Yüksek enflasyon bölgesel eşitsizlikleri de derinleştirecek
Yaşadığımız yüksek enflasyonun sadece gelir dağılımını daha da bozmakla kalmayıp bölgeler arasındaki eşitsizlikleri de geri kalmış bölgeler aleyhine daha da artıracağı görülüyor. TÜİK’in enflasyon hesabına göre bölgesel enflasyon dengelerine baktığımızda şöyle bir manzara var:
* TÜİK’in Düzey-2 coğrafi bölge sınıflamasına göre 26 bölge içinde en düşük enflasyona sahip olan bölge yüzde 54.44 ile İstanbul. İkinci en düşük enflasyonlu bölge yüzde 58.83 ile İzmir. Üçüncü sırada da yüzde 59.75 ile Bursa, Eskişehir ve Bilecik’ten oluşan TR41 bölgesi yer alıyor.
* Enflasyonun en düşük olduğu bölgelerin tamamı, ortalama gelir düzeyinin en yüksek olduğu en gelişmiş illerden oluşuyor. Özellikle İstanbul’un enflasyonu, açık ara daha düşük düzeyde.
* Buna karşın enflasyonun en yüksek olduğu bölgeler, geri kalmış ve ortalama gelir düzeyi en aşağılarda yer alan Doğu Anadolu ve Karadeniz illeri. Enflasyonu en yüksek olan bölge yüzde 70.93 ile Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin ve Gümüşhane illerini kapsayan Doğu Karadeniz. İkinci sırada yüzde 70.77 enflasyonla Kastamonu, Çankırı ve Sinop’tan oluşan orta Karadeniz illeri yer alıyor. Enflasyonu en yüksek üçüncü bölge ise yüzde 69.26 ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan’dan oluşan Doğu Anadolu illeri.
* Buna göre İstanbul’un enflasyonu Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin ve Gümüşhane’nin enflasyonundan 16.49 puan daha düşük. Bir başka ifadeyle Doğu Karadeniz’in yoksul illerinin enflasyonu İstanbul’un 1.3 katı.
* En hayati ve vazgeçilmez tüketim kalemlerindeki enflasyonun bölgeler arası farklılıklarına baktığımızda da genel olarak ortalama gelir düzeyinin düşük olduğu bölgeler aleyhine bir görünüm var. Üstelik bazı hayati tüketim kalemlerinde bölgeler arası enflasyon farkları iyice açılabiliyor.
* Meşrubat hariç gıda maddeleri enflasyonunda başı yüzde 76.26 ile Diyarbakır ve Şanlıurfa çekiyor. İkinci sırada yüzde 74.67 ile Doğu Karadeniz illeri, üçüncü sırada ise yüzde 74.52 ile Doğu Anadolu’dan Van, Muş, Bitlis ve Hakkari illeri yer alıyor.
* Gıdada en düşük enflasyon ise yüzde 69 ile İzmir ve yüzde 69.65 ile Balıkesir ve Çanakkale illerinde.
* TÜİK’in gerçek kira enflasyonu hesabında bölgeler arasında iki katı bulan farklılıklar var. Bu kez en düşük kira enflasyonu yüzde 11.36 ile Doğu Karadeniz’de. Bu aynı zamanda kira enflasyonu bu kadar düşük hesaplanması Doğu Karadeniz’in enflasyonunun çok daha yüksek çıkacağına işaret ediyor. En yüksek kira enflasyonu ise yüzde 23.98 ile Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde.
* Fiyatların esasta kamu tarafından belirlendiği elektrik, gaz ve diğer yakıtlar kaleminde bile bölgeler arasında adeta uçurum olması dikkat çekici bir çelişki. Konuttaki enerji harcamalarında Ankara’nın enflasyonu yüzde 55.50 iken Doğu Anadolu’daki Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan illerinde yüzde 138.54 ile Ankara’nın 2.5 katını buluyor.
Bu manzara, yaşadığımız dizginsiz enflasyonun bölgeler arasındaki eşitsizliği iyice artıracağına ve geri bölgelerdeki yoksulluğu alabildiğine derinleştireceğine işaret ediyor.
