAP ’ta hem de TCMB sektör bilgileri olarak henüz açıklanmadı. Bizim görüşümüz 2023 yılında Faiz Giderleri / Satış ve Faaliyet Karı /Faiz Giderleri (İnterest Coverage Ratio) 2022 yılına göre daha olumsuz gelecek. 2022 yılında tüm reel sektör yaklaşık 1 milyon şirket verisine göre hem faiz giderleri /satış hem de faaliyet karı/ faiz giderleri 2021 yılına göre düzelmiştir. Sırasıyla 2021 yılında yüzde 5,3 olan oran yüzde 3,3’e düşmüş 1.377 olan oran 2,25’e çıkmıştı. Basitleştirirsem 2021 yılında faaliyet karımızın yüzde 72,6’sını faiz gideri olarak kullanırken bu oran 2022 yılında yüzde 44’e düşmüştü. Genel olarak şirketler de 2022 yılını finansal olarak daha iyi bir yıl olarak geçirmişlerdi. 2023 yılında muhtemelen tekrar 2021 rasyolarını görmüş olacağız ve faiz giderlerimiz iki katına çıkacak.
"Bankaların ortalama öz kaynak verimliliğinin 2023 yılında 2022 yılına göre gerilediğini görüyoruz. 2022 yılında yüzde 49,9 olan öz kaynak karlılığı (ROE) 2023 yılında yüzde 41,5’a gerilemiştir. 2022 yılında 431.6 milyar TL olan kar yüzde 39,9 artmış 603.6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir."
Sonuç olarak 2023 yılının ikinci yarısında artan politika faizi hem bankacılık hem de reel sektör açısından etkileri negatif oldu. Enflasyon ile mücadelede uygulanması gereken para politikasından hızlıca sonuç olarak tekrar normale dönülmesi çok önemli. Ne reel sektör ne de bankacılık sektörü yüksek faizden memnun değil.