Yeşil Finans

Dünyamızda yaşanan iklim değişikliği büyük felaketlere yol açmaktadır. Başta tarım arazilerinin azalması, tarımın verimsizleşmesi, küresel gıda krizi olmak üzere, enerji kaynaklarının azalması, küresel ısınma sonucu orman yangınları, sel baskınları, hatta depremlerden dolayı oluşan kayıplarla tahribatın artması, hava kalitesinin bozulması, biyo-çeşitliliğin azalması ve benzer sonuçlar doğamızı ve insanlığı tehdit etmektedir.

Bilinçli yatırımcılar, finans kaynaklarına erişirken, bu sonuçlara duyarsız kalmamakta ve finansmanı sadece ekonomik açıdan değil, çevresel faktörlerin iyileştirilmesi ve çevreye zarar veren ekonomik süreçlerin azaltılmasına yönelik girişimlerde bulunan veya buna benzer yatırımlara teşvik sağlayan kuruluş ve finans şirketlerine yönelmektedirler. Hatta bazı büyük şirketlerin vizyonlarında ve yönetim kurulu kararlarında çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik performanslarının ölçümüne yönelik KPI’lar (Key Performance Indicator - Temel Performans Göstergeleri) bulunmaktadır. Bu KPI’lardan bazıları: 

• Karbon Ayakizi (Carbon Footprint)
• Su Ayakizi (Water Footprint)
• Enerji Harcama Kapasitesi (Energy Consumption)
• Saklama ve Geliştirme Seviyesine Göre Birikim (Saving Levels Due to Conservation and Improvement Efforts)
• Tedarik Zinciri Ölçümü (Supply Chain Miles)
• Atık Azaltma Oranı (Waste Reduction Rate)
• Atık Geridönüştürme Oranı (Waste Recycling Rate)
• Ürün Döngüsü Oranı (Product Recycling Rate)

Bu nedenle, şirketler finansman kaynaklarına ulaşırken, bu sonuçları dikkate alarak, yatırımlarını bu yönde kullanan kuruluşlarla iş birliğine gitmektedirler. Bu kaynaklar “Yeşil Finans” olarak tanımlanmaktadır.

Ayrıca, ülkemizin çeşitli uluslararası anlaşmalar uyarınca yeşil dönüşümü sağlamak üzere taahhütleri vardır.  Bu açıdan ülkemizin “Yeşil Finans” faaliyetlerinin geliştirilmesi ve uluslararası yeşil finansal piyasalara ulaşılabilmesi için çeşitli altyapı çalışmalarının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, bireysel ve kurumsal müşterilere ürün ve hizmetler sunan finans kuruluşları ve bankaların da “Yeşil Finans”ı cazip hale getirmeleri gerekmektedir. Yani arz ve talebi ile çift taraflı bir “Yeşil Finans” sağlanmalıdır.

Böylelikle yeşil ekonomik dönüşümün neden olacağı ekonomik sorunların hafifletilmesi söz konusu olacaktır.

Dünyanın enerji ihtiyacı çoğaldıkça, temiz enerji yatırımlarına olan ilgi de artmaktadır. Temiz enerji talebindeki bu artışın başlıca nedenlerinden başında devlet müdahaleleri gelmektedir.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)’nın tahminlerine göre, dünya çapında hükümetlerin düzenleyici politikaları sayesinde 2030’a kadar yenilenebilir enerjiye olan talep % 40 artacaktır.

Çevre kirliliğiyle mücadeleyi hızlandırmak için yapılan çalışmalar, örneğin Çin’de firmaları özendirici daha ucuz maliyetli borçlanmalar, Avrupa’da güneş enerjisi projelerine tarife garantisi veya elektrikli araç gibi akıllı teknolojilere sağlanan destekler şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Yeşil Finansal Ürünler ve Hizmetler nelerdir?

Finans kuruluşları ve bankalar müşterilerine bankacılık hizmetlerini veya ürünlerini, negatif çevresel etkileri yok eden veya çevresel fayda sağlayacak şekilde geliştirmelidirler.

Avrupa, ABD, Avustralya, Japonya gibi gelişmiş bölgelerdeki çevreci özelliği olan finansal ürün ve hizmetlerin yanı sıra Uluslararası Finans Kurumu (IFC) tarafından önerilen veya uygulanan, özgün yeşil finansal düzenlemeler de bulunmaktadır.

Finansal hizmet sektörü dört alt sektör halinde ele alınmaktadır. Bu sektörleri detaylı açıklama yapmaya bu yazıda gerek yoktur, ancak her sektör için başlıca “Yeşil Finans” örneklerini aşağıda görebilirsiniz: 

1. Bireysel Bankacılık:

Konut Kredileri – Çevre kriterlerini karşılayacak, enerji tasarruflu, toplu taşımaların yoğun kullanılabileceği konutlara,

Ticari Yapı Kredileri – Geri dönüşümlü malzemeler kullanılan veya alternatif enerjilerle ısınan veya aydınlanan binaların inşaatlarına,

Yeni Girişimci Kredileri – Solar panel veya rüzgâr enerjisinin kullanımı ile ilgili girişimlere,

Taşıt Kredileri – Hibrit veya elektrikli araç alımına verilecek uygun faizli ve uzun vadeli geri ödeme olanaklarının sunulması.

