Yüksek aidatlar göçe zorluyor!

2025 yılının ikinci ayındayız. Yeni yıl sürekli artan zamlar ile geldi. Hayat pahalılığı karşısında vatandaşın ekonomik sıkıntıları da devam ediyor.

Asgari ücretin belirlenmesi köprü, otoyol, elektrik, su, doğalgaz, internet, cep telefonu, barınma, sebze ve meyvedeki artış da eklenince vatandaşın ağır kış koşullarında, evlerinde ödeme yapacağı genel giderlere de zam yapıldı.

Milyonlarca insanı etkileyen bir diğer artış da site aidatları… Ayrıca iş merkezlerinde bulunan işyerleri de aidat ödüyor.

Kiracı; aidata yetişemezken, emeklinin gücü aidata yetmiyor. Ev sahibi de kiracı bulamayıp, boş evine aidat ödemek zorunda kalabiliyor.

Alım gücünün azalması, barınma en önemli sorun olarak karşımızda duruyor. Kira fiyatları da özellikle büyükşehirlerde artmaya devam ediyor. Tüm bunlara ayrıca aidat ödemesi de eklenince vatandaş sahibi olduğu evinde kiracı durumuna düşüyor ya da emekli kendi evinden sürgün ediliyor.

Hafta sonu bir meslektaşımla bir araya geldik. Sohbet ederken ekonomik koşulların her geçen gün yaşamı zorlaştırdığını söyledi.

İstanbul’da iş merkezlerinin yoğun olduğu lüks bir caddede ofisi olan ve kirasının yüksek olduğuna vurgu yapan meslektaşım, “Aidat ücreti de arttı. Hiçbir şey yapılmasa da bu aidatı ödemek zorundayım. Elektrik, su, doğalgaz, çalışan işçimin sigortası, ofis kirası, vergi, gıda giderlerini de ayrıca ödüyorum. Aidat yüzünden ofisimi taşımak zorundayım. Nereye kadar bu yüke katlanabilirim, bilemiyorum. Böyle giderse ofisin giderlerini karşılayamam, tahsilatları da zamanında alamıyorum. Bu mesleği bırakıp, belki şirkete sigortalı işçi olarak girerim. Aidatlar, böyle sanayi ve işletmelerin yoğun olduğu semtlerde, kiraya yaklaşmış durumda, asgari ücreti de geçiyor. Dayanacak gücümüz kalmadı” dedi.

İstanbul’da şehrin merkezinde bir sitede 100 metrekare dairenin aidat ücretinin ortalama 4 bin civarında olduğu görülüyor. Lüks semtlerde site aidatları 50 bin hatta daha fazlası. Döviz olarak ödenen aidatlar da var.

Gelir ve harcama arasındaki uçurum

Asgari ücret 22 bin lira, emeklinin aldığı 14 bin lira ücret kira parasına yetmiyorken, aidatı nasıl ödeyecek? Geliri ve harcama arasında ciddi bir uçurum göze çarpıyor.

Bir başka meslektaşım aidatlara gücü yetmediğinden, İstanbul’daki ofisini; Avrupa yakasından Anadolu yakasına taşımak zorunda kaldı. Ara sokaklarda aidat ücreti olmayan eski bir apartman dairesine taşındı.

Emekli bir vatandaşla sokakta sohbet ederken, 40 yıl önce emeklilik tazminatı ile kooperatiften aldığı sitede oturduğunu, şu an site aidatının maaşını geçtiğini ve kendi evinden göç etmek durumunda kaldığını söylüyor. Taşınma maliyetinin de 200 bini bulduğunu, mutfak masrafı, ısınma, su, elektrik derken nasıl geçineceğini düşünen vatandaş, “Benim emekli maaşım dışında bir gelirim yok. Ne yer ne içerim. Pazara gidiyorsun en az 2 bin lira tutuyor, istediğim birçok meyveyi, yeşilliği almadan geliyorum. Eskiden şu anki 200 liralık parayla bir aylık pazar alışverişimi yapardım, cüzdanımda para da kalırdı şimdi bu parayla bir çay ve kahve içilebiliyor. Emekli bunca sıkıntıya kendi evinde kiracı duruma düşerse nasıl yaşayacak? Bir çözüm bulunsun istiyorum” yorumunu yaptı.

Aidat zammı ve yasal haklar

Aidat zamlarına, kat malikleri kurulu toplantısı ile karar veriliyor. Yılın ilk ayında yapılan toplantıda karar oy çokluğu ile alınıyor. Bu sebeple toplantılara her kat malikinin katılması ve aidat zamlarına itirazı, görüş ve önerilerini ifade etmesi oldukça önemli.

