Yıkılmayan mimari: Lincoln Evleri
GÖKHAN TURHAN - İŞİN SIRRI
6 Şubat’ta yaşadığımız Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden neredeyse 1.5 ay geçti. Tarihimizin en büyük felaketlerinden birini yaşadığımız ve 11 kentimizi vuran depremler bazı kentlere deyim yerindeyse küçük kıyameti yaşattı. Kaybettiklerimizin verdiği acıyı unutmadan ve unutturmadan yeniden el ele vererek kurmaya, yapmaya ve ders alarak inşa etmeye başladık, başlayacağız. Zira ne depremler bitecek, ne de felaketler son bulacak. Yapabileceğimiz tek şey, hazırlıklı olmak, kuvvetli ve güçlü yapılar inşa etmek. Bunun da tek yolu planlı, organize olmaktan geçiyor. Depremlerde sadece yüksek katlı yapılar değil, tek katlı evler ve dükkanların da depreme dayanamadığını gördük. Oysa en büyük korkumuz hep yüksek katlı yapıların güvenliğindeydi. Depremler ile ilgili yapılara yönelik kısa bir araştırma yaparken karşıma çıkan Lincoln Evleri oyuncakları konusu dikkatimi çekti. Sizlere de bu basit mimari ve yarattığı etkiyi anlatmak isterim. Lincoln Logs adı verilen bu oyuncakların temeli döneminin ünlü mimarlarından biri olan Frank Lloyd Wright’ın oğlu John Lloyd Wright’a ait. Babası gibi mimar olan John’un Japonya’da başlayan girişimcilik öyküsünün temeli büyük bir depremle başlıyor aslında.
BÜYÜK KANTO DEPREMİNDE YIKILMADI
1916-1917 yıllarında Japonya’nın başkenti Tokyo’da meşhur Imperial Hotel’i tasarlayan baba Frank’ın yanında asistan olan John, binanın tasarımı konusunda önemli bir ders aldı. 1923 yılında yaşanan ve 100 binden fazla Japon’un hayatını kaybettiği Büyük Kanto Depremi’nde ayakta kalan birkaç binadan biri olan otelin yıkılmamasının nedeni ise babasının önemli bir icadıydı. Zira baba Frank Lloyd Wright, oteli birbirine sismik izolatör ve kenetlenmiş kütük kirişlerle inşa etmişti. Genç John, babasının fikrini 1916’da Franklin Logs’u oyuncaklara dönüştürerek ticari hale getirmeye karar verdi. Kabaca 2 santimetre çapında uçları çentikli kütüklerin birbirine dikdörtgen oluşturarak geçtiği oyuncaklar, birbirlerini desteklediği için yıkılmıyordu. ABD’ye döndüğünde The Red Square Toy Company'yi adlı şirket kurarak 1918’de bu oyuncakları üreten ve pazarlayan John, 31 Ağustos 1920'de patentin de sahibi oldu.
ADINI BAŞKANIN KULÜBESİNDEN ALDI
Daha sonra şirketin adını değiştiren John, Lincoln Logs adıyla üretime devam etti. Bu ismi vermesinin nedeni ise ünlü ABD Başkanı Abraham Lincoln’ün de bir ahşap kulübede doğup büyümesiydi. 1999 yılında ABD Ulusal Oyuncak Onur Listesi'ne alınan Lincoln Logs, 2017'nin sonlarında Floridalı Basic Fun, Inc. tarafından satın alındı. Frank Lloyd John, 1972 yılında hayatını kaybetti. Lincoln Logs ise ABD’li dev Hasbro tarafından lisanlı olarak üretiliyor. Hem John’un hem de Frank Lloyd Wright’ın kazandırdığı sismik izolasyon ve birbirine geçen ekipmanlar hem binaların yapım tekniğinde hem oyuncaklarda varlığını hala sürdürüyor.