Kredi Kartları – Alınacak kredi kartı komisyonlarının bir kısmının, emisyon azaltma projelerine, doğayı koruma fonlarına, sera gazını azaltmaya yatırım yapan organizasyonlara aktarılmasını sağlamak. 

2. Kurumsal Bankacılık ve Yatırım Bankacılığı:

Proje Finansmanı - Çevre dostu enerji finansmanlarına tahsis edilen uzman hizmet departmanları geliştirmek ve rüzgâr çiftlikleri, biyo-yakıt, jeotermal ve güneş enerjisi alanlarındaki yatırımlara destek olmak, hisse senetlerine yatırım yapmak.

Teknoloji Kiralama -  Öncelikli olarak çevre dostu teknolojileri kiralama hizmetleri sunmak.

Özel Sermaye Yatırımları - Sürdürülebilir kalkınma yatırım programlarındaki özel sermaye yatırımları, rüzgar ve güneş enerjisi ile biyo-yakıt gibi alanlardaki alternatif yatırımlar geliştirmek.

Karbon Finansmanı ve Emisyon Ticareti - Kurumsal müşterilerin ihtiyaçlarına hizmet edebilmek için, satılan karbon kredilerinde bankaların ticaret masasında pazarlanabilir ürünler oluşturmak veya emisyon ödenekleri ile desteklenmiş borç verme ürünleri geliştirmek. 

3. Varlık Yönetimi:

Varlık yönetimi, finansal endüstrinin en hızlı büyüyen segmentlerinden biridir ve bankacılığın çekirdek görevlerinden birini oluşturur. Bu alanda müşterilere gayrimenkul planlaması, yatırım fonları, vergi, mutemetlik hizmetleri, uluslararası finansal planlama, küresel özel bankacılık, fiyat indirim komisyonu gibi konularda tavsiye ve hizmetler sunulmasıdır.

Yeşil Kamu Fonu - Yeşil fon hisselerinin satın alınması veya yatırım yapılmasıyla, müşterilerin vergi indirimi geliri elde etmeleri ve yatırımlarında düşük faiz oranlarından yararlanmak. Bankaların çevreci projelerin finansmanı için düşük maliyetli krediler sunmaları.

Yatırım Fonları - Geleceğin enerji talebini daha az maliyetle karşılamak, hali hazırdaki yüksek enerji fiyatlarının azaltılması, küresel ısınmanın önüne geçilmesi, enerji piyasasının serbestleştirilmesi amaçlı fonların oluşturulması. Ürünlerde, hizmetlerde, uygulamalarda ve içeriklerde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği hedeflenmesi.

Karbon Fonları -  Sera gazı azaltımı projelerinin finansmanı için fonlar çıkartılması. Yatırımcılar mevcut emisyon azaltımı projelerinden “Emisyon azaltımı sertifikası” satın alarak veya yeni iklim dostu fırsatlara yatırım yaparak karbon fonuna para aktarabilmesi.

Afet Bonosu Fonu - Afet bonoları için kamu fonları geliştirmek. Bu fonlar, iklim değişikliğinden kaynaklanan doğal afetleri hedef almalıdır. 

4. Sigorta:

Araç Sigortası - “Sürdüğün Kadar Öde” sigorta hizmeti. Araçla katedilen mesafeye göre sigorta yapılması. Hibrit ve yakıt verimliliği bulunan araçlar için indirim yapılması veya aracın yıllık emisyon düzeyine göre prim hesaplanması. Geri dönüşüm sigortasında ise müşteriler araç hasarlandığında veya servise gidildiğinde, araçlarında geri dönüşebilen yedek parçalar kullanıldığında araç sigortasına daha az ödeme yapılması.

Bina/Ev Sigortası - Yeşil yapı değişim ve iyileştirme teminatı ürününde, sürdürülebilir yapı endüstrisindeki çevre riskine karşı yapıların korunmasını içeren “Doğal İklim” ev sigortası. Müşterinin kullanım şekline uygun olarak sera gazı dengeleme işlemini gerçekleştirmek için uygulanan ev sigortası ürünleri geliştirmek.

İş Sigortası - İşletmelerin faaliyetlerinden dolayı iklim ve çevreye verebilecekleri muhtemel zararlar için çevresel hasar sigortası oluşturmak.

Kaynakça

BROWNE, Roland W.Chalon; (2011); "Green Financing: More Than A Trend" http://www.environmentalleader.com

United Nations Environment Programme Finance Initiative (UNEP FI); Green Financial Products and Services (Report); Canada 2007.

Bugüne kadar yayınlanmış tüm "PAZAR... PAZAR" yazılarını okumak için: 
http://blog.hakanokay.com/pazarpazar/