Toplantıya katılan ve karşı oy kullananlar toplantı tarihinden itibaren, toplantıya katılmayanlar ve kendisini vekil ile temsil ettirmeyenler genel kurul kararının, kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içinde sulh hukuk mahkemesine iptal davası açabiliyor.

Kiracının aidat yükü

Aidat artışı oranında yasal bir üst sınır da bulunmuyor. Kiracılar, ısınma, ortak alan giderleri (asansör bakımı, havuzun temizliği), enerji maliyetleri, kapıcı, bekçi, bahçe, kalorifer, güvenlik çalışanı, personel maaşları gibi giderlerden sorumlu olabiliyor fakat asansörün değişimi ya da binada büyük bir onarım ve tadilat gerektiren durumlarda masrafı mal sahibi karşılıyor.

Ancak, lüks hizmet olarak örneğin; Çocuk bakım ve oyun odası yapılacaksa, bu durumda çocuğu olmayan kat malikinin ödeme yapmasına gerek olmayabilir. Lüks harcamaların ayrıca aidata eklenmesi de sorun olarak karşınıza çıkabiliyor.

Kat maliklerinin, toplantılarda site ve apartman için yapılan tüm giderleri sorgulaması önem arz ediyor. Site yönetiminin de yapılan tüm giderleri belgeleriyle sunması ve detayları açıklaması gerekiyor.

Aidatı öderken kalem kalem giderlere bakmıyoruz. Aidat zamlarında, sitenin büyüklüğü, asgari ücret artışı, enflasyon, sitede çalışan sayısı, temizlik, ısınma, su, elektrik ve ortak kullanım alanları da etkili oluyor.

Binlerce binadan oluşan neredeyse her biri kendi içinde bloklar halinde büyük bir mahalleye dönüşen, sitelerde aidat ücretlerinin yüksek tutarda olduğu da göze çarpıyor.

Bir site düşünün, 2 bin bağımsız bölüm olsun ve aidatı 4 bin lira olsa 8 milyon lira yapıyor. Bu tutar da aylık olarak baktığımızda çok ciddi bir bütçeyi oluşturuyor.

Geçen aylarda oturduğumuz apartmanda elektrik tesisat onarımı, kapı zili, asansör bakım ve tamir ücreti de eklenince daire başına ödenen miktar 20 bini geçti. Yönetici, tek tek belge ve faturayı tüm kat maliklerine gösterdi. Her daire sahibi üzerine düşen payı ödedi.

Sitenizde elektrik tesisatı ya da asansör bozulduğunu düşünün, tamir bakım gideri yanında işçilik maliyeti de eklenince daire başına size sunulan fatura 20 bin de, 200 bin de olabilir.

Şişirilmiş faturalar!

Sorgulamadığınız aidat ücretleri, şişirilmiş faturalar ile karşınıza gelirse, denetim olmazsa site sakinlerinin parası da heba edilebilir.

Burada denetim mekanizması devreye giriyor, her kat maliki tüm harcamaları sorgulama hakkına sahip olup, site yönetiminin hesap verebilir, denetlenebilir, şeffaf olması çok önemli.

Apartman ve yöneticilerin hep aynı kişiler olması, toplantılara aynı kişilerin katılması da sıkıntılar yaratabiliyor. Yöneticiler ve site sakinleri arasında tartışmalar, büyük kavgalar çıkabiliyor. Ev sahibi, kiracı, yöneticiler karşı karşıya kalabiliyor.

Aidat ödemelerindeki anlaşmazlıklar sonucu yöneticiler de dava edilebiliyor.

Site yönetimlerinde gerekli eğitimlerden geçen, sertifikası olan, herhangi bir suça karışmayan kişilerin olması önem arz ediyor.

Aksi halde kavga, gürültü bitmez. Vatandaş, barınma sorunu yaşarken bir yandan da aidat için çile çekmesin. Hukuki haklarımızı bilmemiz, gereksiz ve adaletsiz artışı önlemek adına bu süreçte çok önem taşıyor.

Site yönetiminin izlenmesi, denetimi, her harcamayı tek tek belgesiyle açıklaması ve şeffaf olması, kat malikleri tarafından kurulan bir denetim kurulu ve ayrıca denetim şirketleri tarafından da belirli aralıklarla denetim yapılması da kat maliklerinin sorun yaşamasının önüne geçebilecektir.